Ο αγώνας για επιβίωση των πολιτικών δυνάμεων, οι ευρωεκλογές και η νομή της εξουσίας

Της Βασιλικής Σιούτη

Εμείς οι αστοιχείωτοι καταφέρνουμε και ξεπερνάμε, πολλές φορές, ακόμα και θεσμικά εμπόδια, αυτών που έχουν ιδιαίτερη στοιχείωση» είχε πει –όχι σε άψογα ελληνικά– ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας προς τον αναπληρωτή υπουργό Υγείας, Παύλο Πολάκη, πριν από περίπου δύο χρόνια.

Η φράση αυτή είχε προκαλέσει έντονη κριτική τότε, όχι τόσο για τα ελληνικά του κ. Τσίπρα όσο για την περιφρόνηση των θεσμών.

Ο κ. Πολάκης αυτές τις μέρες πρωταγωνίστησε για άλλη μια φορά, καθώς, μετά την αποκάλυψη ότι έτυχε ευνοϊκής μεταχείρισης από την Attica Bank, η οποία του χορήγησε δάνειο 100.000 ευρώ, τηλεφώνησε στον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για να του πει να ψάξει τη νομιμότητα των δανείων άλλων πολιτικών, αλλιώς σε τρεις μέρες θα πήγαινε από κει.

Πως η διαπλοκή κατασκευάζει “ειδήσεις” μέσω Facebook

 

Του Χριστόφορου Βερναρδάκη

Η Κυβέρνηση –και και ειδικότερα ο ΣΥΡΙΖΑ– βρίσκονται μπροστά σε ένα πολύ συστηματικό και συγκροτημένο σχέδιο επικονωνιακής, και επομένως πολιτικής, υπονόμευσης. Το σχέδιο αυτό θα ενταθεί το επόμενο διάστημα και επομένως απαιτείται αντίστοιχα συστηματική απάντηση.

Το επικοινωνιακό επιτελείο των κομμάτων της διαπλοκής (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΠΟΤΑΜΙ) γνωρίζει ότι ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί αναλλοίωτο το ηθικό του πλεονέκτημα έναντι του παλιού συστήματος εξουσίας. Αυτό προκύπτει από τις ειδικές ποιοτικές έρευνες που διενεργούν τον τελευταίο μήνα διάφορα πολιτικά και οικονομικά κέντρα. Εχουν πλήρη επίγνωση επομένως ότι κάθε προσπάθεια αντιπολιτευτικής φθοράς θα πέφτει στο κενό, αν δεν πληγεί ο ΣΥΡΙΖΑ ακριβώς στο σημείο αυτό. Υπενθυμίζω ότι ένα βασικό στοιχείο του κομματικού και πολιτικού ανταγωνισμού είναι ότι την πολιτική πρωτοβουλία την έχει πάντοτε το κόμμα εκείνο που διαθέτει το ηθικό πλεονέκτημα, όσα καθαρώς πολιτικά σφάλματα κι’αν κάνει στην άσκηση της εξουσίας. Ειδικότερα δε στην Ελλάδα, όπου η πολιτική διαφθορά και διαπλοκή έλαβε την προηγούμενη εικοσαετία εκρηκτικές διαστάσεις, το ζήτημα αυτό είναι πλέον δομικό χαρακτηριστικό του κομματικού ανταγωνισμού.

