Το σχολείο που καταρρέει είναι το προοδευτικό

Του Βασίλη Ξυδιά

Σε προηγούμενο φύλλο του Δρόμου ξεκίνησα κάποιες σκέψεις για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα το ελληνικό σχολείο («Το σχολείο καταρρέει», φ. 420, 8/9/2018) αναζητώντας μια θεώρηση του προβλήματος που να πηγαίνει πέρα από τον νεοφιλελευθερισμό, αλλά και πέρα από την αντίσταση στον νεοφιλελευθερισμό. Διότι, με δεδομένη πλέον την επικράτηση των μνημονίων, δεν μπορεί, πιστεύω, να υπάρξει άλλου είδους αντίσταση στην καταστροφική λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού πέρα από μια ριζοσπαστική μεν, αλλά και δημιουργική ταυτόχρονα, εναλλακτική αντιμετώπιση όλων εκείνων των παθογενειών που ο νεοφιλελευθερισμός ισχυρίζεται πως θεραπεύει, καθώς και αυτών που ο ίδιος προξενεί. Και αν αυτό ισχύει λίγο ως πολύ για όλους τους τομείς και όλες τις πτυχές της ελληνικής κοινωνίας, ισχύει κατ’ εξοχήν για την εκπαίδευση, που όπως έλεγα στο προηγούμενο άρθρο μου, κατέρρεε ήδη πριν απ’ τα μνημόνια. Έχοντας λοιπόν περιγράψει τη μία όψη αυτής της κατάρρευσης, την «κοινωνικοοικονομική απαξίωση» του σχολείου, μας μένει τώρα να σταθούμε στην άλλη όψη, την παιδαγωγική του αστοχία. Επειδή όμως δεν μας φτάνει γι’ αυτό ο χώρος ενός άρθρου θα περιοριστούμε σήμερα σε ένα και μόνο σημείο, εν είδει –ας πούμε– μιας βασικής διευκρίνησης.

Η εργαλειοθήκη Γαβρόγλου

Πώς ο αριστερός νεοφιλελευθερισμός αποδομεί και διαλύει την παιδεία

Τον Σεπτέμβριο του 1923 ο Δημήτρης Γληνός δημοσίευσε στο περιοδικό Εργασία μια σειρά άρθρων με θέμα «Το βασικό πρόβλημα της Παιδείας». Όχι. Δεν θα βρούμε εκεί τις απαντήσεις για το σήμερα, ούτε κάποιες αιώνιες αλήθειες. Μπορεί μάλιστα και τα «βασικά» να είναι σήμερα περισσότερα. Θα βρούμε όμως πράγματα ίσως πιο σημαντικά. Έναν τρόπο να αντικρίζουμε την «κατάσταση», πιο συνθετικό, πιο πλούσιο, μακριά από τις μονομέρειες και τις λεπτομέρειες που σήμερα αξιοποιούνται για να φθείρουν ο,τιδήποτε βαθυστόχαστο. Μια γραφή, η ίδια παιδευτική, ζωντανή, δεκτική σε αντιφάσεις, που πηδάει από το ένα θέμα στο άλλο γιατί αλλιώς δε γίνεται. Μια αίσθηση τού πού βρισκόμαστε, το τι είναι αυτό που κάθε φορά κρίνεται, κοντά δηλαδή στην ιστορία και τον τόπο, δίχως προκατασκευασμένες προδιαγραφές του «προοδευτικού» και του «συντηρητικού». Και κυρίως ένα πάθος, μια πρόθεση και μπόλικα «πρέπει» που υποδηλώνουν μια «ατμόσφαιρα» φορτισμένη και ενεργητική, για όσους καταπιάνονται με την Παιδεία, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Έχουμε τη γνώμη ότι αυτός θα μπορούσε να είναι και σήμερα ένας τρόπος για να προσεγγιστούν τα ζητήματα της Παιδείας. Μια αφετηρία για να ξεκινήσουμε να μιλάμε, να γράφουμε, να δρούμε για το καθ’ έκαστο.