Ασύλληπτοι παραμένουν οι κλέφτες του χρόνου μας

Του Κίμωνα Ρηγόπουλου

Ο χρόνος ξεδιπλώνεται ως σχέσεις αν­θρώπων ή ως υπόσχεση σχέσεων. Ο φόβος, ματαιώνοντας ή, αναβάλλο­ντας επ’ αόριστον τις ανθρώπινες σχέσεις, απαλλοτριώνει τον χρόνο μας και τον μετατρέπει σε ομηρία. Αν ο χρόνος δεν φωτίζει μια προοπτική ζωής, τότε γίνεται η φυλακή της.

Σε αυτή τη φυλακή θα εκτίσουμε τις κάθε λογής πανδημίες; Μήπως η επ’ αόρι­στον αντιμετώπιση της πανδημίας εμπεδώ­νει και κάνει αποδεκτό έναν νέο τύπο ζωής, τη ζωή που αναβάλλεται επ’ αόριστον; Μήπως με αυτόν τον τρόπο κι ενώ ο χρόνος τρέχει ακατάπαυστα εμείς γινόμαστε οι λα­χανιασμένοι δρομείς που τρέχουμε να φτά­σουμε το εξ ορισμού άπιαστο;

Επιστήμονες «είδαν» άστρα να παραμορφώνουν τον χωροχρόνο

Η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν όχι μόνο συνεχίζει να «αντέχει» αλλά επιβεβαιώνεται ξανά και ξανά.

Διεθνής ομάδα αστροφυσικών, υπό τον Αυστραλό καθηγητή Μάθιου Μπέιλς, από το ARCH Centre of Excellence of Gravitational Wave Discovery (OzGrav), παρουσίασε νέα στοιχεία σχετικά με το αποκαλούμενο «frame dragging» – το πώς η περιστροφή ενός ουρανίου σώματος παραμορφώνει τον χωροχρόνο- μετά την παρακολούθηση του «χορού» ενός «εξωτικού» ζεύγους άστρων για περίπου δύο δεκαετίες.

Όπως αναφέρεται σε σχετικό δημοσίευμα του Phys Org, τα δεδομένα αυτά, που ενισχύουν ακόμα περισσότερο τη Γενική Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν, δημοσιεύτηκαν στο Science.

Το διαχρονικό όνειρο της εξάλειψης του χρόνου

Ο χρόνος όχι μόνο δεν περιορίζεται σε ό,τι μετράνε τα ρολόγια μας, ούτε και αποτελεί μόνο μια ανθρώπινη ψευδαίσθηση, όπως πίστευε ακράδαντα ο Αϊνστάιν, αλλά ενυπάρχει και εξηγεί την ανάδυση όλων των πολύπλοκων φυσικών συστημάτων: από την οργάνωση και τη λειτουργία των ζωντανών οργανισμών μέχρι τη διαμόρφωση και την εξέλιξη των ουράνιων σωμάτων, όπως υποστήριζε ο Μπερξόν πριν από περίπου έναν αιώνα.

Η ανάγκη για μια ακριβέστερη καταμέτρηση του χρόνου οδήγησε τους ανθρώπους στην επινόηση και στην τελειοποίηση ολοένα και πιο σύνθετων ωρολογιακών μηχανών και πιο πρόσφατα στη δημιουργία ατομικών ρολογιών. Δεν πρόκειται για τα συνήθη ρολόγια που κοιτάμε καθημερινά, αλλά για χρονομετρικά συστήματα που καταγράφουν -με τις παλινδρομήσεις σε ατομικό επίπεδο- το πέρασμα του χρόνου. Το πρόβλημα ωστόσο με τα ατομικά ρολόγια δεν είναι η αξιοπιστία τους, αλλά αυτό που μετράνε με εντυπωσιακή ακρίβεια, δηλαδή ο χρόνος. Δεδομένου ότι, για πολλούς φυσικούς, ο χρόνος δεν υπάρχει.

