Η διαλεκτική του ιδεατού

του Έβαλντ Ιλιένκοφ*

Το πρόβλημα της ιδεατότητας έχει πάντοτε υπάρξει μια πλευρά του θέματος της αντικειμενικότητας (του προβλήματος της «αλήθειας») της γνώσης, δηλαδή της φύσης ακριβώς εκείνων των μορφών της γνώσης που διέπονται και εξηγούνται όχι μόνο από κάποια καπρίτσια της ατομικής ψυχοφυσιολογίας αλλά από κάτι πολύ πιο σοβαρό, κάτι που στέκεται πάνω από την ατομική νόηση και είναι εντελώς ανεξάρτητη από αυτή. Όπως είναι, για παράδειγμα, οι μαθηματικές αλήθειες, οι λογικές κατηγορίες, οι ηθικές επιταγές, οι ιδέες περί δικαίου, δηλαδή «πράγματα» τα οποία έχουν μια υποχρεωτική σημασία για κάθε ατομική νόηση καθώς επίσης και τη δύναμη να περιορίσουν τις ατομικές της ιδιοτροπίες. Αυτή η ιδιάζουσα κατηγορία των φαινομένων κατέχει ένα ιδιαίτερο είδος αντικειμενικότητας, η οποία είναι ολοφάνερα ανεξάρτητη από το άτομο με το σώμα του και την «ψυχή» του, διαφέρει θεμελιωδώς από την αντικειμενικότητα των πραγμάτων που συλλαμβάνονται μέσω των αισθήσεων των μεμονωμένων ατόμων, και κάποτε «ορίστηκε» από τη φιλοσοφία ως η ιδεατότητα αυτών των φαινομένων, ως το ιδεατό εν γένει. Με αυτή τη σημασία, το ιδεατό (αυτό δηλαδή που ανήκει στον κόσμο των «ιδεών») ήδη φιγουράρει στον Πλάτωνα, στον οποίο η ανθρωπότητα οφείλει την κατάταξη αυτής της περιοχής των φαινομένων σε αυτή την ιδιαίτερη κατηγορία καθώς επίσης και την ονομασία της. Οι «Ιδέες» στον Πλάτωνα, δεν είναι απλά κάποιες καταστάσεις της ανθρώπινης «ψυχής» (του «ψυχισμού») αλλά αναγκαίες καθολικές εικόνα-σχήματα που έχουν κοινή σημασία, που σαφώς αντιτίθενται στην ατομική «ψυχή» και στο κατευθυνόμενο απ’ αυτή ανθρώπινο σώμα, και παρουσιάζονται με τη μορφή υποχρεωτικών για κάθε «ψυχή» νόμων, με τη μορφή απαιτήσεων που κάθε άτομο είναι υποχρεωμένο να λάβει υπόψιν ήδη από την παιδική ηλικία και μάλιστα, πολύ περισσότερο από τις απαιτήσεις που του επιβάλλει το σώμα του με τις εφήμερες και τυχαίες καταστάσεις του.

Γαλοπούλα η φιλόσοφος

Του Περικλή Κοροβέση

Μέρες που είναι, ας αφήσουμε στην άκρη τη θλιβερή πραγματικότητα και να πούμε την ιστορία μιας πανέμορφης γαλοπούλας με πλουμιστά φτερά και γκριζογάλανα μάτια. Ζούσε στη Νότια Προβηγκία, στο φέουδο ενός πλούσιου άρχοντα που ήταν βαθύς γνώστης του Ρουσό και φανατικός οπαδός του Διαφωτισμού.

Είχε πάνω από πενήντα άτομα υπηρετικό προσωπικό, ο πύργος είχε εκατό δωμάτια και καμιά διακοσαριά κολίγους. Βαθιά ανθρωπιστής, ήθελε να διδάξει τις φιλελεύθερες ιδέες στους εργαζόμενους της επικράτειάς του και προσέλαβε πέντε σοφούς δασκάλους για να αφυπνίσει το προσωπικό του. Το σχέδιό του, βέβαια, απέτυχε οικτρά.

Οι εξ αναγκασμού διαφωτιζόμενοι το εξέλαβαν σαν απλήρωτες υπερωρίες-τιμωρίες από τα ακαταλαβίστικα κηρύγματα των διαφωτιστών. Ο δυστυχής άρχοντας δεν είχε καταλάβει τίποτα από τη δυσαρέσκεια του προσωπικού γιατί οι δάσκαλοι του έδιναν ψεύτικες αναφορές λέγοντας πως τα πάντα βαίνουν καλώς, αλλά χρειάζονται παραπάνω ώρες διδασκαλίας.