Παθητικότητα, Συναίνεση και Δικτατορία

 Του Χριστόφορου Βερναρδάκη

Ενας αρκετά διαδεδομένος μύθος θέλει την ελληνική κοινωνία να «συναινούσε» έστω και παθητικά στη δικτατορία, φέρει δε ως απόδειξη τούτου το γεγονός ότι δεν αναπτύχθηκε ποτέ ένα μεγάλο και καταλυτικό αντιδικτατορικό κίνημα, οι δε αντιδικτατορικές οργανώσεις αποτελούσαν μάλλον αποκομμένες πρωτοπορίες. Κατά την εκδοχή αυτή, η δικτατορία ενίσχυσε σημαντικά τον «μικροαστικό ατομικισμό» και κατάφερε έτσι να κρατήσει «χαμηλά» τις κοινωνικές αντιδράσεις, πολλώ δε μάλλον όταν κατάφερε στο πεδίο της οικονομίας να εμφανίσει υπαρκτή «ανάπτυξη». Ο μύθος αυτός έχει βεβαίως το ακροατήριό του στη «δεξιά», αλλά περιέργως απέκτησε και ένα μεγάλο ακροατήριο αργότερα κατά τη μεταπολίτευση και στην «αριστερά», πολλές φορές δε ακόμα και στις πιο επαναστατικές και ριζοσπαστικές της τάσεις. Θα προσπαθήσω να θυμίσω ορισμένες παραμέτρους, ιστορικές και κοινωνικές, για να γίνει περισσότερο αντιληπτός αυτός ο μύθος περί «παθητικής συναίνεσης» στη δικτατορία.

Ούτε βήμα πίσω

Του Χριστόφορου Βερναρδάκη

Μιλώντας με πολλούς ανθρώπους στις γειτονιές του κέντρου της Αθήνας αποκόμισα μέχρι στιγμής δύο συμπεράσματα:

Το πρώτο, δεν υπάρχει πλέον φόβος για την πολιτική αλλαγή. Όχι γιατί οι άνθρωποι δεν είναι επιφυλακτικοί ή δεν φοβούνται κιόλας, αλλά γιατί πλέον δεν έχουν να χάσουν τίποτα. Βρισκόμαστε διαρκώς μπροστά σε ανθρώπους που έχουν ξεπεράσει τα όρια της αντοχής τους. Μια μαζική απελπισία απλώνεται στις λαϊκές γειτονιές του κέντρου, μια απελπισία που δείχνει ότι θα έχει δύο βασικές εκφράσεις. Την ψήφο στον ΣΥΡΙΖΑ από τη μια, την αδιαφορία ή την παραίτηση από την άλλη (πιθανόν στη στάση αυτή να υποκρύβεται και μια συμπάθεια στην Χρυσή Αυγή).

Η Κατοχή ως “ευκαιρία”

Του Νίκου Σκοπλάκη

«Κι έβγαλε από την τσέπη του πανταλονιού ένα όγκο τσαλακωμένων χιλιάρικων που έριξε με αδιαφορία στον ταμία για να κρατήσει μόνος του το αντίτιμο του εισιτηρίου. Σάς χρειάζεται μήπως το επισκεπτήριο του κυρίου; Είσθε αρκετά ευφυείς για να τον αναγνωρίσετε. Παιδί της εποχής. Πολλά βγάζει, πολλά τρώει. Αλλά δεν τρώγονται. Πέντε-πέντε κουβαλά στο θέαμα τα τρωκτικά, διπλές μερίδες κρέατος παραγγέλνει στην κοσμική ταβέρνα που έγινε κέντρο του, τρυπητό χιλιάρικο κολλά στο μέτωπο του ντιζέρ, όταν βρει τον σφυγμό του ο καλλιτέχνης και πάλι δεν εξαντλούνται τα κέρδη. Πιο ζωηρές είναι οι εικόνες στα κτηματομεσιτικά. Η πελατεία εκεί προσέρχεται με τα βαλιτσάκια στο χέρι».

Αυτά έγραφε ο Παύλος Παλαιολόγος στις 19.11.1941, σε χρονογράφημα με τίτλο «Νέοι κύριοι στην επιφάνεια», δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Αθηναϊκά Νέα». Με την έναρξη, δηλαδή, του φρικτού πρώτου χειμώνα της Κατοχής, κατά τη διάρκεια του οποίου πέθαναν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι. Σύμφωνα με την έκθεση του Δ.Ι. Μαγκριώτη, μόνο στα πολεοδομικά συγκροτήματα Αθήνας και Πειραιά καταγράφηκαν 26. 199 θάνατοι από πείνα το 1941 και 40.183 θάνατοι από πείνα το 1942.