Εγκεφαλικοί χρονοχάρτες

Του Σπύρου Μανουσέλη

Ο νομπελίστας νευροεπιστήμονας Εντβαρντ Μόζερ και η ομάδα του υποστηρίζουν ότι κατάφεραν να εντοπίσουν τον εγκεφαλικό μηχανισμό που επιτρέπει στον ανθρώπινο νου να τοποθετεί σε χρονική σειρά όλες τις εμπειρίες και τα βιώματά του. Ενώ από μια πιο πρόσφατη έρευνα προκύπτει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δημιουργεί χρονοχάρτες, στους οποίους και ανατρέχει για να υπολογίζει κάτι τόσο αφηρημένο και φευγαλέο όπως ο χρόνος.

Πού εντοπίζονται τα εγκεφαλικά μας χρονόμετρα και από ποια νευρωνικά υποστρώματα αναδύεται η ανθρώπινη «αίσθηση» του χρόνου; Οπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο, σε αυτό το πεδίο έρευνας καταγράφονται, τα τελευταία χρόνια, οι πιο εντυπωσιακές ανακαλύψεις των νευροεπιστημών. Χάρη στις νέες απεικονιστικές τεχνικές των μικροδομών και των λειτουργιών του εγκεφάλου αρχίζουμε να ανακαλύπτουμε τους αδιαφανείς εγκεφαλικούς μηχανισμούς και να κατανοούμε τις μη συνειδητές ψυχοβιολογικές διεργασίες που ρυθμίζουν ή απορρυθμίζουν τα εγκεφαλικά μας χρονόμετρα.

Αναζητώντας τον εγκεφαλικό μας χρόνο

Του Σπύρου Μανουσέλη

Κοινός παρονομαστής των νευροεπιστημονικών ερευνών για την ανθρώπινη αντίληψη του χρόνου είναι η παραδοχή ότι υπάρχει ένας ή περισσότεροι εγκεφαλικοί μηχανισμοί για την καταμέτρηση του χρόνου, ένα είδος «εγκεφαλικής κλεψύδρας» ικανής να συσσωρεύει κάθε στιγμή της βιολογικής και της νοητικής μας ζωής. Το αποφασιστικό ερώτημα, όμως, είναι αν αυτά τα εγκεφαλικά χρονόμετρα «καταγράφουν» παθητικά τις χρονικές στιγμές ή, αντίθετα, τις δημιουργούν.

Διαρκώς παραπονούμαστε ότι «δεν έχουμε χρόνο» ή πως ο χρόνος «κυλά» και «φεύγει» ανεπιστρεπτί, χωρίς ποτέ να προσδιορίζουμε τι είδους «πράγμα» είναι αυτό που ρέει και μας διαφεύγει ασταμάτητα ή το πώς ο εγκέφαλός μας αντιλαμβάνεται τον χρόνο. Μας φαίνεται αρκετά απλό να περιγράφουμε τον χρόνο ως διαδοχή παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος. Μόλις όμως θέσουμε το ερώτημα: τι είναι αυτό που περιγράφει αυτή η διαδοχή και πώς ακριβώς αποτυπώνεται στον εγκέφαλό μας, θα συνειδητοποιήσουμε ότι ο «χρόνος» ήταν ανέκαθεν και παραμένει το πιο φευγαλέο, ασαφές και άπιαστο «αντικείμενο» της ανθρώπινης σκέψης, φυσικής και μεταφυσικής (βλ. τα σχετικά άρθρα μας: 10-1-2015, 30-12-2016, 5-1-2018).

Ελεύθερος χρόνος: Αυτός ο Αιώνιος Εχθρός του Καπιταλισμού

γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΗΒΑΣ

Στην είσοδο του Νταχάου, του πρώτου ναζιστικού στρατοπέδου εξόντωσης, οι κρατούμενοι που διάβαιναν την αψιδωτή πύλη διάβαζαν στην κορυφή της: «Arbeit macht frei» (Η εργασία απελευθερώνει).
Το Νταχάου δημιουργήθηκε το 1933 από τους Ναζί ως στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων. Στο στρατόπεδο αυτό συγκέντρωναν και βασάνιζαν αρχικά τους αντιστασιακούς Γερμανούς κομμουνιστές, σοσιαλιστές αλλά και φιλελεύθερους που ήταν αντίθετοι στο ναζισμό, και αργότερα αιχμαλώτους κάθε ηλικίας, εθνικότητας και φυλής, με κυριότερα θύματα τους Εβραίους και τους Ρομά, όπως και διάφορες άλλες πληθυσμιακές ομάδες (ομοφυλόφιλους) ή μειονότητες από τις χώρες που καταλάμβαναν.