Η ζωή δεν έχει οδηγίες χρήσεως

του Τάσου Τασκίρογλου

«ΠANTEΣ ΑΝΘΡΩΠΟΙ του ειδέναι ορέγονται φύσει» λέει ο Αριστοτέλης στα «Μετά τα Φυσικά», δηλαδή ότι όλοι έχουμε από τη φύση μας έφεση για τη γνώση. Θέλουμε να μαθαίνουμε, και για τον λόγο αυτό ο άνθρωπος είναι ένα ζώο που θέτει διαρκώς ερωτήματα.

Ο Σταγειρίτης φιλόσοφος μάλιστα θεωρείται και ο πατέρας της ιδέας ότι η γνώση δεν έχει πρακτική χρησιμότητα, ότι δηλαδή δεν (πρέπει να) αναπτύσσεται για ωφελιμιστικούς σκοπούς, αλλά (να) εμπνέεται από την curiositas -την απορία, το φιλοπερίεργο- για το πνεύμα και τα ανθρώπινα πράγματα.

ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ και η καθημερινή ζωή βέβαια μας εγκλωβίζουν στις προκαταλήψεις, στα δεδομένα του κοινού νου, στις πεποιθήσεις της εποχής και στις καθιερωμένες βεβαιότητες. Ετσι φτάνουμε να βλέπουμε μπροστά μας έναν κόσμο πεπερασμένο και προφανή, ενώ τα μη συνηθισμένα πράγματα τα απορρίπτουμε με περιφρόνηση.

Προτεραιότητα της πολιτικής έναντι της ηθικής

Ρέμπραντ – Ο Αριστοτέλης μπροστά στην προτομή του Ομήρου (1653)

του Γιώργου Ν. Οικονόμου

Συμφωνία δημοσίου και ιδιωτικού

Στη δημοκρατία δεν υπήρχε σύγχυση μεταξύ «ιδιωτικού» και «δημο­σίου», μεταξύ ηθικής και πολιτικής, ή μεταξύ ηθικής και δικαίου. Η ηθική διακρίνεται από το δίκαιο, κατά το ότι αυτή είναι σύνολο κοινωνικών κα­νόνων συμπεριφοράς που απευθύνεται στη συνείδηση του ανθρώπου ως ατόμου και δεν συνεπάγεται άμεσο εξωτερικό καταναγκασμό, που είναι χαρακτηριστικό του δικαίου. Η ηθική θέτει τα ερωτήματα «πώς πρέπει να ζω;», «τι πρέπει να πράξω;» και σε αυτά προσπαθεί να απαντήσει. Ενώ η πολιτική με τη δημοκρατική έννοια θέτει τα ερωτήματα: «ποιος πρέπει να είναι το κύριον της πόλεως;», «πώς πρέπει να κυβερνάται η πόλις;», «τι εί­ναι δίκαιη κοινωνία;» και σε αυτά έδωσε τις απαντήσεις που είδαμε στα αντίστοιχα κεφάλαια^[1].

Άλμπερτ Αϊνστάιν: Γιατί σοσιαλισμός

Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο 1 τεύχος του Αμερικανικού περιοδικού Monthly Review, το 1949

 Ας εξετάσουμε πρώτα απ’ όλα το ζήτημα αυτό από την άποψη της επιστημονικής γνώσης. Μπορεί να φανεί ότι δεν υπάρχουν ουσιαστικές μεθοδολογικές διαφορές ανάμεσα στην αστρονομία και την οικονομία: οι επιστήμονες και στους δύο τομείς προσπαθούν να ανακαλύψουν τους νόμους, που έχουν γενική εφαρμογή σε ορισμένες ομάδες φαινομένων, για να κάνουν την αμοιβαία σχέση των φαινομένων αυτών όσο γίνεται πιο κατανοητή.  Αλλά τέτοιες μεθοδολογικές διαφορές υπάρχουν στην πραγματικότητα.

