Ποινικό Δίκαιο του Εχθρού…

Toυ Σπύρου Τζουανόπουλου

Το ελληνικό παράδειγμα της κατασκευής εχθρών και της καταπολέμησής τους

 Το αντιεξουσιαστικό κίνημα, όντας το πιο ευαίσθητο κομμάτι του πολιτικού φάσματος σε ζητήματα ελευθεριών, αλλά και ένα από τα πιο εκτεθειμένα στους σχεδιασμούς της καταστολής, λειτούργησε τα προηγούμενα χρόνια σα σεισμογράφος, καταγράφοντας τις δονήσεις του μετασχηματισμού του Κράτους Πρόνοιας σε Κράτος Ασφάλειας. Έτσι, μάλλον άθελά του, περιέγραψε τις εξελίξεις που σήμερα μετασχηματίζουν το Δίκαιο της Δύσης. Παράλληλα, όλο αυτόν τον καιρό, μια αντίστοιχη συζήτηση είχε ανοίξει ανάμεσα στους θεωρητικούς του Ποινικού Δικαίου, για την εμφάνιση ενός νέου δόγματος νομοθέτησης που υποσκάπτει και, σε πολλές περιπτώσεις, τείνει να αντικαταστήσει το κλασικό Ποινικό Δίκαιο, και μαζί τις εγγεγραμμένες με αίμα κατακτήσεις των κινημάτων σε αυτό. Το νέο αυτό δόγμα τιτλοφορείται Ποινικό Δίκαιο του Εχθρού (γερμ. Feindstrafrecht). Νονός του δόγματος είναι ο καθηγητής Ποινικού Δικαίου στη Νομική Σχολή της Βόννης Guenther Jakobs.

Η νέα αυτή αντίληψη δικαίου υπερκεράζει τις θεμέλιες αρχές συγκρότησης του Δικαίου των δυτικών κοινωνιών και φιλοδοξεί να δώσει ισχύ νόμου στα καθεστώτα της Ασφάλειας και της Εξαίρεσης.

Το Σύνταγμα, η Αντισυνταγματικότητα και το Δίκαιο της Ανάγκης (Για την Απόφαση του ΣτΕ και τον Νόμο Παππά)

Του Αποστόλη Στασινόπουλου

Σε πρόσφατο άρθρο-γνωμοδότησή του, ο Νίκος Αλιβιζάτος διακεκριμένος συνταγματολόγος του Κέντρου, υποστηρίζοντας την αντισυνταγματικότητα του νόμου Παππά έγραφε: «Σε αυτό το πλαίσιο, ύστερα από την άρνηση της αντιπολίτευσης να συναινέσει στην ανάδειξη των νέων μελών του Ε.Σ.Ρ, η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι δεν θα μπορούσε να ανεχθεί μια επ’ αόριστον διακοπή του άμεσου κρατικού ελέγχου στη ραδιοτηλεόραση. Κάτι τέτοιο ισχύει σε κάθε περίπτωση που η δράση μιας ανεξάρτητης αρχής κρίνεται απολύτως αναγκαία». Συνεχίζοντας δήλωνε πως «δεν μπορεί να προβληθεί σοβαρά η ύπαρξη μιας τέτοιας άμεσης ανάγκης ως δικαιολογητικός λόγος για τη μεταφορά της συνταγματικά κατοχυρωμένης αρμοδιότητας του Ε.Σ.Ρ. στον αρμόδιο υπουργό». Καταλήγοντας, εξέφρασε πως «σύμφωνα με την πάγια νομολογία των ελληνικών δικαστηρίων, η επίκληση της συνδρομής έκτακτων περιστάσεων ή εξαιρετικώς επείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης εκ μέρους της εκτελεστικής εξουσίας ως δικαιολογητικού λόγου για τη λήψη έκτακτων μέτρων, δεν ελέγχεται δικαστικά. Και αυτό γιατί η σχετική εκτίμηση θεωρείται ότι ανάγεται στη σφαίρα της πολιτικής ευθύνης των οργάνων που κατά το Σύνταγμα ασκούν την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία, σύμφωνα με τη θεωρία του αποκαλούμενου «δικαίου της ανάγκης».(1)

Ο κ. Αλιβιζάτος έκανε σαφές ουσιαστικά το εξής: η κρίση του ΣτΕ δεν δεσμεύει με κανέναν άλλο τρόπο, παρά μόνο σε έναν έσχατο βαθμό πολιτικά, το κοινοβούλιο ή την κυβέρνηση να νομοθετήσει στα όρια του συντάγματος ή παραβαίνοντας αυτό, επικαλούμενη-ο μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Πόσο Ευρωπαίοι είναι οι Ελληνες;

Το ερώτημα ετίθετο και παλαιότερα, αλλά η κρίση το παρόξυνε: Η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη; Ετσι διατυπωμένο το ερώτημα προκαλεί σύγχυση, ενίοτε σκόπιμη: Ταυτίζει την Ευρώπη με την ευρωζώνη. Φυσικά δεν είναι έτσι. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση ανήκουν πολλά κράτη που δεν έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Πολύ περισσότερο, στη γεωγραφικά και πολιτισμικά οριζόμενη Ευρώπη περιέχονται κράτη που δεν ανήκουν καν στην Ε.Ε.