Η Χρυσή Αυγή ως “μαζικό κόμμα” αποτελεί νέο φαινόμενο

 

Του Χριστόφορου Βερναρδάκη

1.   Νομίζεις ότι η εκλογική (και γενικότερη) επιρροή της Χρυσής Αυγής πρέπει να αναχθεί στη Χούντα, στην παράδοση της ελληνικής ακροδεξιάς ή πρόκειται για νέο φαινόμενο;

Δεν μπορεί κανείς να αγνοήσει προφανώς τις εκλεκτικές συγγένειες της σημερινής Χρυσής Αυγής με την παράδοση του παρακράτους και της άκρας δεξιάς στην Ελλάδα, καθώς επίσης και με το κράτος της απριλιανής δικτατορίας. Ωστόσο, η Χρυσή Αυγή ως «μαζικό κόμμα» είναι ένα νέο φαινόμενο. Απαντά σε καινούργια «αιτήματα», είναι φαινομενικώς τουλάχιστον «αντισυστημική» (και όχι το ίδιο το «σύστημα» όπως ήταν η παράδοση του μετεμφυλιακού παρακράτους και το κράτος της δικτατορίας), έχει καινούργια ακροατήρια. «Ακουμπά» στην εκλογικο-πολιτική γεωγραφία της παλιάς μετεμφυλιακής Δεξιάς, η κοινωνική της επιρροή ωστόσο συντίθεται από «νέα» ιδεολογικά υλικά.

Ο ΣΥΡΙΖΑ μετά τις εκλογές. Τρία καθοριστικά διλήμματα και οι πιθανές απαντήσεις τους

Του Χριστόφορου Βερναρδάκη

Υπάρχουν τρία μεγάλα διλήμματα που απασχολούν τον ΣΥΡΙΖΑ, από τη συγκρότηση του εναίου κόμματος εδώ και ένα χρόνο έως και σήμερα, λίγες ημέρες μετά το τεστ των ευρωεκλογών και των δημοτικών/περιφερειακών εκλογών. Θα προσπαθήσω να τα απαντήσω όσο το δυνατόν πιο καθαρά. Δεν ξεκινώ κατ’ανάγκην από το σημαντικότερο, υπογραμμίζω όμως ότι και τα τρία έχουν μεγάλη μεταξύ τους συσχέτιση και αλληλεξάρτηση.

Δίλημμα Νο 1: Επιασε ο ΣΥΡΙΖΑ «ταβάνι» στην ευρωεκλογές ή όχι;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι εξόχως κρίσιμη, γιατί συνεπάγεται μια αντίστοιχη εκλογική στρατηγική (βεβαίως, πολλές φορές  η «απάντηση» προϋπάρχει και «χρησιμοποιεί» τα στοιχεία κατά το δοκούν. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).

Ευρωεκλογές 2014. Οι βασικές διαιρετικές τομές του εκλογικού σώματος

του Χριστόφορου Βερναρδάκη

Εισαγωγή

Δύο χρόνια μετά τις δύο βουλευτικές αναμετρήσεις του 2012 που διαμόρφωσαν ένα εντελώς διαφορετικό τοπίο στον κομματικό ανταγωνισμό, οι ευρωεκλογές του 2014 αποτέλεσαν το πρώτο «εθνικής τάξεως» εκλογικό γεγονός και απέδειξαν ότι οι βασικές τομές που συντελέστηκαν το 2012 έχουν βαθύνει και σταθεροποιηθεί.