Η ανακάλυψη των γενικών νόμων στον τομέα της οικονομίας είναι δυσκολότερη γιατί τα υπό παρατήρηση οικονομικά φαινόμενα, επηρεάζονται συχνά από πολλούς παράγοντες, που είναι πάρα πολύ δύσκολο να εκτιμηθούν ξεχωριστά. Εκτός από αυτό, η πείρα που συγκεντρώθηκε από την αρχή της λεγόμενης πολιτισμένης περιόδου της ανθρώπινης ιστορίας, υποβάλλονταν και υποβάλλεται, ως γνωστόν, σε σοβαρές επιδράσεις και περιορισμούς όχι μόνο οικονομικού χαρακτήρα.

Για παράδειγμα, οι περισσότερες μεγάλες δυνάμεις στην ιστορία οφείλουν την ύπαρξη τους στις κατακτήσεις. Οι λαοί κατακτητές εδραιώνονταν νομικά και οικονομικά ως προνομιούχα τάξη στην κατακτημένη χώρα… Πουθενά δεν έχει ξεπεραστεί πραγματικά εκείνο που ο Βέμπλεν αποκαλεί «ληστρική φάση» ανάπτυξης της ανθρωπότητας. Ορισμένα οικονομικά γεγονότα, που παρατηρούμε, αφορούν τη φάση αυτή και μάλιστα οι νόμοι, που μπορούμε να εξάγουμε από αυτά, δεν είναι εφαρμόσιμοι σε καμιά άλλη φάση.

10 πράγματα που πρέπει να κάνεις πριν γεράσεις

Ο Γιώργος Ζορμπάς (που μάθαμε ως Αλέξη απ’ το μυθιστόρημα του Καζαντζάκη) έγραφε σ’ ένα γράμμα που είχε στείλει στον συγγραφέα και φίλο του:

“Τίποτα δεν φοβάμαι. Έχω παλέψει με θεριά. Έχω πολεμήσει και με τ’ αληθινά θεριά, τους ανθρώπους. Τα ‘βαλα και με τα μεγάλα θεριά, τη θάλασσα και τη γη. Και το μεγαλύτερο θεριό, τη γυναίκα, την αγάπησα.

Θεούς και διαβόλους δεν φοβάμαι. Για τον θάνατο ούτε που με νοιάζει.

Τίποτα δεν φοβάμαι. Μόνο ένα: Τα γεράματα.

Φοβάμαι μην έρθει η στιγμή που δεν θα μπορώ ούτε να κατουρήσω. Που θα περιμένω την νύφη μου να με ταΐσει. Που δεν θα μπορώ να σταθώ όρθιος.

Aπόψεις με παρρησία

Του Περικλή Κοροβέση

ΠΟΛΙΤΙΚΗ: Ετσι όπως εκατάντησε η χώρα μας, με αυτούς τους ανθρώπους, είναι απερίγραπτο. Ενα αντιπνευματικό και απολίτιστο αποχωρητήριο, που μολύνει την Ευρώπη με τη διαπεραστική βρόμα του. Και όχι μόνο την Ευρώπη. Αυτός ο υπερφίαλος ρεπουμπλικανισμός και αυτός ο υπερφίαλος σοσιαλισμός, που δεν έχει καμία σχέση με σοσιαλισμό.

Η πολιτική που ασκούν οι Σοσιαλιστές εδώ στη χώρα μας δεν είναι τίποτα λιγότερο από εγκληματική. Ομως οι Σοσιαλιστές δεν είναι πια Σοσιαλιστές. Είναι κατά βάση Εθνικοσοσιαλιστές. Οι Σοσιαλιστές δολοφόνησαν τον σοσιαλισμό ήδη από τη στιγμή που έγιναν εξουσία.

Από τότε δεν υφίσταται πια σοσιαλισμός στη χώρα μας. Υπάρχει μόνο εκείνος ο αηδιαστικός ψευτοσοσιαλισμός που σε αρρωσταίνει με το που ανοίγεις τα μάτια σου το πρωί.

Τεχνητή νοημοσύνη, συλλογική ευφυΐα και ατομική ηλιθιότητα

Στην ταινία «Μια νύχτα με τη Μέριλιν» (Insignificance,1985) ο Αϊνστάιν περνάει μια νύχτα με την Μ. Μονρόε συζητώντας για τα πάντα -εκτός απ’ το σεξ. Κάποια στιγμή ο Αλβέρτος της λέει ότι εμείς -οι απλοί άνθρωποι, δεν μπορούμε ν’ αντιληφθούμε τη θεωρία της σχετικότητας, αλλά τη χρησιμοποιούμε κάθε μέρα.

