Colpo grosso στα Δημόσια Αρχαιολογικά Μουσεία

Της Δήμητρας Μυριλλα

Στην περίπου δύο αιώνων ιστορία της προστασίας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς – δηλαδή το πώς ,στο πλαίσιο του νεοσύστατου εθνικού κράτους , οργανώθηκε η προστασία των αρχαιοτήτων, από ποιες φιλοσοφικές, ιδεολογικές, πολιτικές παραδοχές προσδιοριζόταν σε διαφορετικές ιστορικές εποχές, πως εξελίχθηκε η νομοθεσία που προστατεύει τα μνημεία – θα βρει κανείς περιόδους κατά τις οποίες μνημεία και κινδύνευαν και εντέλει «χάθηκαν». Αυτό μπορεί να συνέβαινε υπό την επίδραση είτε ιδεολογικών – πολιτικών στάσεων (π.χ. η επιλογή των μνημείων των κλασικών χρόνων έναντι των βυζαντινών για λόγους δημιουργίας εθνικού αφηγήματος) είτε από τη μανία συγκεκριμένων καθεστώτων (η μανία της  7χρονης δικτατορίας που κατέστρεψε μνημεία στον Πειραιά, στο Ηράκλειο της Κρήτης και αλλού).

Αλλά, ίσως να είναι η πρώτη φορά όπου ιστορική – πολιτική περίοδος της χώρας συνδέεται με πολιτικές ηγεσίες,  οι οποίες με πρωτοφανή μανία και λυσσαλέα πώρωση έχουν βαλθεί να ξεθεμελιώσουν ό,τι με πολύ σπουδή, κόπο και μάχες χτίστηκε σε διάστημα δύο αιώνων. Θα μπορούσε, δε, να πει κάποιος ότι οργανώνεται μία απολύτως  «αντίστροφη» επέτειος των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Κι αυτό διότι από το 1822 είχε επισημανθεί η ανάγκη προστασίας και διαφύλαξης των αρχαίων μνημείων, αλλά το 2020 διατυμπανίζεται η ανάγκη της αποκοπής των αρχαίων μνημείων από τη μήτρα τους, δηλαδή από την απόλυτη και αδιαπραγμάτευτη κρατική προστασία.

Οδοστρωτήρας στην Πολιτιστική Κληρονομιά – Εκχωρούν αρχαία για 50 χρόνια!

Οταν πρόκειται για την άνευ όρων παράδοση δημόσιων αγαθών όπως λιμάνια, αεροδρόμια, ενέργεια, νερό, ταχυδρομεία στους ιδιώτες αυτό αποκαλείται «ανάπτυξη». Η  παράδοση των υλικών τεκμηρίων της ιστορίας, αρχαίων αντικειμένων και μνημείων στις κερδοσκοπικές ορέξεις ονομάζεται «εξωστρέφεια». Και κάπως έρχεται ο λόγος εκφυλίζεται και εκπορνεύεται για να ωραιοποιήσει τη συντονισμένη και στρατηγική βιαιότητα.

Το νομοσχέδιο «Αναδιοργάνωση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων και μετονομασία του σε Οργανισμό Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων, ίδρυση ν.π.ι.δ. με την επωνυμία «Μουσείο-Ελαιοτριβείο Βρανά» στον Δήμο Λέσβου, προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς στο εξωτερικό, ρυθμίσεις για το ιστορικό μουσείο Κρήτης και το μουσείο «Φοίβος Ανωγειανάκης» και άλλες διατάξεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού», το οποίο συζητείται στη Βουλή δεν είναι μόνο ένα νομοθέτημα που θέτει νέο θεσμικό πλαίσιο για το ΤΑΠΑ, αλλά ένα κατασκεύασμα που αναδιατάσσει τη σχέση του κράτους με την πολιτιστική κληρονομιά.

Η κανονικότητα διά του τρία

Του Περικλή Κοροβέση

Υπάρχουν στη ζωή κάποια συμβάντα, μικρά ή μεγάλα, που σου αλλάζουν κάποια βαθιά εδραιωμένη αντίληψη και καμιά φορά και στάση ζωής. Εμπειρικά είχα την εντύπωση πως αυτός ο λαός μισεί τα αρχαία. Και αυτό το είχα στηρίξει στις καταστροφές των αρχαίων που είχαν βρεθεί σε οικόπεδα προς ανοικοδόμηση.