Πριν από μερικές ημέρες ο ακροδεξιός (δηλαδή ο φασίστας, για να είμαστε πολιτικά ορθοί με τις λέξεις) νέος καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς ζήτησε με πρότασή του, τόσο για τη χώρα του όσο και για την Ε.Ε., την αύξηση των ωρών εργασίας από οκτώ που είναι σήμερα σε δώδεκα. Η πρότασή του χαροποίησε τόσο τα συντηρητικά δεξιά ευρωπαϊκά κόμματα (όπως η δική μας Ν.Δ.) όσο και τα ναζιστικά (όπως η επίσης δική μας Χρυσή Αυγή), την οποία υπερψήφισαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στη χώρα μας βέβαια, το οκτάωρο στα χρόνια της χολέρας (δηλαδή της οικονομικής επίθεσης που έχει δεχτεί ο λαός της) μοιάζει σαν χαριτωμένο ανέκδοτο μιας περασμένης εποχής.

Από την οικονομία της προσοχής στη μείωση του χρόνου εργασίας

Tου Λεωνίδα Βατικιώτη

Η «οικονομία της προσοχής» θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως το κρύο πιάτο της εκδίκησης των εργαζομένων ή ως το σκοινί που πουλάει ο ένας καπιταλιστής στον άλλον για να εξασφαλίσει το κρέμασμά του.

Η «οικονομία της προσοχής» είναι τα αλλεπάλληλα φευγαλέα βλέμματα που ρίχνουν οι εργαζόμενοι των γραφείων στο κινητό τηλέφωνό τους περιμένοντας ένα μήνυμα στο messenger του facebook, μια απάντηση σε ένα emoji που είχαν στείλει το πρωί σε ένα παλιό συνάδελφο, μια καινούργια φωτογραφία στο insta από ένα φλερτ ή μια πνευματώδη ανάρτηση στο twitter για τις πολιτικές εξελίξεις• αν και το τελευταίο δεν είναι κι από τα πιο συνηθισμένα. Έρευνα του 2013 είχε δείξει ότι στη διάρκεια της μέρας κατά μέσο όρο κοιτάμε το κινητό μας 150 φορές ή κάθε 6, 5 λεπτά της ώρας, ενώ έρευνα του 2016 εκτιμούσε ότι το χέρι μας πέφτει πάνω στην οθόνη του κινητού 2.617 φορές την ημέρα, που αντιστοιχεί περίπου σε 1 εκ. αγγίγματα το χρόνο. Στο χώρο εργασίας ειδικότερα, έρευνα του αμερικανικού εμπορικού επιμελητηρίου έδειξε ότι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οι εργαζόμενοι δαπανούν 1 ώρα, ενώ η γενιά που γεννήθηκε στο γύρισμα της χιλιετίας 1,8 ώρες! Ως αποτέλεσμα η μείωση του δείκτη ευφυΐας υπολογίζεται σε 10 πόντους που ισοδυναμεί με μια νύχτα  αγρύπνιας… Και απεργία να έκαναν οι εργαζόμενοι πιθανά η εργοδοσία να μην μέτραγε τόσες χαμένες ώρες!

Για έναν σοφό άνθρωπο δεν είναι κάθε μέρα εκλογές; …

Του Γιώργου Κτενά

Το κράτος και η εξουσία έχουν συστηματοποιήσει τη σχέση με τη βία, που αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο κυβερνητισμού. Είτε αυτός αφορά τη δεξιά και ακροδεξιά πτέρυγα του νεοφιλευθερισμού είτε την αριστερή – σοσιαλδημοκρατική. Παρόλα αυτά τον 20^ο αιώνα η κυρίαρχη νεωτερική εξουσία έχει ως βασικό άξονα τον προληπτικό έλεγχο, παρά την καταστολή. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν συνεχίζει να διατηρεί ακμαίο τον κατασταλτικό μηχανισμό της και να τον χρησιμοποιεί όταν το θεωρεί αναγκαίο.

