Home

Η “αντικειμενικότητα” της επιστήμης και η “επιστημονικότητα” της πολιτικής

Leave a comment

Του Πάσχου Λαζαρίδη

Την Παρασκευή 7/5 δημοσιεύθηκε στους New York Times ένα άρθρο με τίτλο “Γιατί μας πήρε τόσο καιρό να παραδεχτούμε τα δεδομένα για τον Covid?” της Zeynep Tufekci. Η Tufekci επιχειρεί μια ανασκόπηση των επιστημονικών ευρημάτων για τον τρόπο μετάδοσης του Covid αναδεικνύοντας το βασικό εύρημα των ερευνών που είναι ότι ο κύριος τρόπος μετάδοσης είναι κυρίως τα αερολύματα (aerosols) και όχι τα σταγονίδια (droplets). Η διαφορά μπορεί να είναι μικρή, και ίσως αδιάφορη στους μη ειδικούς, ωστόσο η πρακτική και κοινωνική πλευρά της συγκεκριμένης διαπίστωσης είναι τεράστια. Θέτει σε ισχυρή αμφισβήτηση τις επί έναν ολόκληρο χρόνο προτάσεις των επιστημονικών επιτροπών, των διεθνών οργανισμών και των εθνικών κυβερνήσεων. More

Δεν είναι δα και επιστήμη

Leave a comment

Της Δανάης Καρυδάκη

Πριν λίγες μέρες η NASA ανακοίνωσε ότι ένα επιστημονικό όργανο πάνω στο ρομποτικό ρόβερ Perseverance παρήγαγε οξυγόνο στον Άρη. Όσο στα ψιλά και εάν πέρασε αυτή η είδηση, δεδομένου ότι αυτή τη στιγμή το σύμπαν φαντάζει πολύ μικρό μπροστά στο μέγεθος του κορωνοϊου, αυτού του μικροσωματιδίου διαμέτρου 100 νανόμετρων που έχει γονατίσει την ανθρωπότητα, είναι, στην πραγματικότητα, μεγάλης σημασίας, καθώς, χάρη στη δυνατότητα παραγωγής αναπνεύσιμου αέρα, ανοίγει ο δρόμος για επανδρωμένες αποστολές αποίκισης του Κόκκινου Πλανήτη. Γι΄αυτό σου λέω πάμε, πάμε να φύγουμε από εδώ και μην ρωτάς που πάμε, πάμε, σ’ άλλον πλανήτη πάμε. More

Η καταδιωκόμενη επιστήμη και οι «ακαταδίωκτοι»

Leave a comment

Του Στέργιου Σπύρου

Ένα από τα χειρότερα «κατορθώματα» της κυβέρνησης Μητσοτάκη την περίοδο της πανδημίας είναι η συστηματική και χωρίς ενδοιασμούς προσπάθεια απαξίωσης της ιατρικής επιστήμης. Συμπτώματα αυτού του έργου είναι, μεταξύ άλλων, η εργαλειοποίηση των επιστημονικών επιτροπών για την εξαγωγή συγκυριακού μικροκομματικού οφέλους και την εξυπηρέτηση ημέτερων οικονομικών συμφερόντων. η χρήση των επιστημόνων ως απολογητές του κυβερνητικού έργου και ως επικοινωνιακούς «μαϊντανούς». η μετατροπή των επιστημονικών επιτευγμάτων (ΜΕΘ, εμβόλια, φάρμακα, τεστ) σε αντικείμενα που η προληπτική ή η θεραπευτική τους αξία καθορίζεται με εξω-επιστημονικά κριτήρια. και βέβαια, η μη πρόσληψη γιατρών και νοσηλευτών στα νοσοκομεία παρά τις διαπιστωμένες και καταγεγραμμένες ελλείψεις στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. More

Πού σκοπεύουν τα περίεργα μαθηματικά του Γκίκα Μαγιορκίνη;

Leave a comment

Του ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ

Σε ανάρτησή του ο καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης, μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας για τον νέο κορωνοϊό, επιχείρησε να δικαιολογήσει τους προηγούμενους ισχυρισμούς του ότι «δεν στηρίζεται επιστημονικά η μείωση των μαθητών ανά τάξη». Αν είχε μείνει στην αρχική του δήλωση, ίσως έπειθε ότι τα επιδημιολογικά μοντέλα δεν συνηγορούν σε μείωση των μαθητών και αύξηση των τμημάτων. Η αιτιολόγηση ωστόσο που έδωσε στα κοινωνικά δίκτυα, αντί να δώσει επιστημονική υπόσταση στον ισχυρισμό του, εξέθεσε τον ίδιο.

Η ερμηνεία που επιχείρησε να δώσει στην αρχική του τοποθέτηση, έκανε τα πράγματα χειρότερα, γιατί βρίθει αυθαίρετων ή ανούσιων μεγεθών και σκόπιμων ανακριβειών. Σε γενικές γραμμές, ο κ. Μαγιορκίνης ισχυρίζεται ότι: α. Η απόσταση του 1,5 μέτρου είναι σημαντική και πρέπει να τηρείται, β. Το σύνολο των ανά δύο αποστάσεων σε μια τάξη 15 ατόμων είναι 120 ενώ σε μια τάξη 25 ατόμων είναι 325, γ. Το σύνολο των επικίνδυνων ανά δύο αποστάσεων (μικρότερες του 1,5 μέτρου) στην τάξη των 15 ατόμων είναι 0, ενώ στην τάξη των 25 ατόμων είναι 13, δ. Το ποσοστό των επικίνδυνων αποστάσεων στην τάξη των 25 μαθητών (13 στις 325) είναι 4%, ως εκ τούτου ανάξιο λόγου γιατί για να «ρίξεις 4% τις κοντινές επαφές θα πρέπει να διπλασιάσεις τον χρόνο έκθεσης των εκπαιδευτικών». More

«Πράσινα, αθόρυβα» τα αεροπλάνα υδρογόνου θα μπορούσαν να είναι το μέλλον της αεροπορίας

Leave a comment

Τα αεροπλάνα υδρογόνου θα μπορούσαν να αποτελέσουν σε 15 με 20 χρόνια από σήμερα το «πράσινο» μέλλον της εμπορικής αεροπορίας γράφει σε επιστημονικό άρθρο του το τεχνολογικό περιοδικό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Horizon».