Και από τις επισκέψεις μου στους αρχαιολογικούς χώρους όπου, εκτός από κανένα σχολειό, σπάνια συναντούσα Ελληνα. Ακόμα και αυτή η κατηγορία που αγαπάει τα οργανωμένα ταξίδια του εξωτερικού που πάντα συμπεριλαμβάνουν στο πρόγραμμά τους κάποια επίσκεψη σε ένα φημισμένο μουσείο – αν και έχουν δει Λούβρο, Βρετανικό Μουσείο, Ερμιτάζ κ.λπ., δεν έχουν επισκεφθεί το Αρχαιολογικό μας Μουσείο.

Οι αρχαιολόγοι υπερασπίζονται τα Δημόσια Μουσεία

Σε εγρήγορση καλεί τα μέλη του ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ) εν όψει του κινδύνου να υλοποιηθεί άμεσα η κυβερνητική εξαγγελία για τη μετατροπή των μεγάλων Δημόσιων Μουσείων σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, ως πρώτο βήμα για την υπονόμευση του δημόσιου χαρακτήρα τους. Επιλογή, η οποία δεν συνοδεύεται από καμία τεκμηριωμένη μελέτη, αποδυναμώνει τον επιστημονικό και παιδευτικό τους ρόλο των μουσείων, θέτει σε κίνδυνο την επαρκή χρηματοδότηση και στελέχωσή τους και ανοίγει το δρόμο για την εφαρμογή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων λειτουργίας και την παράδοσή τους στα πολιτιστικά ιδρύματα και τους χορηγούς. Η αποκοπή των μεγάλων μουσείων από τον διοικητικό κορμό του και η αυτονόμησή τους σημαίνει  μείωση των εσόδων του Ταμείου Αρχαιολογικών Χώρων, ακύρωση της δυνατότητας ενιαίας δημόσιας πολιτικής για την προστασία και ανάδειξη του μνημειακού πλούτου της χώρας ενώ αναιρεί ταυτόχρονα την ισότιμη και επαρκή χρηματοδότηση όλων των μνημείων και μουσείων της χώρας.

Όταν η Αιθιοπία αρνήθηκε τα δανεικά του Βρετανικού Μουσείου

Η πρόταση του Κυριάκου Μητσοτάκη, μέσω συνέντευξής του στον Observer, για δανεισμό των Γλυπτών του Παρθενώνα, δεν είναι φρέσκια ιδέα. Για την ακρίβεια είναι η πάγια τακτική του Βρετανικού Μουσείου, απέναντι σε οποιαδήποτε χώρα διεκδικεί την επιστροφή αντικειμένων που λεηλατήθηκαν. Κάποιες χώρες, όπως η Αιθιοπία, αρνούνται να το αποδεχτούν.

Τα αντικείμενα που διεκδικεί η Αιθιοπία λεηλατήθηκαν στη μάχη της Μακντάλα το 1868. Έπειτα από την ήττα και την αυτοκτονία του αυτοκράτορα της Αιθιοπίας Τεουοντρος Β’, τα στρατεύματα της Βρετανικής αυτοκρατορίας κατέλαβαν το οχυρό και έφυγαν με εκατοντάδες θρησκευτικά αντικείμενα και κοσμήματα. Τα περισσότερα εξ αυτών έχουν καταλήξει σε μουσεία, ειδικά στο Βρετανικό. Τους στρατιώτες συνόδευε μάλιστα και εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου, για να αγοράζει πρώτος τα καλύτερα κομμάτια.

Έδιωξαν μαθητές από Μουσείο γιατί δεν είχαν να πληρώσουν ξεναγό

Ένα πρωτοφανές περιστατικό συνέβη στις 8 Μαΐου 2018 κατά την επίσκεψη μαθητών του 10^ου Γυμνασίου Βόλου στο Μουσείο της Βεργίνας. Οι υπεύθυνοι του Μουσείου εμπόδισαν τους μαθητές να έλθουν σε επαφή με τα εκθέματα του μουσείου, διότι δεν πλήρωσαν ξεναγό. Το περιστατικό καταδικάζει η ΕΛΜΕ Μαγνησίας και ζητά από τα υπουργεία Παιδείας και Πολιτισμού.

«Καταδικάζουμε την πρόθεση εμπορευματοποίησης αρχαιολογικών χώρων από εργαζόμενους που σκοπό έχουν να τους αναδείξουν και να τους προβάλλουν.

Ζητάμε την άμεση παρέμβαση του Υπουργείου Παιδείας και του Υπουργείου Πολιτισμού, ώστε να επιληφθούν του θέματος στην απόδοση ευθυνών για το συγκεκριμένο γεγονός.

Η Πολιτεία οφείλει να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη επίσκεψη των μαθητών σε όλα τα μουσεία».