Εδώ ο Φουκώ έρχεται να εισάγει τον όρο της βιοπολιτικής και κατ’ επέκταση της βιοεξουσίας, ως ρυθμιστή στις ζωές των ανθρώπων που ασχολούνται αποκλειστικά με τα ιδιωτικά τους συμφέροντα. Αναλύει την παραγωγή γνώσης και το πώς σχετίζεται με την εξουσία: Ο λόγος κατασκευάζει πειθαρχίες που δεν εμπεριέχονται στη λεκτική έκφραση, γιατί την ξεπερνούν. Άρα ο λόγος δεν αποτελεί αντανάκλαση εξουσίας, αλλά παράγει ο ίδιος εξουσία. Γι’ αυτό αμφισβήτησε την κυριαχία που παράγει ο ορθός λόγος για την ερμηνεία του κόσμου: Η εξουσία δεν είναι απροσδιόριστη, που την παραδίδει κάποιος ή την παραλαμβάνει κάποιος άλλος, αλλά ασκείται (έστω υπό προϋποθέσεις) από κάθε κοινωνικό υποκείμενο.

O αριστερός Γκοτζίλα ως αντιδραστική πολιτική θέση για τον Ιστορικό χρόνο

Η μόνη δικαίωση στην ουσία της ψήφισης του μνημονίου από τον Σύριζα,  η οποία είναι ακόμα αδιάβλητη από τη γελοιότητα και την πλήρη απαξίωση, είναι ότι αν δεν έκανε αυτή την “επώδυνη και αποτέλεσμα στυγνού εκβιασμού” επιλογή, η εναλλακτική οδός που θα έπαιρνε η ιστορία της Ελλάδας θα ήταν πάρα πολύ χειρότερη ως ένας απερίγραπτος εφιάλτης. Δεν θα μπω στην προσπάθεια να αντικρούσω με οικονομικά, πολιτικά και λογικά επιχειρήματα αυτή τη θέση αλλά θα προσπαθήσω να αναδείξω πόσο βαθιά αντιδραστική και θρησκευτική, με τη χειρότερη έννοια, είναι αυτή η θέση.

Ειδικά απέναντι στην Ιστορική έννοια του χρόνου ως μέλλον εντός του παρόντος, που είναι μια βασική διάσταση ιστορικής νομιμοποίησης για οτιδήποτε έχει υπάρξει όχι μόνο ως αριστερό αλλά ως ιστορία της ελευθερίας, της αυτονομίας και της δημοκρατίας.

Yπάρχει κάτι κατ’άρχάς βαθιά αντιδραστικό να θεωρείς την πραγματικότητα ένα αναγκαστικό λιγότερο κακό από μια φανταστική περισσότερο κακή “πραγματικότητα”, η οποία όμως παραμένει πάντα μη υπαρκτή ως μη παρούσα.

Χαμένος χρόνος

Σήμερα, τεσσεράμισι χρόνια μετά την χρεοκοπία της χώρας και την προσφυγή στο μηχανισμό στήριξης, οι Έλληνες συνειδητοποιούν πως δεν έχει γίνει ούτε ένα βήμα προς το καλύτερο. Η κυβέρνηση ΝΔ-ΠΑΣΟΚ μιλάει για έξοδο από το Μνημόνιο και αποχώρηση του ΔΝΤ αλλά οι αγορές την επαναφέρουν στην πραγματικότητα.

Αρχικά, η Ελλάδα είχε την ευκαιρία να πάρει τη μοίρα της στα χέρια της και να αλλάξει σελίδα, όταν χρεοκόπησε.

Αλλά αυτό ήταν αδύνατο να γίνει με τα δυο κόμματα (Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ) και τους πολιτικούς που οδήγησαν τη χώρα στην χρεοκοπία και ήταν μαριονέτες των Ευρωπαίων αξιωματούχων και της γερμανικής κυβέρνησης, αφού τους είχαν στο χέρι.

Υπάρχει άλλη οδός;

Καθημερινά περισσότεροι Ελληνες, όχι όλοι, ρωτούν εαυτούς και αλλήλους εάν υπάρχει εναλλακτική οδός. Είναι πεισμένοι ότι ο δρόμος που ακολουθούμε εκτός από οδυνηρός είναι και αδιέξοδος. Δεν χρειάζεται καν να μελετήσουν στοιχεία, μοντέλα, αναλύσεις· αρκεί μια ματιά στο νοικοκυριό ή στο άμεσο περιβάλλον, μια ματιά στα άνεργα παλικάρια, στους μαραμένους μεσήλικες, τέκνα, ανίψια, φίλους, τους δικούς τους ανθρώπους.