Όπως είναι γνωστό, σήμερα η αεροπορία ευθύνεται για το 3,6% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην Ε.Ε., αφού χρησιμοποιούν κηροζίνη ως καύσιμο απελευθερώνοντας δεκάδες χιλιάδες τόνους διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Στην αντιμετώπιση της ρύπανσης έρχεται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο το υδρογόνο, μια κατ’ εξοχήν «πράσινη» μορφή ενέργειας. «Μέχρι το 2050 πρέπει να γίνουμε μια κοινωνία ουδέτερη σε αποτύπωμα άνθρακα» δηλώνουν επιστήμονες στο περιοδικό και τονίζουν ότι «δεν μπορούμε να νικήσουμε την κλιματική αλλαγή χωρίς να απαλλαγούμε από τη ρύπανση της βενζινοκίνητης αεροπορίας».

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εφαρμογή συνιστούν τα υδρογονοκίνητα αεροπλάνα που έχουν μηδενικές επιβλαβείς εκπομπές. Με μακρόχρονη φήμη ως βιώσιμο καύσιμο, το υδρογόνο συνιστά πλέον μια σοβαρή πρόταση για την αεροπορία και ήδη διεξάγονται δοκιμές για να αποδειχτεί η αποτελεσματικότητά του. Τα αεροπλάνα που χρησιμοποιούν υδρογόνο θα εκπέμπουν μόνο νερό (!) και οι αρχικές δοκιμές υποδηλώνουν ότι μπορούν να είναι σχεδόν εξίσου γρήγορα με τα παραδοσιακά βενζινοκίνητα αεροπλάνα και να μεταφέρουν περίπου εκατό επιβάτες ανά πτήση για λίγες χιλιάδες χιλιόμετρα. Μια πρόσφατη έκθεση σχετικά με το δυναμικό της υδρογόνου αεροπορίας ανέφερε ότι τέτοια αεροπλάνα θα μπορούσαν να εισέλθουν στην αγορά το 2035.

Φανταστείτε λοιπόν ότι τις επόμενες δεκαετίες η πτήση σας από το

Παρίσι προς τη Μαδρίτη ή το Μόναχο προς τη Ρώμη θα μπορούσε να γίνεται με μια πράσινη, καθαρή μηχανή πτήσης, μια μηχανή που δεν παράγει εκπομπές και δεν έχει αντίκτυπο στην κλιματική αλλαγή – μια συναρπαστική ματιά σ’ ένα μέλλον σχεδόν απαλλαγμένο από τον άνθρακα.

Επιπροσθέτως το άρθρο υπογραμμίζει ότι η Ευρώπη διαδραματίζει πλέον σημαντικό ρόλο σε αυτό, ηγούμενη της ανάπτυξης πολλών τεχνολογιών υδρογόνου, συμπεριλαμβανομένων και των αεροπλάνων υδρογόνου. Επισημαίνει ωστόσο ότι υπάρχουν ακόμα σημαντικές προκλήσεις για να επιτευχθεί ο τελικός στόχος. Αλλά αν ξεπεραστούν τα τεχνολογικά εμπόδια, το μέλλον της αεροπορίας θα μπορούσε να είναι πολύ πιο πράσινο από ό,τι είναι σήμερα.

Εξωτερικά τα αεροσκάφη υδρογόνου θα είναι σχεδόν ίδια με τα παραδοσιακά αεροσκάφη αλλά η άτρακτος θα έχει ελαφρώς μεγαλύτερο μήκος. Τα μικρότερα αεροπλάνα πιθανότατα θα χρησιμοποιούν έλικες με κυψέλες καυσίμου με υδρογόνο που θα παρέχουν ηλεκτρική πρόωση στους έλικες. Μεγαλύτερα αεροπλάνα θα μπορούσαν να κάψουν υδρογόνο σε κινητήρες μετάκαυσης (jet).

Τα αεροπλάνα υδρογόνου έχουν ουσιαστικά τέσσερα βασικά συστατικά – ένα σύστημα αποθήκευσης για την ασφαλή αποθήκευση υγρού υδρογόνου, κυψέλες καυσίμου για τη μετατροπή υδρογόνου σε ηλεκτρική ενέργεια, μια συσκευή ελέγχου της ισχύος των κυψελών και, στη συνέχεια, έναν κινητήρα για να περιστρέψει μια έλικα. Προκειμένου να δημιουργηθούν πλήρη εμπορικά αεροπλάνα, και οι τέσσερις αυτές περιοχές πρέπει να αναπτυχθούν επαρκώς.

Στην Ισπανία, ένα project που ονομάζεται HEAVEN εργάζεται για την ενσωμάτωση αυτών των στοιχείων σε ένα πειραματικό επίπεδο. Αναπτύσσει ένα σύστημα μετάδοσης κίνησης για να περιστρέφει τις έλικες σε υψηλή ταχύτητα χρησιμοποιώντας ηλεκτρική ενέργεια, μαζί με παρόμοια συστήματα αποθήκευσης υγρού υδρογόνου με αυτά που έχουν χρησιμοποιηθεί σε αυτοκίνητα.