Η τέχνη του Καλάσνικοφ

ΙΝFOWAR

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Καλιάγεφ: Πέταξα τη βόμβα στην τυραννία σου, όχι σε έναν άνθρωπο

Σκουράτοφ: Ισως. Αλλά ήταν ένας άνθρωπος που ανατίναξες

Από το θεατρικό έργο «Οι Δίκαιοι» του Αλμπέρ Καμί

Oι μεγαλύτερες τρομοκρατικές οργανώσεις της ιστορίας ενέπνευσαν ορισμένους από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Συχνά ήταν η μόνη τους επιλογή για να νικήσουν τον τρόμο. Η Μπρέντα Μέρφι δεν άντεξε την πίεση. Εσκυψε σε μια γωνία για να κάνει εμετό χωρίς να την δουν.

Παλαιότερα, όπως εξιστορούσε ένας κριτικός θεάτρου του «Guardian», ήταν η μυρωδιά του κελιού της που της έφερνε ανακάτεμα. Τώρα ήταν το τρακ που της προκαλούσε το θεατρικό σανίδι.

Ηταν Φεβρουάριος του 1999 και η Μπρέντα, πρώην μέλος του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού, πρωταγωνιστούσε στην παράσταση «Η καρδιά της μάνας», που ανέβαινε στο Λονδίνο. Οι περισσότερες συμπρωταγωνίστριές της είχαν εκτίσει μικρότερες ή μεγαλύτερες ποινές για συμμετοχή σε τρομοκρατικές επιθέσεις.

Παλίμψηστοι τοίχοι

Περνώντας από τη διασταύρωση του Σταυρού στον Γέρακα, διαπίστωσα ότι ελάχιστα ίχνη απέμειναν πια από τη διακήρυξη ταξικής περηφάνιας που κοσμούσε τον ίδιο χώρο το μακρινό καλοκαίρι του 2008 | ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

Του Τάσου Κωστόπουλου

Παλίμψηστο: όρος της αρχαιολογίας που υποδηλώνει έναν πάπυρο ή περγαμηνή, το αρχικό περιεχόμενο των οποίων σβήστηκε με απόξεση για να γραφτεί πάνω του κάποιο άλλο. Ο βαθμός εξαφάνισης της παλιάς γραφής ποικίλλει, φυσικά, από έγγραφο σε έγγραφο. Κάποιες φορές, τα ίχνη του αρχικού κειμένου είναι αντιληπτά μόνο με ειδικό μηχάνημα· άλλοτε, πάλι, όπως στο παλίμψηστο του Εφραίμ του Σύρου που φυλάσσεται στο παρισινό Εθνικό Μουσείο, διακρίνονται ευκρινώς διά γυμνού οφθαλμού.

Είναι τα μνημεία “ιδιωτική περιουσία του δημοσίου”;

Tης  Όλγας Σακαλή

προέδρου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων

Η εκποίηση της δημόσιας περιουσίας μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, σε συνδυασμό με τα σχέδια νόμου για τον αιγιαλό και τα δάση, ανατρέπουν πολλά από όσα θεωρούσαμε ώς τώρα δεδομένα και αυτονόητα. Ανατρέπεται κατ’ αρχάς η ίδια η λειτουργία της έννοιας του “δημόσιου χώρου”, ως χώρου κάλυψης ζωτικών κοινωνικών αναγκών. Καταργείται επίσης η έννοια του “κοινόχρηστου αγαθού”, στο οποίο η πρόσβαση του συνόλου των πολιτών δεν μπορεί να περιορίζεται.

Η λεηλασία των ελληνικών αρχαιοτήτων από τους Nαζί

Όταν δεν λεηλατούσαν γλυπτά από την Ακρόπολη με τις ξιφολόγχες τους, έκαναν βόλτες με τους σκύλους τους στον Ιερό Βράχο, απολάμβαναν ερωτικές στιγμές μέσα στο προφυλαγμένο από τα αδιάκριτα βλέμματα Ερέχθειο, έμπαιναν στον αρχαιολογικό χώρο σε ώρες εκτός λειτουργίας σκαρφαλώνοντας από τον πύργο της Αθηνάς Νίκης και έκαναν την ανάγκη τους εντός του Παρθενώνα διότι «δεν υπήρχαν ευκρινώς τοποθετημένες πινακίδες που να υποδεικνύουν που υπάρχουν τουαλέτες».

Κι όταν τύχαινε να συναντήσουν ένα αρχαίο έργο τέχνης που να τους γυάλιζε το μάτι, το προσέφεραν ως δώρο στους ανωτέρους τους, όπως έκαναν με μια «άριστη αρχαία κεφαλή γυναικός του 4ου αι. π.Χ.» την οποία χάρισαν στον στρατάρχη Φον Λίστ.