Ο ύπνος της λογικής γεννάει τέρατα

Μέσα στη διάχυτη βουβαμάρα εγκλείεται φόβος. Φόβος για το παρόν, φόβος για το μέλλον. Οσα συμβαίνουν, κι όσα δεν συμβαίνουν, τροφοδοτούν διαρκώς αυτό τον φόβο του παρόντος, μια σταθερή δυσφορία, μια αίσθηση ανοικειότητας με την ίδια μας τη ζωή. Διότι απλούστατα δεν γνωρίζουμε πού μάς βγάζει ο δρόμος, δεν έχουμε καμία βεβαιότητα, αισθανόμαστε ανήμποροι να προγραμματίσουμε στοιχειωδώς τον βίο. Αισθανόμαστε να μας πλακώνει ένα ανοίκειο παρόν.

Ρολόγια Δολοφόνοι

“Ωρα γεννήσεως: 07:36 πρωινή”. Σ’ αυτό το παιδικό μου το βιβλιάριο καταγράφονται όλα. Το πρώτο μου χαμόγελο. Τα πρώτα μου εμβόλια. Η πρώτη φορά που άναρθρες λεξούλες βγήκαν από το στόμα μου. Το μελί χρώμα των ματιών μου. Πρώτα και πάνω απ’ όλα όμως, σημειώνεται με έμφαση σε ποια θέση βρισκόντουσαν του ρολογιού οι δείκτες τη μοναδική εκείνη στιγμή που αντίκρισα το φως αυτού του κόσμου. Ακόμα και πριν από το ίδιο το όνομα που μου δόθηκε, το θρήσκευμα, τον πατέρα και τη μάνα, σχηματίστηκε η ώρα που άφησα βίαια της μήτρας τη θαλπωρή και ξέσπασα σε έντονα κλάματα μωρουδιακά. Ο χρόνος.

Σαν μια στάμπα που σφράγισε μια και καλή την ύπαρξή μου, που ποτέ δεν έπαψε να μου καθορίζει τη ζωή σε όλα της τα στάδια. Άλλοτε να νιώθω την ανάσα του στο σβέρκο μου την ώρα που με κυνηγά, άλλοτε να τρέχω και να πέφτω και να ξανατρέχω λαχανιάζοντας ξοπίσω του, άλλοτε να μοιάζει με κλεψύδρα που αδειάζει σε δευτερόλεπτα και άλλοτε να γίνεται βουνό που θέλεις αιώνες για να ανεβείς στην κορυφή του. Και πάντοτε καμουφλαρισμένος και καλά κρυμμένος μέσα σε ρολόγια όλων των ειδών και όλων των θέσεων. Στο χέρι, στο κομοδίνο, στον τοίχο απέναντι, πάνω από το τζάκι, στην κουζίνα, στο αυτοκίνητο δίπλα από τα χιλιόμετρα, στο κινητό τηλέφωνο, στην οθόνη του υπολογιστή στη γωνία κάτω δεξιά, σε φωτογραφίες, σε εισιτήρια, σε ειδικούς αριθμούς τηλεφωνικούς που τους καλείς μην τυχόν και χάσεις την επαφή με τον χρόνο. Στον επόμενο τόνο η ώρα θα είναι…

