Finis Europae

Η κρίση αξιών, πολιτικής και οικονομίας που ζούμε αποτελεί την κορύφωση και ολοκλήρωση τριών ομόκεντρων κύκλων θριάμβου και ξεπεσμού, κεφαλαιοποίησης και περιθωριοποίησης της Ευρώπης | AP Photo/Alessandra Tarantino

Του Κώστα Δουζίνα

«Body No 132» γράφει το φέρετρο του πνιγμένου μετανάστη. Το σηκώνουν δύο Ιταλοί στρατιώτες. Στην επόμενη φωτογραφία, είκοσι τέσσερα φέρετρα με αριθμούς και γύρω τους επίσημοι με μαύρα κοστούμια. Ηταν οι Ευρωπαίοι επίσημοι που πέρσι τον Οκτώβριο σταμάτησαν την επιχείρηση διάσωσης «Mare Nostrum», η οποία ξεκίνησε μετά την τραγωδία στη Λαμπεντούζα τον Οκτώβριο του 2013, όταν 500 μετανάστες πνίγηκαν.

Η επιχείρηση είχε διασώσει 150.000 ανθρώπους τους προηγούμενους δώδεκα μήνες ενώ γύρω στους 5.000 είχαν πνιγεί. Σ’ αυτούς τους αριθμούς βρίσκονται τα όρια του «ανθρωπισμού» και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, για τα οποία τόσα υποκριτικά ακούσαμε τις τελευταίες μέρες. Υποκρισία: ο φόρος που η κακία πληρώνει στην αρετή.

Από την πολιτική στη δημοκρατική ανυπακοή

Tου Κώστα Δουζίνα*

«Η πολιτική ανυπακοή είναι ατομική, η δημοκρατική συλλογική. Μια κυβέρνηση που εγκαταλείπει τις προεκλογικές της δεσμεύσεις ή παραβιάζει βασικά δικαιώματα και προφανείς ανάγκες της συντριπτικής πλειονότητας, χάνει τη δημοκρατική της νομιμοποίηση. Η πολιτική ανυπακοή του πλήθους αποτελεί αυθεντική ηθική και δημοκρατία εν δράσει, σε αντίθεση με την ανομία της εξουσίας. Είναι αυτό που φοβάται κάθε εξουσία»

Η ανθρωπότητα γεννιέται με ανυπακοή. Ο Αδάμ και η Εύα παρακούν τον Θεό αφήνοντας τον Παράδεισο για τη Γη. Ο Προμηθέας κλέβει τη φωτιά από τους Θεούς και δημιουργεί τον ανθρώπινο πολιτισμό. Ο Σωκράτης παραβιάζει την ορθοδοξία της Αθήνας και πεθαίνοντας βάζει τον θεμέλιο λίθο της φιλοσοφίας.

Η καταστροφή του ήθους, η διαστροφή της ηθικής και η ανομία

Του Κώστα Δουζίνα

→Η μεγαλύτερη αλαζονεία της εξουσίας είναι να πιστέψει ότι μπορεί να αλλάξει ριζικά αυτό το κοινωνικό ήθος αλλάζοντας κάποιους νόμους, ενώ ταυτόχρονα καταστρέφει το υπόστρωμα που επιτρέπει την αποδοχή και εφαρμογή των νόμων

→Η Αριστερά πρέπει κατ’ αρχάς να ανατρέψει την οικονομική και ανθρωπιστική καταστροφή. Αλλά αυτό δεν φτάνει. Η στρατηγική της πρέπει να ξαναϋφάνει τον κοινωνικό ιστό

→Δεν μπορώ να περιγράψω λεπτομερώς το ελληνικό ήθος, αλλά ξέρω όταν χάνεται. Και χάνεται παντού, θύμα των μνημονίων

Η έννοια της «ανομίας» δημιουργήθηκε από τον Emile Durkheim στο κλασικό του έργο «Αυτοκτονία». Η ανομία αποτελεί την αποσύνθεση της κοινωνικής συνάρτησης που οδηγεί στην αύξηση των αυτοκτονιών. Γράφει λοιπόν ο Durkheim ότι «ένα σύστημα ηθικής δεν μπορεί να γίνεται αντικείμενο αυτοσχεδιασμού. Αποτελεί έργο της κοινότητας στην οποία εφαρμόζεται. Οταν αποτυγχάνει η ίδια η κοινότητα υποχωρεί».

Αλαίν Μπαντιού ή η αναγέννηση της Ιστορίας

Φωτογραφία του Robert Carrithers από το «Έρωτας και σεξ. Μια σειρά φωτογραφιών αφιερωμένων στο βιβλίο του Αλαίν Μπαντιού “Eγκώμιο για τον έρωτα”», 2012

του Κώστα Δουζίνα

Τον Ιανουάριο του 2013, στη διάρκεια του συνεδρίου «Το Ελληνικό Σύμπτωμα» στο Παρίσι, βρέθηκα στο ίδιο πάνελ με τον Αλαίν Μπαντιού. Παρουσίασα τη γνωστή μου άποψη ότι, σ’ όλο τον κόσμο, έχουμε μπει σε μια νέα «εποχή αντίστασης» με τρεις κοινές μορφές: εξεγέρσεις (χρησιμοποίησα το παράδειγμα του Δεκέμβρη), μαρτύριο/μαρτυρία και έξοδος (Υπατία) και αμεσοδημοκρατικές καταλήψεις (Αγανακτισμένοι). Aκούγοντας την απάντηση του Μπαντιού, η έκπληξη μου ήταν τέτοια, που νόμιζα ότι δεν κατάλαβα καλά. Την αντιγράφω από το άρθρο του «Ή σημερινή μας αδυναμία»: «Θαυμάζω βεβαίως την ευγλωττία του φίλου και συντρόφου μου Κώστα Δουζίνα, που στήριξε τη δεδηλωμένη αισιοδοξία του με ακριβείς αναφορές σε όσα θεωρεί καινούργια πολιτικά στοιχεία της λαϊκής αντίστασης στην Ελλάδα, όπου διέκρινε επίσης την εμφάνιση ενός νέου πολιτικού υποκειμένου. Αλλά δεν πείστηκα […] Τα ίδια είδαμε […] τον Μάη του ’68 στη Γαλλία. Στην πραγματικότητα, όλα αυτά υπήρχαν και στις εποχές του Σπάρτακου ή του Τόμας Μίντσερ».[1]