«Αυτό θα είναι το πρώτο σύστημα αποθήκευσης υγρού υδρογόνου (για αεροπλάνα), το οποίο θα συνδεθεί με μια κυψέλη καυσίμου και έναν ηλεκτρικό κινητήρα, και στη συνέχεια θα πετάξει σε μια δοκιμή πτήσης», δήλωσε ο Δρ Josef Kallo από το DLR και μέλος ομάδας του HEAVEN. «Η αποθήκευση υδρογόνου (από τη γαλλική εταιρεία Air Liquide) κατασκευάστηκε και θα ολοκληρωθεί φέτος. Το επόμενο έτος θα είναι ώρα ολοκλήρωσης. Και μετά το τέλος του 2022 θα απογειωθούμε ».

Ο κινητήρας που αναπτύσσεται από το πρόγραμμα μετατρέπει το υδρογόνο σε ροπή για να μετατρέψει την έλικα. Είναι πολύ αποτελεσματικό και αθόρυβο στην οδήγηση, παράγοντας περίπου τον ίδιο θόρυβο με έναν κινητήρα εσωτερικής καύσης σε ένα αυτοκίνητο – που σημαίνει ότι οι επιβάτες θα πρέπει να έχουν μια ευχάριστη, ήσυχη πτήση.

Σύμφωνα με επιστημονική έκθεση της Κομισιόν, που κυκλοφόρησε

στις 22 Ιουνίου, το υδρογόνο θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί έως το 2035 για να τροφοδοτήσει ένα μικρό εμπορικό επιβατικό αεροσκάφος 45 θέσεων με ενέργεια για πτήσεις έως 3.000 χιλιομέτρα. Μέχρι το 2040 ένα υδρογονοκίνητο ελικοφόρο αεροσκάφος 100 θέσεων θα μπορεί να αναπτύσσει ταχύτητες έως 600 χιλιόμετρα ανά ώρα, σε σύγκριση με τα 850 ενός Boeing 747, έχοντας πάντως σημαντικά λιγότερες θέσεις επιβατών.

«Από το 2040 και μετά θα πρέπει επίσης να είναι εφικτή μια πτήση μεσαίας εμβέλειας με εκατό και πλέον επιβάτες και ακτίνα δράσης έως 7.000 χιλιόμετρα, αφήνοντας μόνο τις πτήσεις μεγάλων αποστάσεων για την παραδοσιακή αεροπορία». Αυτό τονίζει ο δρ Μπαρτ Μπιέμπγουικ, εκτελεστικός διευθυντής της κοινής επιχείρησης Fuel Cells and Hydrogen, μιας ευρωπαϊκής σύμπραξης δημόσιου-ιδιωτικού τομέα που έχει σκοπό να επιταχύνει την εισαγωγή αυτών των τεχνολογιών στην αγορά. «Αυτό σημαίνει», προσθέτει, «ότι στο ευρωπαϊκό έδαφος θα μπορούσαν να συνδεθούν όλες οι μεγαλουπόλεις της Γηραιά Ηπείρου χρησιμοποιώντας υδρογονοκίνητα αεροπλάνα. Μέχρι το 2050 το φιλόδοξο σενάριο είναι ότι το 40% του στόλου (της ευρωπαϊκής αεροπορίας) θα τροφοδοτείται με υδρογόνο» προβλέπει.

Για την Ιστορία, το 2008 η Boeing απογείωσε το πρώτο υδρογονοκίνητο αεροπλάνο στον κόσμο από ένα αεροδρόμιο κοντά στη Μαδρίτη, ένα μονοθέσιο όχημα που απέδειξε ότι η τεχνολογία ήταν δυνατή. Και το 2016 το πρώτο τετραθέσιο αεροπλάνο υδρογόνου, που κατασκευάστηκε στη Γερμανία από τον Εθνικό Οργανισμό Αεροναυτικής Ερευνας (DLR), το Πανεπιστήμιο της πόλης Ουλμ και την εταιρεία H2FLY, απογείωσε το αεροσκάφος της από το αεροδρόμιο της Στουτγάρδης.

Το μεγαλύτερο μέρος του υδρογόνου στον κόσμο σήμερα παράγεται με αναμόρφωση του μεθανίου από φυσικό αέριο – ένα ορυκτό καύσιμο – το οποίο παράγει διοξείδιο του άνθρακα. Καταβάλλονται προσπάθειες, ωστόσο, για την ανάπτυξη πράσινου υδρογόνου χρησιμοποιώντας ηλεκτρικό ρεύμα από ανανεώσιμες πηγές για τη μετατροπή του νερού σε οξυγόνο και υδρογόνο και τη μείωση των εκπομπών στην παραγωγή του. Εάν αυτό είναι δυνατό, μαζί με τις εκπομπές από τα ίδια τα αεροπλάνα, η αεροπορία θα μπορούσε να γίνει μια πραγματικά πράσινη μορφή ταξιδιού.

Η επίτευξη αυτών των στόχων θα βασιστεί σε διάφορους παράγοντες όπως τις καινοτόμες τεχνολογίες αποθήκευσης υδρογόνου και νέων τρόπων μεταφοράς του στα αεροδρόμια, ώστε να υφίσταται επάρκεια στον ανεφοδιασμό. Αυτά θα απαιτήσουν επανασχεδιασμό των εσωτερικών χώρων και προσαρμογές στην ενσωμάτωση των απαραίτητων συστημάτων. Αλλά η πρόκληση και τα περιβαλλοντικά κέρδη είναι τεράστια.

Η λογική της ΕΕ είναι στη βάση της λογική ενίσχυσης των δικών της μονοπωλίων στον συγκεκριμένο τομέα της “πράσινης” ανάπτυξης ώστε να πλασαριστεί σε καλύτερη θέση στην κούρσα των ανταγωνισμών. Αυτό ουδόλως πρέπει να μηδενίζει το έργο επιστημόνων ούτε τις προτάσεις του εργατικού κινήματος για μια άλλη κοινωνική ανάπτυξη, όπου η αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με τη φύση θα είναι αξίωμα της και όχι όπως τώρα ο βασιλιάς κέρδος να καθορίζει τα πάντα και κυρίως να οδηγεί στον δρόμο της καταστροφής.