Επιβάλλεται να επισημανθεί προκαταβολικά ότι ο τύπος των ευρωεκλογών δεν είναι ταυτόσημος με των βουλευτικών. Οι ευρωεκλογές είναι εκλογές «β’ τάξεως» όπως ονομάζονται συνήθως στη βιβλιογραφία, εκλογές δηλαδή που έχουν χαμηλότερης ισχύος κεντρικά διακυβεύματα: α) δεν εκλέγουν κυβέρνηση και επομένως δεν κρίνουν ευθέως την εντολή διακυβέρνησης και, β) προσφέρονται περισσότερο για μια «ιδεολογική καταγραφή» σε σχέση με την πολιτική «πραγματική» προτίμηση. Τούτων δοθέντων, τα δεδομένα τους πρέπει να τα δούμε περισσότερο ως «τάση», παρά ως απόλυτα συγκρίσιμα με τις βουλευτικές εκλογές στοιχεία. Ολες οι παρατηρήσεις του κειμένου πρέπει να θεωρηθούν «αρχικές», οι οποίες τις επόμενες ημέρες πρέπει να δουλευτούν βαθύτερα.

Τι είναι και πού βαδίζει σήμερα το «Κέντρο»;

 

Του Χριστόφορου Βερναρδάκη

ΠΑΣΟΚ-Ελιά, ΔΗΜΑΡ, ΠΟΤΑΜΙ στη δίνη των πολιτικών ανακατατάξεων

Μεταξύ μιας Κεντροδεξιάς (που ολισθαίνει προς την ακροδεξιά) και μιας ενισχυμένης Αριστεράς, εμφανίζεται στον ενδιάμεσο χώρο σήμερα ένας ικανός αριθμός κομμάτων, κινήσεων, ομάδων και συσπειρώσεων, οι περισσότερες εκ των οποίων αποτελούν θραύσματα του πάλαι ποτέ ισχυρού ΠΑΣΟΚ. Ο «ενδιάμεσος» αυτός χώρος έχει ουσιαστικά δύο γενικές συνιστώσες:

Η πρώτη συνιστώσα είναι αυτή που που λειτουργεί ουσιαστικά και τυπικά ως «σύστημα υποστήριξης» της σημερινής κυβέρνησης. Είναι το εναπομείναν ΠΑΣΟΚ, οι υπο-ομάδες της Ελιάς (κινήσεις Λοβέρδου, Μόσιαλου, οι «58», κλπ) και η ΔΗΜΑΡ.

Η δεύτερη συνιστώσα είναι αυτή που θα ονομάζαμε σχηματικά «αριστερή Κεντροαριστερά». Είναι ομάδες ή κινήσεις που διαχώρισαν τη θέση τους από το ΠΑΣΟΚ και την ΔΗΜΑΡ σε διάφορες προηγούμενες φάσεις και η κατεύθυνσή τους είναι η συμμαχία με την Αριστερά σε ένα αντινεοφιλελεύθερο μέτωπο.

Τι συμβαίνει στην ελληνική Δεξιά;

Του Χριστόφορου Βερναρδάκη

Ο Χριστόφορος Βερναρδάκης εγκαινιάζει τη στήλη «Σημειώσεις για την πολιτική σκηνή και τα πολιτικά κόμματα: Δυναμικές σε εξέλιξη»

Οι εκλογές του 2012 έφεραν στην επιφάνεια τη βαθιά κρίση της ελληνικής δεξιάς (και ευρύτερα της κεντροδεξιάς), έκφραση της οποίας αποτέλεσε η πληθώρα των κομμάτων που εκτέθηκαν στις εκλογές (ΝΔ, ΑΝΕΛ, ΛΑΟΣ, ΔΡΑΣΗ, Δημοκρατική Συμμαχία, ΧΑ, Δημιουργία Ξανά). Η πρωτοφανής αυτή έκρηξη της κρίσης είχε ως αφορμή το Μνημόνιο και τις πολιτικές  βαθύτατης αναδιάρθρωσης που υλοποιούσε, θεμελιωνόταν ωστόσο στις έντονες  ιδεολογικές αποκλίσεις που ξεσπούσαν μέσα στο περιβάλλον της τεράστιας κοινωνικής κρίσης.