«Είναι σαν το μετρό», της λέει. «Δεν ξέρεις πώς φτιάχνονται τα βαγόνια, πώς κινούνται, πώς κατασκευάστηκαν οι σήραγγες, δεν χρειάζεται να τα ξέρεις όλ’ αυτά. Αρκεί να μπεις μέσα και να ξέρεις σε ποια στάση θέλεις να κατέβεις. Αυτό αρκεί.»

~~

Ο Jared Diamond έζησε πολύ καιρό στα οροπέδια της Νέας Γουινέας, με φυλές που βρίσκονται ανάμεσα στο τροφοσυλλεκτικό στάδιο και σ’ εκείνο της πρώιμης γεωργίας.

Γυρεύοντας ένα νέο νόημα-της-ζωής για τους 40+

«Μικρός ορκίστηκα το κόσμο να αλλάξω, μα στα σαράντα μου είμαι ο κόσμος, πού να ψάξω για τον ένοχο;»
Αλκίνοος Ιωαννίδης, Πολιτική τοποθέτηση

«All work and no play makes Jack a dull boy.»
Το γραπτό του Jack Torrance (Τζακ Νίκολσον) στη Λάμψη του Κιούμπρικ

~~~~~~~~~~~~~~~

Καθώς αρχίζει η τελευταία βροχή του καλοκαιριού κι η πρώτη του φθινοπώρου αισθάνομαι ότι κι αυτό το καλοκαίρι πέρασε τόσο γρήγορα που δεν το κατάλαβα.

Καστοριάδης: Για τη φιλία και την αγάπη

Στo γαλλικό πνευματικό τοπίο των τελευταίων πενήντα χρόνων, ο Κορνήλιος Καστοριάδης θεωρείται μια ιδιαίτερη περίπτωση. Αν και τα γραπτά του παραμένουν μακριά από την ύλη των πανεπιστημίων και την ευρύτερη αναγνώριση, ο Καστοριάδης ήταν εξίσου κεντρικό πρόσωπο στη γαλλική πνευματική ζωή στη δεκαετία του ’50, μαζί με τους Ντελέζ, Ντεριντά, Φουκώ και  Μπουρντιέ.

Η σκέψη του Καστοριάδη προτείνει ένα δρόμο που στηρίζεται στην αξία των κοινωνικών δεσμών, της κοινωνικής και πολιτικής αυτονομίας και της αυτοδιαχείρισης. Η βάση της φιλοσοφίας του ανιχνεύεται πίσω από πολλούς διανοούμενους σήμερα στα ζητήματα της αυτονομίας, της χειραφέτησης και της φαντασίας.

Η πρώτη βιογραφία του Κορνήλιου Καστοριάδη μόλις κυκλοφόρησε από τον Γάλλο ιστορικό και φιλόσοφο François Dosse, με τίτλο Une vie. Με αφορμή την κυκλοφορία της, επιλέξαμε μερικά διαχρονικά αποσπάσματα του Έλληνα φιλόσοφου.

Σουμέριοι λογιστές, Φοίνικες έμποροι κι Έλληνες γλεντζέδες – Η επινόηση της γραφής

Η φωτογραφία είναι του Martin Parr

ἔπεα πτερόεντα

Verba volant, scripta manent (Τα λόγια πετάνε, τα γραπτά μένουν)

Qui scribit, bis legit. (Όποιος γράφει, διαβάζει δυο φορές.)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Τη σύγχρονη εποχή, ειδικά στον δυτικό κόσμο, σχεδόν όλοι οι άνθρωποι είναι εγγράμματοι. Η γραφή (και η ανάγνωση) θεωρούνται ικανότητες δεδομένες για όλους. Και υπάρχει η (ψευδής όπως θα δούμε) πεποίθηση ότι η επινόηση της γραφής ήταν of the people, by the people, for the people.

Όμως είναι πλέον εξακριβωμένο ότι πριν γίνει ΚΑΙ όργανο της ποίησης, της φαντασίας, της ψυχαγωγίας, της επιστήμης, η “κυριότερη λειτουργία της αρχαίας γραφής ήταν να διευκολύνει την υποδούλωση άλλων ανθρώπινων όντων”.

Αυτή η έκφραση ανήκει στον ανθρωπολόγο Claude Levi–Strauss, ο οποίος αναφέρει και μια σχετική ιστορία απ’ τα ταξίδια του, κάτι σαν παραβολή (μόνο που είναι αληθινή)

Ο πόλεμος είναι παιδί του πολιτισμού

«Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς. Και τους μεν θεούς έδειξε, τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε, τους δε ελευθέρους.»
