Με αφορμή το Πολυτεχνείο: επαναστάσεις και εξεγέρσεις

Του Χρίστου Χαραλαμπόπουλου

Η Ιστορία των επαναστάσεων, είναι μία πολύ μακρά ιστορία. Μία ιστορία που ξεκινά από τον Προμηθέα, ο οποίος έκλεψε την φωτιά από τους θεούς για να την δώσει στους ανθρώπους. Μία πράξη που πλήρωσε πολύ ακριβά και θα συνέχιζε να πληρώνει μέχρι και σήμερα αν δεν τον λύτρωνε από το μαρτύριο του αετού, ο Ηρακλής.

Οι επαναστάσεις, οι εξεγέρσεις, συνέβαιναν πάντα στην ιστορία. Τις περισσότερες φορές, η επανάσταση αμφισβητούσε το ήδη υπάρχον σύστημα ή καθεστώς και επεδίωκε την αντικατάστασή του με μία καλύτερη δομή εξουσίας, με μία καλυτερη προοπτική. Οι επαναστάτες, βέβαια, δεν είχαν πάντα την τύχη του Προμηθέα. Συχνά είχαν πολύ καλύτερη προσωπική τύχη, από εκείνην της επανάστασης της οποίας ηγήθηκαν.

Η διαρκής πάλη του νέου με το παλιό

Της Γιώτας Ιωαννίδου

Από τη μια η ποίηση των εξεγέρσεων, με τον ιδιαίτερο ρόλο της νεολαίας, από τη Χιλή μέχρι το Εκουαδόρ και από το Περού μέχρι το Παρίσι. Από την άλλη, η νέα κανονικότητα της καταστολής που δεν διστάζει στο ξεγύμνωμα και στον εξευτελισμό των ανυπεράσπιστων σωμάτων, διαχέοντας το «κοίταξε τη δουλειά σου».

Μια ασπρόμαυρη εικόνα του χρόνου που πέρασε φαίνεται να στοιχειώ­νει τα όνειρα των ποιητών της εξέ­γερσης αλλά και των κρατούντων της εξου­σίας. Οι καθημερινοί, λαϊκοί, ανώνυμοι ποιητές βλέπουν τη φωτεινή πλευρά της εικόνας μέσα από τα μάτια της νεαρής διαδηλώτριας στη Χιλή, που εξεγείρεται ατρόμητη μπρο­στά στα πάνοπλα αστυνομικά ρόμποκοπ της εξουσίας ή του νεαρού ζευγαριού που χορεύ­ει ταγκό ανάμεσα στα δακρυγόνα. Τα λευκά φουρό από τις μπαλαρίνες της Όπερας που χορεύουν τη Λίμνη των κύκνων μπροστά στο πλήθος των επίμονων απεργών του Παρι­σιού, υπογραμμίζουν τη φωτεινή, παγκόσμια πλευρά της εξεγερτικής ελπίδας.

Οι εξεγέρσεις είναι νομοτελειακές; (Με αφορμή τα γεγονότα στη Χιλή)

του Βασίλη Λιόση

Πολλές γωνιές του πλανήτη βρίσκονται σε κοινωνικό αναβρασμό: Βολιβία, Χονγκ Κονγκ, Αργεντινή, Αϊτή, Γαλλία, Καταλονία, Λίβανος, Χιλή. Είναι συζητήσιμο αν αυτός ο κοινωνικός αναβρασμός μπορεί να χαρακτηριστεί εξέγερση σε κάθε περίπτωση, όπως συζητήσιμο είναι και πώς ορίζεται η εξέγερση. Αυτό που καθίσταται σαφές είναι η μη ταύτιση όλων αυτών των περιπτώσεων. Τα αίτια των εκρήξεων δεν είναι ίδια για την κάθε χώρα. Αφορμώντας από την περίπτωση της Χιλής θα επιχειρήσουμε να διατυπώσουμε κάποιες σκέψεις που έτσι κι αλλιώς σε ένα μικρό κείμενο δεν μπορούν να έχουν την απαιτούμενη αποδεικτική ισχύ. Σκέψεις που έχουν να κάνουν με τα αίτια και τις νομοτέλειες των εξεγέρσεων.

