Μνημόνια τέλος; Ας διαβάσουμε Ιστορία…

Του Δημήτρη Μηλάκα

Το πραγματικό τίμημα της ελληνικής χρεοκοπίας του 1893 καταβλήθηκε μια γενιά (30 χρόνια) αργότερα: το 1922, με τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ξεριζωμό 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων από τις προαιώνιες εστίες τους. Πριν από την καταβολή αυτού του τεράστιου από κάθε πλευρά (οικονομικά, κοινωνικά, πολιτικά) ιστορικού τιμήματος, το διάστημα 1893-1922 εμφανίζονται κάποιες αναλογίες με το σήμερα τις οποίες δεν είναι φρόνιμο να αγνοήσουμε.

1. (Και) τότε οι δανειστές εγκαταστάθηκαν επιτόπου, αναλαμβάνοντας τη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών με τρόπο ώστε να ικανοποιηθούν κατά προτεραιότητα οι οικονομικές τους απαιτήσεις. Στα χέρια του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ) πέρασε κάθε έσοδο του Ελληνικού Δημοσίου. Τότε ο ΔΟΕ μάζευε από τα τελωνεία και τα έσοδα από τα ελληνικά μονοπώλια (αλάτι, σπίρτα, τράπουλες κ.λπ.). Σήμερα το θεσμικό τέθριππο μαζεύει ξεπουλώντας παραλίες, κτήρια, λιμάνια, αεροδρόμια, δρόμους, ΔΕΗ, ΕΥΔΑΠ, ΕΥΑΘ κ.λπ. Τότε ο ΔΟΕ έμεινε στην Αθήνα για 81 χρόνια. Σήμερα η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι η εποπτεία θα φύγει τον ερχόμενο Αύγουστο.

Χρονολογικός πίνακας γεγονότων από την κατάρρευση της Μικρασιατικής εκστρατείας έως την παράδοση της Α. Θράκης στο Τουρκικό κράτος

3.08.1922–Τουρκική επίθεση στο Αφιόν Καραχισάρ.

14.08.1922–Διάσπαση του ελληνικού μετώπου στο Αφιόν Καραχισάρ.

21.08.1922–Διάταγμα αποστράτευσης των προ του 1918 κλάσεων του Ελληνικού Στρατού.

27.08.192–Είσοδος των Τούρκων στη  Σμύρνη.

Δυο χρήσιμα μαθήματα: Μικρασιατική Εκστρατεία και Εμφύλιος Πόλεμος – Αμεση Δημοκρατία: Από την ιδέα στην πράξη

Του Στέλιου Ελληνιάδη

Η ιστορία δεν τελείωσε ούτε οι εκπλήξεις , από τις τροπές της εξέλειπαν. Γι’ αυτό, έχει αξία να μαθαίνουμε από τη συσσωρευμένη εμπειρία της ανθρωπότητας γενικότερα και τη δική μας ειδικότερα. Είναι φυσικό να σκεφτούμε ότι ποτέ δεν είσαι απόλυτα προετοιμασμένος ακόμα και γι’ αυτό που περιμένεις, αλλά είναι πολύ αναγκαίο να συνειδητοποιήσουμε ότι είναι ζωτικής σημασίας να είμαστε συνεχώς σε εγρήγορση για να μπορούμε να προσαρμοζόμαστε στις συνθήκες που συχνά αλλάζουν με απρόβλεπτο και ανεπιθύμητο τρόπο, γιατί η παραμικρή καθυστέρηση αποβαίνει μοιραία.

Δύο ιστορικά γεγονότα που επιβεβαιώνουν αυτή την ανάγκη επιφυλακής, αντίληψης και ευελιξίας, είναι η μικρασιατική τραγωδία και ο εμφύλιος πόλεμος, που όχι μόνο χάραξαν τα όριά μας, αλλά δίνουν και ανεκτίμητα μαθήματα για το σήμερα και το αύριο, αφού είναι σίγουρο ότι πάντα κάτι πολύ κρίσιμο για τις εξελίξεις μάς διαφεύγει.

Μικρασιατική Καταστροφή

Δεν ξέρω πόσες φορές και από πόσους διαφορετικούς ανθρώπους έχω διαβάσει ή ακούσει τα τελευταία χρόνια πως μια έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη θα είναι μια νέα Μικρασιατική Καταστροφή.

Καλό είναι πριν γράψουμε ή πούμε κάτι τόσο χοντρό να σκεφτόμαστε λίγο.

Υπάρχουν σήμερα εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες που είναι απόγονοι προσφύγων από τις χαμένες πατρίδες. Ένας από αυτούς είμαι κι εγώ.

Η αριστερά, το 22 και το φάντασμα της λιποταξίας

του Άκη Γαβριηλίδη

Την τελευταία εβδομάδα, ένα κάπως απρόσμενο όπλο ήρθε να προστεθεί στο τρομοκρατικό οπλοστάσιο των εκπροσώπων της ελληνικής «κάστας»: το φάντασμα των εκλογών τού 1920. Με διαφορά λίγων ημερών, τουλάχιστον τρεις απολογητές του μνημονίου ανέλαβαν να υπενθυμίσουν στο άφρον εκλογικό σώμα τι παθαίνει όποιος «επιλέγει ελεύθερα, αλλά ασυνείδητα, να συγκρουστεί με ένα ευρωπαϊκό σύστημα» που «μόνο πλεονεκτήματα του είχε εξασφαλίσει» –σύμφωνα με την απερίφραστα απειλητική διατύπωση που χρησιμοποίησε ο τελευταίος εξ αυτών, ο Ι.Κ. Πρετεντέρης[1].