Επιμέλεια: Χρ.Α.

Εύφορη Πεδιάδα

Ιατρική έρευνα χωρίς δημόσια καταγραφή γίνεται;

Leave a comment

Ιατρική έρευνα χωρίς δημόσια καταγραφή γίνεται;

Της Βικτώρια Φόνσου*

Πάνω από τις μισές δοκιμές εύρεσης θεραπείας για την ασθένεια Covid-19 δεν θα κοινοποιήσουν αποτελέσματα, θετικά ή αρνητικά. Κάθε φορά που η έρευνα δεν καταγράφεται, το κόστος της εκτοξεύεται αφού ξαναρχίζουμε το πείραμα σε λευκό χαρτί.

Η μη καταγραφή της επιστημονικής προσπάθειας δεν αποτελεί ορθή επιστημονική πρακτική και κατασπαταλά κοινωνικούς πόρους ευνοώντας αδιαφανείς ροές χρήματος. Αν δεν έχεις καταγεγραμμένη μέθοδο, δεν μπορείς ούτε να επαναλάβεις το επιθυμητό, ούτε να αποφύγεις το απεφευκτέο. Δεν μπορείς να αναπτύξεις αποτελεσματικό και αειφόρο σύστημα προόδου, δηλαδή επιστήμη. More

«Σκέψεις πάνω στην αναζωπυρούμενη διαπάλη θρησκείας και επιστήμης»

Leave a comment

θρησκεία επιστήμη

του Αλέκου Αναγνωστάκη

Θρησκευτικό δόγμα – επιστημονικό αξίωμα 

Η σχέση της επιστήμης με τη θρησκεία είναι μια σχέση που χαρακτηρίζεται από την ιστορικότητα της. Από μια συνεχή διαπάλη αλλά και διαρκή επαναδιαπραγμάτευση που συνοδεύονται από οξείες συγκρούσεις, πρόσκαιρους, εύθραυστους και αντιστρέψιμους επιχειρούμενους συμβιβασμούς ανάμεσα σε άτομα, κοινωνικές ομάδες και θεσμούς σχετικά με τη διαμόρφωση ενός πλέγματος απόψεων για τη δομή του κόσμου, για το είδος των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων.

Η θρησκευτική συνείδηση είναι μια μορφή κοινωνικής συνείδησης. Επομένως υπόκειται στις επιδράσεις των κοινωνικών εξελίξεων, της πολλαπλής διαπάλης που διεξάγεται εντός τους. More

Ανοικτά σχολεία, τουρισμός και η επιστήμη όπου μας βολεύει

Leave a comment

Το βολικό «σκιάχτρο» των ανορθολογικών και «ψεκασμένων» θεωριών που κυκλοφορούν, επιχειρούν να στήσουν απέναντι στα μέτρα της κυβέρνησης τις τελευταίες μέρες μια σειρά από δημοσιεύματα, για να παρουσιάσουν τις κυβερνητικές αποφάσεις λίγο – πολύ σαν «κοινή λογική».

Λένε μάλιστα με ύφος πολλών καρδιναλίων πως οι κυβερνητικές αντιφάσεις οφείλονται τάχα στην… πορεία της επιστημονικής έρευνας, που δεν έχει από την αρχή όλες τις απαντήσεις. More

“Φανέρωσέ μου τη μάσκα που κρύβεις / κάτω απ’ τη μάσκα που φοράς”

Leave a comment

Του Γεράσιμου Γραμματικόπουλου

“Φανέρωσέ μου τη μάσκα που κρύβεις /

κάτω απ’ τη μάσκα που φοράς”

Τρύπες

Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ντροπή για ένα επιστήμονα από το να σχετικοποιεί την επιστημονική του άποψη ώστε να κουμπώνει και να είναι αρεστή με την εκάστοτε πολιτική, κοινωνική ή οικονομική συγκυρία.

Δεν χρειάζεται να είσαι επιδημιολόγος, λοιμωξιολόγος, “οτιδηποτελόγος” για να καταλάβεις ότι είναι αδύνατον να εμβολιάσεις σε χρήσιμο χρόνο ολόκληρο τον πληθυσμό μιας χώρας εν εξελίξει μιας επιδημίας – μιας και μας δόθηκε η αφορμή να θυμηθούμε κάποιες παλιές και μάλλον όχι πολύ αθώες ιστορίες. More

Μάσκες, τεστ και άλλες ιστορίες: Επιστήμη κομμένη και ραμμένη στα μέτρα της Πολιτικής

Leave a comment

Του Άρη Χατζηστεφάνου

Ο Economist που δύσκολα μπορεί κανείς να τον κατηγορήσει για “στείρα αντιπολίτευση” στην κυβέρνηση Μητσοτάκη, λέει για τις μάσκες το προφανές: “Ο κόσμος καλό θα ήταν να φορά μάσκες αλλά όχι αν αυτό αποβαίνει σε έλλειψη προστατευτικού υλικού για τους υγειονομικούς”.

Ας θυμηθούμε από πού ξεκίνησε η συζήτηση στην Ελλάδα:

1. Όταν δεν υπήρχαν μάσκες ούτε για δείγμα μέσα στα νοσοκομεία, η οδηγία ήταν ότι η μάσκα δεν προστατεύει τον γενικό πληθυσμό, επομένως δεν συστήνεται η χρήση τους.