Ο Ουμπέρτο Έκο, η δημοσιογραφία και η τηλεόραση των τελευταίων ημερών

Του Θανάση Μπαντέ

Ο Ουμπέρτο Έκο στο κείμενό του «Η Ψευδαίσθηση της Αλήθειας» είναι κατηγορηματικός: «Η υπόθεση της αντικειμενικότητας αποτελεί μέρος της “ιδεολογίας” της σύγχρονης δημοσιογραφίας, αλλά πρέπει να είναι σαφές ότι πρόκειται ακριβώς για μια “ιδεολογική” σκοπιά» και συνεχίζει: «Λέγοντας “ιδεολογική” σκοπιά, θέλω να πω ότι πρόκειται για θεωρητική υπερδομή κατασκευασμένη για να καλύψει άλλα πράγματα» για να ολοκληρώσει: «… επομένως το να μιλάει κανείς για το μύθο της αντικειμενικότητας δε σημαίνει ότι κάνει “ψευδοφιλοσοφικές έρευνες”, αλλά ακριβώς το αντίθετο: σημαίνει ότι καταγγέλλει μια ψευδοφιλοσοφική θεωρία, δηλαδή τον ιδεολογικό μύθο της αντικειμενικότητας». Όμως, η απόρριψη της αντικειμενικότητας στη δημοσιογραφία, ως ψευδοέννοια, δε συνεπάγεται ούτε την κατάργηση της δημοσιογραφικής επικοινωνίας με το κοινό, ούτε την απαξίωση της δημοσιογραφικής εντιμότητας, ούτε – πολύ περισσότερο – την ακύρωση του δημοσιογραφικού καθήκοντος, αλλά την περαιτέρω ανάδειξη  της σημασίας της ενημέρωσης, που, ως ξεκάθαρη δημοσιογραφική παρέμβαση, οφείλει να αναπροσαρμοστεί κάτω από τα νέα δεδομένα, τα δεδομένα της ομολογούμενης υποκειμενικότητας. Γιατί η έννοια του αντικειμενικού, δημοσιογραφικά τουλάχιστον, εμπεριέχει την έννοια της αυθεντίας ή αλλιώς της αδιαπραγμάτευτης αλήθειας, που μόνο ως καθηλωτικός μηχανισμός μπορεί να λειτουργήσει μετατρέποντας την ειδησεογραφική παρουσίαση σε τρόπο πειθούς, δηλαδή μεθοδευμένη χειραγώγηση.

Χρόνου Φείδου

«Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα, ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνος ζωής απ’ ότι έχω ζήσει έως τώρα…Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.

Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά.

Μαθαίνοντας να ζεις μέρα τη μέρα

Προσπαθώ να φανταστώ πώς θα είναι η Ελλλάδα ύστερα από δέκα χρόνια. Αδύνατον. Μετά πέντε χρόνια; Αδύνατον. Σ’ ένα χρόνο; Οικονομικά θα είναι ακόμη χειρότερα από σήμερα, πολιτικά ή κοινωνικά δεν ξέρω, μόνο φοβάμαι για χειρότερα. Προσπαθώ να φανταστώ πώς θα είμαστε τα Χριστούγεννα. Πιστεύω ότι θα καθίσουμε γύρω από το οικογενειακό τραπέζι και σε τραπέζια φίλων και θα καταφέρουμε να γελάσουμε, να ευχηθούμε, να τσουγκρίσουμε, χωρίς να μπλέξουμε σε συζητήσεις για την Υφεση και μαυρίσει η ψυχή μας, χωρίς να χαλάσουμε τις καρδιές μας για τα πολιτικά αίτια και τα ελαττώματα του γένους.

Αυτά τα Χριστούγεννα θα τα καταφέρουμε κουτσά-στραβά. Μέχρι τόσο μπορώ να δω το μέλλον, ευχόμενος να μη σκιάσει το τραπέζι καμιά βαριά κουβέντα. Πιο πέρα δεν μπορώ να δω. Δεν πρόκειται για αδυναμία πρόβλεψης, αλλά για κατάρρευση της κανονικότητας: ποτέ δεν μπρούσαμε να προβλέψουμε τη μέλλουσα ζωή, αλλά τουλάχιστον η ζωή κυλούσε μέσα σε μια ροή αναμονών, με κάποιες ευλογοφανείς προσδοκίες, με εύλογες πιθανότητες. Η κρίση διέκοψε την κανονική ροή του βίου και η ύφεση διέλυσε κάθε ορθολογιστική ή έστω ευλογοφανή προσδοκία. Οχι μόνο ποσοτικά, αλλά και ποιοτικά.

Βάλτε τα σωσίβια, περνάμε κάβο

Εδώ και μέρες νιώθω σαν επιβάτης του Τιτανικού, που ακούει από γύρω γύρω όμορφα λόγια και μουσικές ενώ το πλοίο ήδη έχει συγκρουστεί με το παγόβουνο και μπάζει νερά αλλά ο καπετάνιος, ζαλισμένος από τις μουσικές και τις φιλοφρονήσεις, διατείνεται πως περνάμε τον τελευταίο κάβο, εννοώντας προφανώς με κατεύθυνση προς τον λιμένα προορισμού μας.