Ηράκλειτος

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Είναι ο πόλεμος φυσική κατάσταση του ανθρώπου; Υπάρχουν φυλές πιο πολεμοχαρείς από άλλες, εξαιτίας των ιδιαίτερων γενετικών τους χαρακτηριστικών; Είναι κάποιες θρησκείες πιο «αιμοβόρες» από άλλες; Μήπως κάποιες ιδεολογίες οδηγούν αναπόφευκτα στον πόλεμο;

Με πιο απλά λόγια, η ερώτηση είναι η εξής: Γιατί οι άνθρωποι κάνουν πόλεμο;

Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε αν χρησιμοποιούσαμε κάποιες ομάδες ανθρώπων (ολόκληρα κράτη ίσως) ως πειραματόζωα, δίνοντας τους διαφορετικές συνθήκες, για να δούμε αν θα οδηγηθούν στον πόλεμο. Αλλά αυτό είναι αντιδεοντολογικό -τουλάχιστον.

Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους (μια παραβολή)

«Ξέρεις πώς γίνονται μυρμηγκομαχίες;»

Ήταν ο Τηλέμαχος που με ρωτούσε.

Σήκωσα τα μάτια απ’ το βιβλίο. Ζεστός ήλιος, ανοιξιάτικος, κι απέναντι η θάλασσα. Ήταν πολύ πιο λαμπερά εκεί έξω.

«Ξέρεις;» με ρώτησε ξανά.

Έκλεισα το βιβλίο και το άφησα στο παγκάκι. Του ζήτησα να μου πει. Ο Τηλέμαχος έτρεξε στο πάρκο και γύρισε κρατώντας κάτι ανάμεσα στον αντίχειρα και τον δείχτη.

Boσκή στο αιώνιο χορτάρι

Του Περικλή Κοροβέση

Οταν έρθει η ώρα που θα παραδώσω την ψυχή μου στον Μεγαλοδύναμο -οι καφετζούδες και οι αστρολόγοι έχουν προβλέψει πως αυτό θα γίνει στις 20 Ιουλίου του 2041- και θα υποστώ το προβλεπόμενο τεστ από τις ιερές γραφές, θα πρέπει να απαντήσω σε μία και μόνη ερώτηση:

«Ποια συμβάντα στη ζωή σας διαμόρφωσαν τις φιλοσοφικές και πολιτικές απόψεις σας και αλλάξατε ζωή; Επιλέξατε μόνο δύο».

Αυτό θα μου επιφέρει κάποια σύγχυση, αλλά εκεί πάνω δεν παίζουν. Θεωρούν τις πολλές ερωτήσεις γκάλοπ, που φυσικά δεν εμπιστεύονται. Επιπλέον έχουν την ικανότητα να κρίνουν την ειλικρίνειά σου. Αν πεις ψέματα, χάνεις και τον Παράδεισο και την Κόλαση.

Μια φιλόσοφος για τον ΣΥΡΙΖΑ

INFOWAR

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Μήπως ο ΣΥΡΙΖΑ ανακάτεψε πολύ Αλτουσέρ με Ζίζεκ, πρόσθεσε ισχυρές δόσεις Χέγκελ και καθόλου Μαρξ; Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου της με τίτλο «Το κύμα του ΣΥΡΙΖΑ: Ανάβαση και συντριβή με την ελληνική Αριστερά» η φιλόσοφος Ελενα Σίχαν μοιράζεται μαζί μας διαφορετικές σκέψεις για τις φιλοσοφικές μεταπτώσεις και καταπτώσεις του κυβερνώντος κόμματος

[Στον ΣΥΡΙΖΑ] μιλούν αριστερά και περπατούν δεξιά. Οσοι βρίσκονται σε σύγχυση τους πιστεύουν και οι οπορτουνιστές τούς ακολουθούν

Ελενα Σίχαν 

Tην ημέρα της πρώτης εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ, τον Ιανουάριο του 2015, έβαλε τα κλάματα, όταν ο Αριστείδης Μπαλτάς τής έστειλε ένα e-mail που έγραφε: «Αυτή είναι η τελευταία ημέρα της παλιάς εποχής».

Eθνικός αυτο-ανασκολοπισμός

Του Περικλή Κοροβέση

Ενας πανέμορφος νέος με βαθιά καλλιέργεια, που είχε σπουδάσει μουσική, μαθηματικά, φιλοσοφία και είχε μελετήσει σε βάθος όλες τις θρησκείες, αποφασίζει να γίνει μοναχός. Η διαρκής και συμπαγής βλακεία του κόσμου τον είχε κουράσει αφόρητα. Καταφεύγει σε ένα μοναστήρι που ήταν ξακουστό για τη σοφία των καλογέρων του. Ηγούμενος ήταν ένας άγιος γέροντας.