Το παραπάνω ερώτημα τίθεται συνήθως εκτός ελληνικής επικράτειας. Στο εσωτερικό της χώρας το ερώτημα τίθεται διαφορετικά, περισσότερο με ανθρωπολογικούς, πολιτισμικούς και ψυχολογικούς όρους: Είναι οι Ελληνες Ευρωπαίοι; Στο πολύ πρόσφατο παρελθόν αδρά και κάποτε χοντροκομμένα σχήματα φιλοευρωπαϊσμού, ευρωσκεπτικισμού και αντιευρωπαϊσμού, χρησιμοποιήθηκαν σε έναν ιδιότυπο διχασμό ή τριχασμό της λαϊκής βούλησης και εθνικής αυτοαναγνώρισης, σχεδόν με οπαδικούς όρους· συχνά και για να συγκαλυφθεί η απουσία ουσιαστικής πολιτικής σκέψης και πράξης. Προφανώς: Ποιος Ελληνας δεν θα αυτοοριζόταν Ευρωπαίος; Μόνο οι καθυστερημένοι και οι νοσταλγοί του οθωμανισμού.

Τα εδάφη εξαίρεσης και η οικονομική γεωγραφία του καπιταλισμού: μια ερευνητική υπόθεση για τον χώρο στην Ελλάδα της κρίσης

Του Θάνου Ανδρίτσου

Η παρακάτω εισήγηση ανακοινώθηκε στο συνέδριο: “Μεταβολές και Ανασημασιοδοτήσεις του Χώρου στη Εποχή της Κρίσης”, Βόλος, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, 1-3/11/2013, σσ.24-31

Τα τελευταία χρόνια, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι αναφορές και οι προβληματισμοί γύρω από την «κατάσταση εξαίρεσης». Συχνά μελετώνται και οι χωρικές μορφές στις οποίες υλοποιείται, σε περιπτώσεις όπως τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, τα κέντρα κράτησης κ.ά. Η παρούσα εργασία θα επιδιώξει τη διεύρυνση και ανανοηματοδότηση του «εδάφους εξαίρεσης» μέσα από την εστίαση σε φορολογικούς παραδείσους και Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, καταθέτοντας μια ερευνητική υπόθεση για τη σημασία και την εφαρμογή που έχει στην κατανόηση των οικονομικών γεωγραφιών του σύγχρονου καπιταλισμού, η έννοια της «εξαίρεσης». Υπό αυτό το πρίσμα θα κατατεθούν σκέψεις για την άνιση ανάπτυξη και την κατάτμηση σε ζώνες στην εποχή της κρίσης, θέτοντας υπό διερεύνηση τους μετασχηματισμούς του χώρου στην Ελλάδα.

Οι νόμοι και οι εξαιρέσεις

Η ΕΡΤ, ο Σακκάς, ο Αντετοκούνμπο και η νομιμότητα

Πράξη πρώτη: η κυβέρνηση έκλεισε την ΕΡΤ με κοινή υπουργική απόφαση. Στη συνέχεια, δεν τηρήθηκε για τέσσερις σχεδόν εβδομάδες η σαφής απόφαση του ΣτΕ που ζήτησε να ανασταλεί η εκτέλεση της υπουργικής απόφασης ως προς το μέρος κατά το οποίο διεκόπη η μετάδοση ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών. Με άλλα λόγια, η κυβέρνηση ακολουθεί την παλιά δοκιμασμένη τακτική: παραβιάζει τη νομιμότητα στο όνομα της εξυπηρέτησης ενός υπέρτερου σκοπού (εν προκειμένω, η «καταπολέμηση της αδιαφάνειας») ο οποίος υποτίθεται πως δικαιολογεί μια εξαίρεση από την άμεση συμμόρφωση στις δικαστικές αποφάσεις. Ακόμα και η χτεσινή εξέλιξη με την εκπομπή σήματος υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες δεν αλλάζει την ουσία των πραγμάτων. Δεν αναιρεί τις πρακτικές εκείνες που εντέλει θολώνουν τα όρια μεταξύ νομιμότητας και παρανομίας. Δεν αναιρεί τον εθισμό σε μια «θεσμική ανωμαλία» (ακόμα και κατά τον κ. Πρ. Παυλόπουλο) που τείνει να αποκτήσει γνωρίσματα κανονικότητας. Δεν αναιρεί δηλαδή την «κανονικοποίηση της εξαίρεσης».