Αν θα φτάσουμε ημιβυθισμένοι ή αν θα βυθιστούμε απάνω στον κάβο, οπότε θα είναι και πολύ δύσκολη η επιχείρηση διάσωσης ναυαγών λόγω των τεταμένων επί του κάβου καιρικών συνθηκών, αυτό αποτελεί ένα σημαντικό ερώτημα το οποίο αναμένει τις αμερικανικές εκλογές για να απαντηθεί.

Ο Χρόνος Τελειώνει.

Χρόνο με το χρόνο, μήνα το μήνα…εθιστήκαμε…
Περάσαμε πια στα…”σκληρά”
Περπατάμε…ναρκωμένοι. Αράζουμε…μαστουρωμένοι.
Βαποράκια και εμπόροι μάς πότισαν το δηλητήριο…
Το αίμα μας πήχτωσε. Το μυαλό μας λάλησε.
Το κορμί σακατεύτηκε.

Τέλος,

Όταν την είδε, δεν σταμάτησε ο χρόνος. Τι μπαρούφες λέμε οι άνθρωποι σε απέλπιδα προσπάθεια να ψηλαφίσουμε το ανεξήγητο! Γιατί αχαρτογράφητη περιοχή της ζωής είναι ο έρωτας και το χαντάκι που μέσα εκεί σε ρίχνει, ποτέ δε θα το τσιμεντώσεις. Είχε βάλει τα ακουστικά, στο ράδιο κάποιος ενημέρωνε ότι «ακόμη ένα πακέτο μέτρων κόστους 7,5 δισ. ευρώ ενδέχεται να προστεθεί στον προϋπολογισμό του 2013». Προχώρησε πιο γρήγορα πάνω στον πεζόδρομο.

Ο χρόνος δεν σταμάτησε, όταν αντάλλαξαν δυο κουβέντες τυπικές και δυο ματιές ουσιαστικές. Αντιθέτως, μάλλον πατήθηκε ερήμην το fast-forward στην ταινία. Αισθάνθηκε ξάφνου ότι η ζωή είναι μικρή, οι μέρες κι οι ώρες μετρημένες. Κάθε δευτερόλεπτο που περνούσε, κάθε στιγμή, φαινόταν ότι φορτώνεται στην πλάτη του. Έπρεπε να βιαστεί να τη γνωρίσει και να της συστηθεί: όνομα, ιδιότητα, ενδιαφέροντα – αλλά κυρίως ρήγματα, πτώσεις κι ανησυχίες. Πότε θα προλάβει να της παρουσιαστεί ολόκληρος, ακέραιος; Πότε θα της καταθέσει το απόθεμα μιας μικρής ζωής και πότε θα λάβει ό,τι ίσως δικαιούται;

Το ελεύθερο και το δωρεάν.

Διαποτιζόμαστε στην αντίληψή μας πολλές φορές από τα χαρακτηριστικά της κοινωνίας στην οποία ζούμε. Η κοινωνία αυτή έχει βασικό οικονομικό της στοιχείο, την πλατιά ανταλλαγή εμπορευμάτων και την παραγωγή χρήσιμων αντικειμένων για την ανταλλαγή τους στην αγορά με σκοπό το κέρδος. Είναι πολύ λογικό, εφόσον κεντρικό στοιχείο της διευρυμένης αυτής διαδικασίας ανταλλαγής είναι το χρήμα, τα πάντα να τα αντιλαμβανόμαστε με κέντρο το χρήμα: διαρκώς αναζητάμε πόσο κοστίζει ένα αντικείμενο ή μια δραστηριότητα. Αλλιώς, σκεφτόμαστε αντισταθμιστικά, δηλαδή αν εμπλακούμε σε μια δραστηριότητα με τον ίδιο χρόνο ή με τα ίδια χρήματα τι άλλο θα μπορούσαμε να κάνουμε; Έχουμε επενδύσει αποτελεσματικά το χρόνο ή τα χρήματά μας;