Ο νεαρός ενθουσιάζεται από την όμορφη γαλήνη που επικρατούσε στον χώρο, καταμεσής ενός παραδεισένιου τοπίου. Στην ερώτηση του ηγούμενου για ποιο λόγο θέλει να κλειστεί σε μοναστήρι, ο νέος απαντά με ένα αφοπλιστικό χαμόγελο: «Γιατί, άγιε πάτερ μου, θέλω να εγκαταλείψω τα εγκόσμια, με πληγώνουν».

Ο ηγούμενος ταράχτηκε λίγο, αλλά το έκρυψε. Και του απάντησε ήρεμα, σαν Βούδας: «Αγόρι μου, δεν κάνεις για μοναστήρι. Πρέπει πρώτα να εγκαταλείψεις τα εγκόσμια έξω και μετά να έρθεις εδώ. Αλλιώτικα θα φέρεις τα εγκόσμια στη μοναχική ζωή και θα καταστρέψεις και μας».

Το ταξίδι της σκέψης…

Του Γιώργου Ν. Οικονόμου*

Επιμέλεια: Γιώργος Σταματόπουλος

Ο Καστοριάδης, όπως αναφέρει και ο Francois Dosse στο βιβλίο αυτό, είναι ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους, ενώ το έργο του «Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» (1975) κατατάσσεται στα σπουδαιότερα του 20ού αιώνα, του οποίου η αξία και η εμβέλεια προεκτείνονται και στον 21ο αιώνα.

Ωστόσο το συνολικό έργο του είναι πολυσχιδές, μεγάλο σε έκταση και διασπαρμένο σε μικρά κείμενα. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του έργου αυτού από μια άποψη μπορεί να διευκολύνει τον αναγνώστη αλλά από την άλλη δίνει αποσπασματική εικόνα και καθιστά δύσκολη την πρόσβασή του σε μια συνολική οπτική.

Συνεπώς χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια εκ μέρους του ερευνητή για να δώσει τη συνολική οπτική ενός τόσο αποσπασματικού και ιδιαίτερου έργου. Είναι εμφανές πως ο Dosse κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια και επίπονη έρευνα.

Η φιλοσοφία δεν μένει πιά εδώ

Ετυχε χθές να κοιτάξω τη λίστα με τα αντικείμενα των προγραμμάτων εκπαίδευσης εξ’ αποστάσεως του Πανεπιστημίου Αθηνών. Ανάμεσα στα 129 αντικείμενα που περιέχει η λίστα, βρίσκει κανείς Δημόσιες Σχέσεις, Διοίκηση Επιχειρήσεων, Τραπεζική Διοίκηση, Χρηματοοικονομική Διοίκηση, Πράσινη Επιχειρηματικότητα, Εταιρική Διακυβέρνηση, Ηγεσία και Διοίκηση, Ανάπτυξη Προσωπικών Δεξιοτήτων και πολλά, πολλά συναφή. Αν ψάξει όμως για Ιστορία ή Φιλοσοφία, Αρχαιολογία ή Γλωσσολογία, δεν θα βρεί ούτε ένα αντικείμενο σχετικό. Ούτε ένα!

Στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στην πρωτεύουσα της χώρας όπου γεννήθηκε η Φιλοσοφία, δεν υπάρχει χώρος ούτε για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα που να την αφορά!

Ετσι είναι, φίλες και φίλοι. Με την ολοκληρωτική επικράτηση της “κοσμοθεωρίας” των αγορών επί του πολιτισμού, η Φιλοσοφία, η Ιστορία, η Γλωσσολογία, η Αρχαιολογία φαντάζουν πλέον περιττές και ανώφελες βάσει της αντίληψης που υποκατέστησε την παιδεία με την σκοπιμοθηρική απόκτηση γνώσεων εργαλειακού χαρακτήρα.

O ΝΟΑΜ CHOMSKY «Στα μονοπάτια της σκέψης»

Ο ΝΟΑΜ ΤΣΟΜΣΚΙ (NOAM CHOMSKY) παρουσιάζει στην εκπομπή ΣΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ τις απόψεις του για την ουσία της δημοκρατίας και ασκεί κριτική στα κυρίαρχα φιλοσοφικά και πολιτικά ρεύματα της σύγχρονης εποχής.