Υβριδικές απόπειρες για λαϊκή εξουσία

Του Γιώργου Παυλόπουλου

Πλούσια εμπειρία από τους εξεγερμένους λαούς

Είναι, άραγε, όλα όσα έχουν συμβεί και συμβαίνουν τις τελευταίες εβδομάδες σε μια σειρά χώρες ένα «πυροτέχνημα»; Αντιπροσωπεύουν μιας μορφής εκτόνωση της κοινωνικής οργής και έντασης, η οποία βρήκε «βαλβίδα» για να βγει στην επιφάνεια και σύντομα θα εξαφανιστεί; Ή, μήπως, αντιπροσωπεύουν βαθύτερες διεργασίες οι οποίες συντελούνται ταυτόχρονα σε χώρες με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά, ανοίγοντας δρόμους για το μέλλον;

Καρπίζει το δέντρο των κοινωνικών «εκρήξεων»

Σε… δυόμιση μεγάλες και μάλλον ανεξέλεγκτες εστίες μοιάζει να έχει επικεντρωθεί τις τελευταίες ημέρες η πυρκαγιά την οποία πυροδότησε το εξεγερτικό κύμα που έχει εκδηλωθεί εδώ και αρκετές εβδομάδες σε μια σειρά χώρες του πλανήτη: Στη Χιλή και το Ιράκ, εν μέρει δε και στον Λίβανο. Στις δύο πρώτες, η ένταση της αντιπαράθεσης παραμένει αμείωτη, καθώς οι υποχωρήσεις και εξαγγελίες στις οποίες εξαναγκάστηκαν οι κυβερνήσεις και οι υποστηρικτές τους αποδεικνύεται πως δεν είναι αρκετές για να κατευνάσουν τη λαϊκή διαμαρτυρία — ενώ ούτε η συνεχιζόμενη καταστολή, η κρατική τρομοκρατία και το αίμα έχουν φοβίσει τους διαδηλωτές και έχουν περιορίσει την αποφασιστικότητά τους.

Παρά το γεγονός ότι τα μηνύματα είναι σε αρκετές περιπτώσεις αντιφατικά, ενώ τα αστικά καθεστώτα οργανώνουν μεθοδικά την αντεπίθεσή τους, οι πληροφορίες που έρχονται και οι εικόνες που τις συνοδεύουν δεν μπορούν παρά να χαρακτηριστούν ελπιδοφόρες, καθώς μοιάζουν να ανοίγουν δρόμους αγώνα και ανατροπής για την επόμενη ημέρα. Συλλογικές δράσεις, νέοι υβριδικοί θεσμοί άμεσης δημοκρατίας και αυτοδιαχείρισης, συντονισμένη απάντηση στις δυνάμεις καταστολής και τους πολιτικούς εκβιασμούς, είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία στα οποία μπορεί κανείς να σταθεί — να τα μελετήσει και να εξάγει συμπεράσματα, χωρίς πρόχειρες «αντιγραφές», τα οποία θα προστεθούν στον πλούτο της εμπειρίας που έχουν προσφέρει ήδη οι Πλατείες των Αγανακτισμένων, η Αραβική Άνοιξη, όλες οι μικρές και μεγάλες «εκρήξεις» που έχουν καταγραφεί από τον σεισμογράφο της ταξικής πάλης στη δεκαετία της κρίσης, μετά το 2008.

Σαντιάγο, Βαγδάτη, Βυρητός!