Ποιο είναι λοιπόν αυτό το φάντασμα που απειλεί τα «πλεονεκτήματα»;

Στο καθαυτό περιεχόμενο των αντίστοιχων άρθρων, γίνεται –άλλοτε υπαινικτικά και άλλοτε σαφέστερα όπως παραπάνω- η εξής αναλογία: στις εκλογές τού 20 οι Έλληνες ψηφοφόροι καταψήφισαν τον Βενιζέλο και επανέφεραν το βασιλιά, πράγμα που δυσαρέστησε τις μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες απέσυραν τη μέχρι τότε υποστήριξή τους προς την Ελλάδα με αποτέλεσμα τη μικρασιατική καταστροφή και «δυόμισι [sic] εκατομμύρια πρόσφυγες» (Πρετεντέρης, ό.π.).

Η αριστερά, το 22 και το φάντασμα της λιποταξίας

Του Άκη Γαβριηλίδη

Την τελευταία εβδομάδα, ένα κάπως απρόσμενο όπλο ήρθε να προστεθεί στο τρομοκρατικό οπλοστάσιο των εκπροσώπων της ελληνικής «κάστας»: το φάντασμα των εκλογών τού 1920. Με διαφορά λίγων ημερών, τουλάχιστον τρεις απολογητές του μνημονίου ανέλαβαν να υπενθυμίσουν στο άφρον εκλογικό σώμα τι παθαίνει όποιος «επιλέγει ελεύθερα, αλλά ασυνείδητα, να συγκρουστεί με ένα ευρωπαϊκό σύστημα» που «μόνο πλεονεκτήματα του είχε εξασφαλίσει» –σύμφωνα με την απερίφραστα απειλητική διατύπωση που χρησιμοποίησε ο τελευταίος εξ αυτών, ο Ι.Κ. Πρετεντέρης[1].

Ποιο είναι λοιπόν αυτό το φάντασμα που απειλεί τα «πλεονεκτήματα»;

Ο Ολι Ρεν δεν ήταν στο Καστελόριζο

Η δήλωση του επιτρόπου Ολι Ρεν περί Ελλάδος υπό επιτήρηση έως τον μακρύ καιρό υπενθύμισε με πικρό τρόπο το Καστελόριζο του Γιώργου Παπανδρέου. Ο τότε πρωθυπουργός για να αναγγείλει την είσοδο της χώρας στο Μνημόνιο είχε επιλέξει το ακριτικό νησί, τη φυσική και συμβολική εσχατιά της επικράτειας. Για να αναγγείλει την έναρξη μιας ιστορικής περιόδου πόνων και δακρύων, αλλά και τον περιορισμό της εθνικής κυριαρχίας. Η χονδροειδής σκηνοθεσία του Καστελόριζου μάλλον δεν ήταν προϊόν αφέλειας· κι αν ήταν, έδειχνε παρ’ όλ’ αυτά ανάγλυφο το μέλλον, για όσους μπορούσαν να το διακρίνουν: η χώρα εφεξής θα λειτουργούσε σαν γραφική καρτ-ποστάλ, σαν ένα πανέμορφο νησί, ξεμοναχιασμένο, διεκδικούμενο, μια γκρίζα ζώνη, με ανυπεράσπιστους κατοίκους και μια κεντρική διοίκηση πολύ μα πολύ μακρινή. Ο Γ. Παπανδρέου, πάντα ρηξικέλευθος και απρόβλεπτος, εσήμανε εξωλεκτικά για την ιστορική μετάβαση όσα δεν μπορούσε να χωρέσει κανένας λόγος: εθνική κυριαρχία και λαϊκή κυριαρχία ετίθεντο υπό περιστολή και επιτήρηση για όσο χρόνο θα κρατούσε η περιπέτεια του χρέους, άγνωστο πόσο.

Eλλάς και Μικρά Ασία: μια ανεξερεύνητη σχέση

Του ιστορικού Βλάση Αγτζίδη

«…Ακόμα και σήμερα δεν έχει σιγάσει η διαμάχη γύρω από το ζήτημα γιατί οι ελληνικές δυνάμεις που υπερτερούσαν αριθμητικά και δεν ήταν πολύ χειρότερα εξοπλισμένες από το στρατεύματα του Κεμάλ, οδηγήθηκαν σ’ αυτή την καταστρoφική ήττα.”

Douglaς Dakin, «H ενοποίηση της Ελλάδας 1770-1923», εκδ. ΜΙΕΤ

Η Μικρασιατική Καταστροφή φαίνεται ότι για καιρό ακόμα θα στοιχειώνει τις συζητήσεις και τους προβληματισμούς για την πορεία του νεότερου ελληνισμού. Ειδικά σήμερα, που το κενό που άφησαν οι Έλληνες στην Ανατολική πλευρά του Αιγαίου έχει πλέον καλυφθεί από έναν ακμαίο πληθυσμό και από μια επιθετική κρατική δύναμη, που θυμίζει συνεχώς εν τοις πράγμασι, ότι μόνο όποιος κατέχει τις δύο ακτές μπορεί να ορίζει το Αρχιπέλαγος….