Aναφέρεται, επίσης, στις δομές και τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί στη σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία, στις μεθόδους και τα μέσα χειραγώγησης των πολιτών, στο ρόλο των μαζικών μέσων ενημέρωσης και στις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης.

Οι 10 αρχές για έναν κόσμο χωρίς μαύρους κύκνους

 

Οτιδήποτε πιστεύουμε για τον κόσμο και το μέλλον είναι ευάλωτο στον «μαύρο κύκνο», το απροσδόκητο και καταστροφικό συμβάν. Έτσι, αντί να προσπαθούμε να πετύχουμε το αδύνατο, δηλαδή να προβλέψουμε το μέλλον με βάση τα μαθηματικά μοντέλα και άλλες επιστημονικές μεθόδους, πρέπει να επικεντρωθούμε στο να θωρακίσουμε το παρόν από μια απροσδόκητη καταστροφή.

Αυτή είναι η «θεωρία του μαύρου κύκνου» του Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ, ο οποίος προ δεκαετίας εγκατέλειψε ανώτατες θέσεις σε παγκόσμιους επενδυτικούς κολοσσούς για να ασχοληθεί με τη φιλοσοφία και να γίνει σύντομα διάσημος. Οι μαύροι κύκνοι ανακαλύφθηκαν στην Αυστραλία. Συμβολίζουν το απροσδόκητο γιατί μέχρι τότε οι πάντες πίστευαν ότι οι κύκνοι είναι μόνο άσπροι.

Ο Ταλέμπ, ένας από τους λίγους που προέβλεψαν την κατάρρευση των τραπεζών και των επενδυτικών οίκων, κατάγεται από την Αμιούν του Λιβάνου, την καρδιά της ελληνορθόδοξης κοινότητας. «Είμαστε αυτοί που ο Καβάφης αναφέρει ως Ελληνοσύρους», δηλώνει ο διάσημος συγγραφέας στην ιστοσελίδα του: «Ελληνικό αίμα, συρολιβανέζικη ψυχή, αραβική λαλιά».

«΄Εθνος που μόνο υπακούει δεν είναι ελεύθερο»

 

* Αυτή η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο ΒΗΜagazino στις 9 Οκτωβρίου 2011.

O σεβάσμιος Εντουάρντο Γκαλεάνο είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς συγγραφείς της Λατινικής Αμερικής, σίγουρα ο πιο πολιτικός. Το 2009, στην 5η Σύνοδο των Αμερικανικών Κρατών, ο αριστερός ηγέτης της Βενεζουέλας Ούγκο Τσάβες δωρίζει μπροστά στις τηλεοπτικές κάμερες στον Μπαράκ Ομπάμα, τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, ένα βιβλίο: είναι το θρυλικό για τους Νοτιαμερικανούς «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» του Ουρουγουανού Γκαλεάνο. Μέσα σε μία βραδιά γίνεται μπεστ σέλερ στις ΗΠΑ και στον Καναδά.

Εβδομήντα ενός ετών σήμερα, ο Γκαλεάνο είναι ένας φιλόσοφος με νοτιοαμερικανικό ταμπεραμέντο, ένα χαρακτηριστικά έξοχο τέκνο της ιδεολογικά φορτισμένης λατινοαμερικανικής λογοτεχνίας. Ξεκίνησε στα 14 του να δημοσιεύει πολιτικά σκίτσα σε εφημερίδες του Μοντεβιδέο. Στα 20 του έγινε αρχισυντάκτης στη «La Marcha» και αμέσως μετά διευθυντής στην εφημερίδα «Epoca» – άλλες εποχές, άλλες περιοχές, άλλες ταχύτητες. Το 1971, σε ηλικία 31 ετών, έγραψε τις «Ανοιχτές φλέβες της Λατινικής Αμερικής» (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κουκκίδα), το οποίο έμελλε να αναγνωριστεί ως βιβλίο αναφοράς για τη Λατινική Αμερική, καθώς αποτελεί μια πλήρη καταγραφή και έναν αναλυτικό σχολιασμό για την τραυματική Ιστορία της ηπείρου.