2. Όταν βρέθηκαν κάποιες μάσκες αλλά δεν είχαμε ακόμα πλήρη επάρκεια, η σύσταση παρέμεινε ίδια στον γενικό πληθυσμό, αλλά η αιτιολογία ήταν ότι η λάθος χρήση μπορεί να μολύνει. Η χρήση τους δεν είναι πλέον από επιστημονικής άποψης λάθος, αλλά αφού ο γενικός πληθυσμός δεν ξέρει πώς να τις χρησιμοποιήσει, δεν προτείνεται. More

Η ιατρική αντεπίθεση στον Covid-19

Leave a comment

Η ιατρική αντεπίθεση στον Covid-19

Του Σπύρου Μανουσέλη

Η διεθνής επιστημονική κοινότητα εργάζεται πυρετωδώς σε αναζήτηση νέων θεραπευτικών-φαρμακολογικών πρακτικών και εμβολίων για την αντιμετώπιση του νέου κορονοϊού. Εχουν ξεκινήσει διεθνώς είκοσι διαφορετικά προγράμματα έρευνας για τη δημιουργία ενός εμβολίου, ωστόσο η άμεση επίτευξη αυτού του στόχου δεν είναι διόλου εύκολη και χρειάζεται τουλάχιστον ένας χρόνος για την επίτευξή του. Για παράδειγμα τόσο στην Αγγλία -στο Imperial College- όσο και στις ΗΠΑ και την Κίνα «τρέχουν» ήδη ερευνητικά προγράμματα που από τον Απρίλιο ενδέχεται να περάσουν στη φάση της εφαρμογής από τα πειραματόζωα σε ανθρώπους εθελοντές.

Πριν από μερικές μέρες η μεγάλη αμερικανική φαρμακευτική εταιρεία Moderna Inc. (MRNA) απέστειλε ένα δοκιμαστικό εμβόλιο στην Κίνα και την Ιταλία, για να ξεκινήσουν οι σχετικοί έλεγχοι σε ασθενείς, αλλά και σε υγιή άτομα. Παρόλα αυτά, επειδή οι σχετικοί ιατρικοί έλεγχοι ενός εμβολίου πρέπει να είναι πολύ σχολαστικοί, είναι μάλλον απίθανο να εμφανιστεί κάποιο αποτελεσματικό εμβόλιο εναντίον του COVID-19 πριν περάσουν 9 έως 12 μήνες από σήμερα. Γιατί, όμως, είναι δύσκολο να κάνουμε ακριβείς προβλέψεις και απαιτείται ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα πριν κυκλοφορήσει το πολυπόθητο εμβόλιο; More

Κορονοϊός: Οι ψύχραιμες επιστημονικές φωνές που καταπνίγονται

Leave a comment

Κορονοϊός: Οι ψύχραιμες επιστημονικές φωνές που καταπνίγονται

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε ως «πανδημία» την εξάπλωση του κορονοϊού, που ήδη έπληξε βαριά ιδιαίτερα την επαρχία Γιουχάν της Κίνας, αλλά και τη Λομβαρδία της γειτονικής Ιταλίας, προκαλώντας δικαιολογημένη ανησυχία στους πολίτες όλης της Ευρώπης και ιδιαίτερα της χώρας μας. Οπωσδήποτε πρέπει να ληφθούν σοβαρά και αναλογικά μέτρα προστασίας του πληθυσμού, τόσο ατομικά, όσο και ιδιαίτερα, για την έκτακτη και γενναία στήριξη των δημόσιων υγειονομικών συστημάτων και του προσωπικού τους, που έχουν χτυπηθεί βαριά από τη γενικευμένη χρόνια επίθεση λιτότητας, σε όλο τον κόσμο, ειδικά την τελευταία δεκαετία.

Αντ’ αυτού, εντείνονται μέτρα «γενικής καραντίνας» με βαριές, ίσως ανυπολόγιστες επιπτώσεις για τη ζωή, την εργασία και τις ελευθερίες και τα οποία λειτουργούν ήδη ως θρυαλλίδα για το ξέσπασμα μιας παγκόσμιας οικονομικής κρίσης που κυοφορείται εδώ και καιρό. Στην επιστημονική κοινότητα, όμως, ακούγονται ψύχραιμες φωνές που προτείνουν άλλους δρόμους αντιμετώπισης της επιδημίας, αλλά καταπνίγονται μέσα στην παγκόσμια υστερία, η οποία τροφοδοτείται από κυβερνώντες, μίντια, πολυεθνικές υγείας, οργανισμούς και «ειδικούς», οδηγώντας σε ένα ανεξέλεγκτο σπιράλ. More

Η γοητεία και η επικαιρότητα της δαρβινικής επανάστασης

Leave a comment

Η γοητεία και η επικαιρότητα της δαρβινικής επανάστασης

Του Σπύρου Μανουσέλη

Η παράξενη ιδέα ότι καμία μορφή ζωής δεν είναι αιώνια και αμετάβλητη, αλλά οφείλει συνεχώς να εξελίσσεται στην προσπάθειά της να προσαρμοστεί σε ένα εξίσου ευμετάβλητο περιβάλλον, δεν διατυπώθηκε πρώτη φορά από τον Κάρολο Δαρβίνο. Ο μεγάλος Βρετανός φυσιοδίφης «περιορίστηκε» στο να αποκαλύψει τον βασικό βιολογικό μηχανισμό που εξηγεί τη διαρκή προσαρμογή των έμβιων όντων στο μεταβαλλόμενο περιβάλλον τους και, άρα, τη συνεξέλιξη ζωής και πλανητικού περιβάλλοντος.

Οι «Μηχανές του Νου», συμμετέχοντας στους διεθνείς αλλά και τους τοπικούς εορτασμούς για την «Ημέρα του Δαρβίνου 2020» (Darwin Day 2020), θα παρουσιάσουν όχι μόνο τη γένεση αλλά και τη μέχρι σήμερα πορεία των δαρβινικών ιδεών.