Ξεπερνούν τους 10.000 οι άνθρωποι που έχουν συμμετάσχει ενεργά, μόνο την περασμένη εβδομάδα, στις δεκάδες λαϊκές συνελεύσεις οι οποίες έχουν στηθεί στο Σαντιάγο, τα προάστιά του και άλλες πόλεις της χώρας. Ζητούμενό τους είναι να χαραχθεί ο δρόμος προς τον οποίο θέλει ο ίδιος ο λαός να βαδίσει η Χιλή μετά τις συγκλονιστικές διαδηλώσεις που έχουν πραγματοποιηθεί και συνεχίζονται, έχοντας μέχρι στιγμής αναγκάσει τον πρόεδρο να κάνει μερικές παραχωρήσεις και να αντικαταστήσει ολόκληρη την κυβέρνησή του.

Με δημοκρατία και πειθαρχία, χωρίς να «πνίγονται» οι διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις, τα αυτοσχέδια συμβούλια επιχειρούν να δώσουν βαθύτερο περιεχόμενο και προοπτική στους αγώνες — οι οποίοι, σύμφωνα με αρκετούς, σηματοδοτούν την απαρχή της κοινωνικής μεταπολίτευσης που ποτέ δεν έζησε η Χιλή μετά το τέλος της δικτατορίας Πινοσέτ. Σε αυτές τις διαδικασίες, το «εμείς» απέναντι σε «αυτούς»  διατυπώνεται με μεγαλύτερη σαφήνεια, ενώ το αίτημα για τη συγκρότηση μιας νέας συντακτικής συνέλευσης, εκλεγμένης απευθείας από τον λαό, η οποία θα ψηφίσει ένα καινούριο σύνταγμα και θα καθίσει στο σκαμνί τον Πινιέρα και την κλίκα του ακούγεται ολοένα πιο δυνατά.

Αλλά και στην απέναντι πλευρά της υφηλίου, εκεί όπου βρίσκεται η Βαγδάτη, πολλά είναι επίσης αυτά που προκαλούν εντύπωση — πέρα από την αντοχή των διαδηλωτών οι οποίοι δεν σταματούν, παρά τους 300 περίπου συντρόφους τους που έχουν πέσει νεκροί από πυροβολισμούς στο ψαχνό. Ανάμεσα σε αυτά που κινούν το ενδιαφέρον είναι και ένα ρεπορτάζ του Γαλλικού Πρακτορείου Ειδήσεων αναφορικά με τη «μάχη των γεφυρών» που δίνεται καθημερινά στην πρωτεύουσα του Ιράκ, καθώς οι δυνάμεις καταστολής και οι παρακρατικοί προσπαθούν να κόψουν την «γραμμή» στήριξης και ανεφοδιασμού που έχει στηθεί, ώστε να μείνει ζωντανή η κατάληψη της πλατείας Ταχρίρ. Σε αυτό το ρεπορτάζ αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι σε πολλές περιπτώσεις διαδηλωτές και αλληλέγγυοι απομακρύνουν τα κάγκελα και τα φορτηγά που έχει τοποθετήσει η αστυνομία και ο στρατός, συνοδεύοντας τις δράσεις τους με τη φράση «άνοιξε ξανά (ο δρόμος) με εντολή του λαού».

Κάπου εκεί, μάλιστα, έχει καταληφθεί εδώ και ημέρες ένα 18όροφο κτίριο που ήταν γνωστό ως το «τουρκικό εστιατόριο», το οποίο έχει μετονομαστεί σε «βουνό της επανάστασης» και από εκεί, οι ομάδες περιφρούρησης μπορούν να ελέγχουν την κίνηση στην Ταχρίρ και τις γέφυρες που οδηγούν σε αυτήν. Την ίδια στιγμή, στην πόλη Ρουμάιθα του νοτίου (και κατά βάση σιϊτικού) Ιράκ, η οποία θεωρείται το λίκνο της εξέγερσης κατά των Βρετανών του 1920, οι ντουντούκες ανακοινώνουν συχνά-πυκνά: «Κηρύττουμε την απαγόρευση κυκλοφορίας για όλους τους υπαλλήλους και τα οχήματα της κυβέρνησης, καθώς και το κλείσιμο των γραφείων όλων των κομμάτων».

Κι όμως, κινείται!