Στο σημερινό άρθρο θα εξετάσουμε την προϊστορία των εξελικτικών ιδεών και τις προϋποθέσεις για την επικράτηση της δαρβινικής θεωρίας της εξέλιξης μέσω της φυσικής επιλογής. Της πληρέστερης δηλαδή επιστημονικής θεωρίας που διαθέτουν, μέχρι σήμερα, οι βιολογικές επιστήμες για να κατανοούν όλα τα ζωικά φαινόμενα. Υπό αυτή την έννοια, η σύγχρονη εξελικτική θεωρία αποτελεί το μοναδικό και αδιαμφισβήτητο επιστημονικό «Παράδειγμα» για το σύνολο της βιολογικής σκέψης και έρευνας. More

Ευτύχης Μπιτσάκης: Η πολιτική είναι μέσα στην επιστήμη και η επιστήμη μέσα στην πολιτική

Leave a comment

Συνέντευξη στον Νικήτα Τσακίρογλου

Ο Ευτύχης Μπιτσάκης, ζώσα ιστορία της Αριστεράς, μιλά για την ιστορική μνήμη, τα ελλείμματα των προοδευτικών δυνάμεων, για την ανάγκη μιας πολιτικής οικολογίας, αλλά και αποτιμά τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης της Ν.Δ.

  • Πώς βλέπετε την άνοδο της Νέας Δημοκρατίας στην κυβέρνηση και πώς αξιολογείτε τους πρώτους μήνες της διακυβέρνησής της;

Νομίζω ότι μόνο οι αφελείς δεν προβλέπανε τι θα γίνει με την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Ο νυν πρωθυπουργός τα είχε πει όλα. Ή από αφέλεια ή από ειλικρίνεια, δεν ξέρω. Εφαρμόζει λυσσασμένος το νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Δεν ξέρω τι σκέφτεται αυτός και τι του λένε οι σύμβουλοί του. Πρέπει να έχει πολλούς συμβούλους γιατί δεν είναι και πολύ έμπειρος στην πολιτική. More

Της επιστήμης και της κοινωνίας (φ.460)

Leave a comment

https://edromos.gr/wp-content/uploads/2019/06/art85.jpg

Επιμέλεια: Γιάννης Σχίζας

Εφαρμογή «ζωντανεύει» φωτογραφίες και έργα τέχνης!

Στον μαγικό κόσμο του Χάρι Πότερ, οι άνθρωποι που μπαινόβγαιναν σε φωτογραφίες ήταν φυσιολογικοί. Δεν ισχύει φυσικά το ίδιο και για τον δικό μας κόσμο – ή τουλάχιστον δεν ίσχυε μέχρι σήμερα!

Η νέα εφαρμογή Photo Wake-Up, από ερευνητές στις ΗΠΑ, επιτρέπει ακριβώς αυτό: παίρνει έναν δισδιάστατο άνθρωπο σε μία φωτογραφία ή ένα έργο τέχνης και τον κάνει να βγει από την εικόνα, να τρέξει μακριά ή να πηδήξει από αυτήν – κάτι αδιανόητο μέχρι πρόσφατα.

Μάλιστα ο αλγόριθμος της εφαρμογής επιτρέπει επίσης στους χρήστες να δουν την κινούμενη εικόνα σε τρεις διαστάσεις χάρη στη χρήση εργαλείων επαυξημένης πραγματικότητας. Οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον θα παρουσιάσουν το νέο «έξυπνο» σύστημα σε συνέδριο για την υπολογιστική όραση στην Καλιφόρνια αυτή την εβδομάδα. More

Μαύρη τρύπα

Leave a comment

Μαύρη τρύπα - Media

Του Δημήτρη Μηλάκα

Την εβδομάδα που πέρασε υπήρξαν δύο συγκλονιστικές για τους θιασώτες του διαστήματος ανακοινώσεις. Η μια από αυτές τις ανακοινώσεις ταξιδεύει τον νου του ανθρώπου στα απώτατα όρια του σύμπαντος και του ανεξήγητου. Η άλλη προσγειώνει τον φευγάτο νου στη μίζερη πραγματικότητα.

Η πρώτη ανακοίνωση έχει να κάνει με τις πρώτες πραγματικές φωτογραφίες μιας μαύρης τρύπας που δημοσιοποίησε η διεθνής επιστημονική κοινότητα. Η φωτογραφία της μαύρης τρύπας και η περιγραφή των ιλιγγιωδών διαστάσεών της επαναφέρει ακόμη και τους πλέον υπερόπτες από εμάς στη μικρή ελάχιστη πραγματικότητά μας, καθώς υποχρεωνόμαστε να συγκρίνουμε την ελάχιστη ύπαρξή μας με το συμπαντικό απέραντο. More

Της επιστήμης και της κοινωνίας (φ.446)

Leave a comment

https://www.e-dromos.gr/wp-content/uploads/2019/03/19_KENTRIKH.jpg

Του Γιάννη Σχίζα

Γυναίκες στο Διάστημα

Πριν 55 χρόνια, η κοσμοναύτης Βαλεντίνα Τερέσκοβα ήταν η πρώτη γυναίκα που πήγε στο Διάστημα. Την ακολούθησε, σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, η Σβετλάνα Σαβίτσκαγια, η πρώτη γυναίκα που έκανε διαστημικό περίπατο, σε άλλη αποστολή, δύο χρόνια μετά.

Στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό έχουν γίνει 213 διαστημικοί περίπατοι από το 1998, κυρίως για συντήρηση, επισκευές, δοκιμές νέου εξοπλισμού ή επιστημονικά πειράματα, κατά τη NASA.

Το ποσοστό των γυναικών μεταξύ των 500 προσώπων που έχουν πάει στο Διάστημα δεν ξεπερνά το 11%. Οι ομάδες που έκαναν διαστημικούς περιπάτους έως τώρα αποτελούνταν μόνο από άνδρες ή από άνδρες και γυναίκες. More

Ολοκαύτωμα: η κληρονομιά της ναζιστικής βιοπολιτικής

Leave a comment

Στρατόπεδα συγκέντρωσης Ναζί

Του σπύρου μανουσέλη

Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει ότι στην καρδιά της Ευρώπης του Μεσοπολέμου, παρά τον Διαφωτισμό και τον πολύ αναπτυγμένο ανθρωπιστικό και επιστημονικό πολιτισμό της, θα κυριαρχούσαν οι ρατσιστικές θεωρίες περί «αρίας φυλής», που θα οδηγούσαν στην «τελική λύση» της εξόντωσης εκατομμυρίων Ευρωπαίων; Κι όμως, αυτό ακριβώς συνέβη με το Ολοκαύτωμα: μια πρωτοφανής μαζική θανατοπολιτική που δεν αφορούσε εδαφικές ή πολεμικές διεκδικήσεις, αλλά στόχος της ήταν η επιλεκτική γενοκτονία των «υπανθρώπων» στο όνομα της φυλετικής καθαρότητας.

Με αφορμή την Ημέρα Μνήμης των Θυμάτων του Ολοκαυτώματος, που γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου, θα εξετάσουμε τις προϋποθέσεις για τη μετατροπή της βιοπολιτικής σε μαζική θανατοπολιτική και της ορθολογικής τεχνοεπιστήμης σε φονικό εργαλείο στα χέρια της ναζιστικής εξουσίας. More

Μελέτη-καμπανάκι για αυξημένη λειψυδρία στην Ελλάδα

Leave a comment

Η Ελλάδα και οι άλλες χώρες της νότιας Ευρώπης (Ισπανία, Ιταλία, Κύπρος), καθώς και η Τουρκία προβλέπεται να αντιμετωπίσουν αυξημένες ελλείψεις νερού, σύμφωνα με νέα επιστημονική μελέτη του Κοινού Κέντρου Ερευνών (JRC) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η έρευνα -που αξιολογεί τις μελλοντικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, των αλλαγών στις χρήσεις γης και των συνηθειών στην κατανάλωση του νερού- εκτιμά ότι ενώ από τη μία θα υπάρχουν αυξημένες πλημμύρες, από την άλλη θα επιδεινώνεται η λειψυδρία, ιδίως τα καλοκαίρια.

Οι συνέπειες αποδίδονται κατά κύριο λόγο στην κλιματική αλλαγή (σε ποσοστό 80% ως 90%) και δευτερευόντως σε άλλους παράγοντες, όπως η χρήση της γης και του νερού (10% ως 20%). More

Η ανθρωποφθόρος μετανεωτερικότητα

Leave a comment

Του Σπύρου Μανουσέλη

Oπως είδαμε στα προηγούμενα άρθρα, η ανάπτυξη της δυτικής τεχνοεπιστήμης επέτρεψε στην ανθρωπότητα να γίνει μια πανίσχυρη πλανητική δύναμη, ικανή όχι μόνο να διαμορφώνει η ίδια τις συνθήκες ζωής της αλλά και να επηρεάζει τη συνολική πορεία της ζωής στον πλανήτη (η Ανθρωπόκαινος εποχή και τα δεινά της).

Στην πιο πρόσφατη ιστορία του είδους μας, μάλιστα, η επιστημονική γνώση και οι τεχνολογίες που αυτή συνεπάγεται αποδείχτηκαν τα πιο παραγωγικά και ανατρεπτικά εργαλεία που επινοήσαμε ποτέ για να ικανοποιήσουμε την ακατανίκητη ανάγκη του είδους μας να ξεπερνά τον εαυτό του.

Αν όμως η ανάγκη μας να υπερβαίνουμε τα όριά μας είναι όχι μόνο κοινωνικής αλλά και βιολογικής φύσης, τότε η εφαρμογή της πρόσφατης βιοτεχνολογικής δυνατότητας να επανασχεδιάσουμε την ανθρώπινη φύση δεν θα μεταβάλει, μεταξύ άλλων, αυτή την τυπικά ανθρώπινη ανάγκη μας; Υπάρχουν, άραγε, κάποια εγγενή και ανυπέρβλητα εμπόδια στην ικανοποίηση της σφοδρής επιθυμίας των ανθρώπων για αυθυπέρβαση και διαφυγή από τα στενότατα όρια μιας θνητής ζωής; More

Στη δίνη του Ανθρωπόκαινου κυκλώνα

Leave a comment

Του Σπύρου Μανουσέλη

Ουδείς αμφισβητεί, σήμερα, την τεχνοεπιστημονική ικανότητα του είδους μας να υλοποιήσει το όνειρο (ή τον εφιάλτη) της «μετα-ανθρώπινης» κατάστασης. Πολυάριθμες και σοβαρές αντιρρήσεις, αντίθετα, μπορούν να διατυπωθούν σχετικά με τις σκοτεινές πολιτικές σκοπιμότητες, καθώς και την πραγματική ιστορική αναγκαιότητα του επικείμενου βιολογικού επανασχεδιασμού του ανθρώπινου είδους· μία επιλογή χωρίς επιστροφή, άπαξ και ξεκινήσει.

Για το συλλογικό φαντασιακό των δυτικών κοινωνιών, η επιστημονική έρευνα της πραγματικότητας έχει αξία και νόημα μόνο στο μέτρο που μας αποκαλύπτει τους «αιώνιους» και «αμετάβλητους» νόμους της φύσης, οι οποίοι μας επιτρέπουν να προβλέπουμε με ακρίβεια τα μελλούμενα.

Στο σημερινό και το επόμενο άρθρο θα αναζητήσουμε κάποιες εύλογες επιστημονικά απαντήσεις στο φαινομενικά φουτουριστικό ερώτημα αν η πορεία προς τη «μετα-ανθρώπινη κατάσταση» πρέπει να θεωρείται όχι μόνο τεχνολογικά εφικτή, αλλά και βιολογικά ή ιστορικά αναπόφευκτη. Αν δηλαδή, στις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες της Ανθρωπόκαινου εποχής, ο επανασχεδιασμός και η (αυτο-)μετεξέλιξη του ανθρώπινου είδους αποτελεί όντως επαρκή συνθήκη για την επιβίωσή μας. More

Μετα-ανθρώπινα σενάρια επιβίωσης

Leave a comment

Του Σπύρου Μανουσέλη

Κατά την όψιμη Ανθρωπόκαινο εποχή που διανύουμε, η προοδευτική απανθρωποποίησή μας προκύπτει από έναν συνδυασμό υψηλής τεχνολογίας και βιοπολιτικής ασυδοσίας. Στις αρχές του εικοστού πρώτου αιώνα, διαφορετικές τεχνοεπιστήμες -από την Τεχνητή Νοημοσύνη και τη Ρομποτική μέχρι τη Βιοπληροφορική και την επεμβατική Γενετική- συνεργάζονται στενά όχι μόνο για την κατασκευή νοημόνων μηχανών αλλά και για τη δημιουργία χιμαιρικών βιοκυβερνητικών πλασμάτων με εμφανή μετα-ανθρώπινα χαρακτηριστικά.

Η πορεία προς τη «μετα-ανθρώπινη κατάσταση» θεωρείται μη αναστρέψιμη, επειδή είναι όντως τεχνολογικά εφικτή, ιστορικά προδιαγεγραμμένη και, ενδεχομένως, βιολογικά αναγκαία. More

Ουτοπίες και δυστοπίες της Ανθρωπόκαινου Εποχής

Leave a comment

του Σπύρου Μανουσέλη

Η «Ανθρωπόκαινος γεωλογική εποχή» είναι ένας επιστημονικά ουδέτερος και φαινομενικά αθώος τρόπος για να περιγραφεί η ορατή πλέον απειλή για μια πλανητική βιολογική-οικολογική καταστροφή, για την οποία θα ευθύνεται αποκλειστικά το ανθρώπινο είδος.

Οπως είδαμε στα τελευταία μας άρθρα, υπάρχουν ήδη αρκετά σαφείς ενδείξεις -αν όχι αποδείξεις- ότι βαδίζουμε ολοταχώς προς την «έκτη μαζική εξαφάνιση» του γήινου βιόκοσμου: μία πλανητικής κλίμακας καταστροφή που τα αίτιά της, αυτή τη φορά, θα είναι ανθρωπογενή.

Αν, μέχρι πρόσφατα, η κάθε άλλο παρά αυταπόδεικτη «αρχή» της απόλυτης κυριαρχίας του ανθρώπου πάνω στη Φύση αλλά και τους άλλους ανθρώπους νομιμοποιούσε τις καταστροφικές (οικολογικά) και τις ολέθριες (κοινωνικά) συνέπειες της νεωτερικής βιοπολιτικής, σήμερα δεν μπορεί να το κάνει πια. More

Η εποχή του πλανητικού απορρυθμιστή

Leave a comment

Του Σπύρου Μανουσέλη

Οπως είδαμε στα δυο προηγούμενα άρθρα, στις μέρες μας, θα έπρεπε να θεωρείται ολοφάνερο και επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι το ανθρώπινο είδος, συνολικά και διαχρονικά, έδρασε και εξακολουθεί να δρα ως μία αποφασιστική πλανητική «δύναμη» η οποία, έχοντας τη δυνατότητα να αναδιαμορφώνει το γήινο περιβάλλον και τη βιόσφαιρα, μπορεί να υπονομεύει την πορεία της ζωής στον πλανήτη.

Αυτή ακριβώς την πανίσχυρη απορρυθμιστική δύναμη του ανθρώπινου είδους επιχειρεί να περιγράψει, να προσδιορίσει επακριβώς και, ενδεχομένως, να τιθασεύσει η διαφωτιστική ιδέα της νέας «Ανθρωποκαίνου εποχής».

Αν και, εκ πρώτης όψεως, «ανθρωποκεντρική», αυτή η επιστημονική ιδέα αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για μια λιγότερο αυτιστική παρέμβαση του ανθρώπου στις ευαίσθητες γεωλογικές, οικολογικές και βιολογικές ισορροπίες του πλανήτη που τον φιλοξενεί. More

Η ανθρωπογενής υποβάθμιση της Βιόσφαιρας

Leave a comment

Του Σπύρου Μανουσέλη

Εξήντα πέντε εκατομμύρια χρόνια μετά την οριστική εξάλειψη των δεινοσαύρων, η Γη φαίνεται πως βιώνει μια νέα μαζική εξαφάνιση, την έκτη κατά σειρά στη μακρά ιστορία της ζωής.

Η συντελούμενη καταστροφή της βιοποικιλότητας έχει ήδη αποδεκατίσει τους περισσότερους έμβιους πληθυσμούς και στο άμεσο μέλλον η κατάσταση προβλέπεται να χειροτερέψει, αφανίζοντας περίπου το 50% των ειδών που υπάρχουν σήμερα.

Σε τι οφείλεται αυτή η νέα πλανητικής κλίμακας καταστροφή;

Μια σειρά από «εξωγενείς» και φαινομενικά ανεξάρτητους παράγοντες, όπως η ταχύτατη κλιματική αλλαγή, η γεωλογική υπερεκμετάλλευση σε συνδυασμό με τη συστηματική υποβάθμιση των περισσότερων οικοσυστημάτων, ευθύνονται από κοινού για τον επιταχυνόμενο, χρόνο με τον χρόνο, αφανισμό ολοένα και περισσότερων βιολογικών ειδών και οδηγούν αναπόδραστα στην 6η μαζική εξαφάνιση που, όπως όλα δείχνουν, έχει ήδη ξεκινήσει. More

Older Entries