1920-1950: Οι χαμένες ευκαιρίες για το «κόμμα της Εκκλησίας» (3ο και τελευταίο)

Του Γιώργου Καραγιάννη

Τα σχέδια για τη δημιουργία Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος – Ο «Χριστιανικός Κοινωνισμός»- Βολές για τη «σαπίλα» του παραδοσιακού πολιτικού κόσμου- Ο Τσιριντάνης επίδοξος «κηδεμόνας» του Παπάγου αλλά και πρωθυπουργός σε κυβέρνηση εκτάκτου ανάγκης- Το φλερτ με τον Τίτο ματαιώνει τα σχέδια για το νέο κόμμα.

Η δημοσίευση της «Δηλώσεως Ελλήνων Επιστημόνων και Καλλιτεχνών» και η παρέμβαση του «Χριστιανικού Κινήματος» στην πολιτική ζωή της χώρας ήρθε σε μια στιγμή κατά την οποία στην Ευρώπη έκαναν την εμφάνισή τους πανίσχυρα Χριστιανοδημοκρατικά Κόμματα. Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και το Βέλγιο, τα κόμματα αυτά απορρόφησαν τις παλιές συντηρητικές δυνάμεις, που δεν βαρύνονταν με την κατηγορία της ανοιχτής συνεργασίας με τους ναζιστές και τους φασίστες, καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του κέντρου. Αυτοί οι πολιτικοί σχηματισμοί αποτέλεσαν τον κύριο πόλο για την αντιμετώπιση των κομμουνιστικών κομμάτων και διεκδίκησαν πρωτεύοντα ρόλο στην πολιτική ζωή των χωρών τους. Πολλά στοιχεία της εποχής μαρτυρούν πως στα σενάρια που επεξεργάζονταν  τα  ανάκτορα  περιλαμβανόταν και ο μετασχηματισμός σε  πολιτική δύναμη του Ελληνικού Χριστιανικού Κινήματος, του ελληνικοί Opus Dei ( «Έργο Θεού»), ανάλογου με την οργάνωση των καθολικών επιστημόνων και τεχνοκρατών που συναντάμε στην Ισπανία του Φράνκο και των πρώτων χρόνων μετά το θάνατό του.

1920-1950: Οι χαμένες ευκαιρίες για το «κόμμα της Εκκλησίας» (2)

Του Γιώργου Καραγιάννη

Ο Εμφύλιος Πόλεμος και η οργάνωση «Ζωή», το ελληνικό Opus Dei: «Εθνικισμός- Χριστιανισμός-  Αντικομμουνισμός»- Ο Παύλος η Φρειδερίκη και οι «καλοί στρατιώτες του Χριστού»

Στα χρόνια του Εμφυλίου Πολέμου,  η Εκκλησία της Ελλάδος και οι παραεκκλησιαστικές οργανώσεις,  αποτέλεσαν τον ισχυρό βραχίονα του  «ιερού αντικομμουνιστικού αγώνος». Ήταν ένας πανίσχυρος ιδεολογικός (και όχι μόνο) μηχανισμός,  ποδηγετούμενος από το επίσημο κράτος. Σ’ αυτόν τον  ιδεολογικό και πολιτικό αγώνα κατά της Αριστεράς, ιδιαίτερα σημαντικός ήταν ο ρόλος που έπαιξε η οργάνωση θεολόγων «Ζωή». Ένα σωματείο λαϊκών και κληρικών θεολόγων, που ιδρύθηκε το 1907 από μια μικρή ομάδα γύρω από τον αρχιμανδρίτη Ευσέβιο Ματθόπουλο. Μια αδελφότητα που θύμιζε σε πολλά την οργάνωση  Opus Dei (Έργο Θεού),  η οποία  έδρασε στους κόλπους της καθολικής Εκκλησίας και έπαιξε σημαντικό (και πολλές φορές βρώμικο ρόλο) στην Ισπανία του Φράνκο,  αλλά και σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου.

Επικίνδυνοι πολίτες τότε και τώρα

Με την ευκαιρία της κυκλοφορίας στα ελληνικά των «Επικίνδυνων πολιτών»

συνέντευξη της Νένης Πανουργιά

Η μελέτη της Νένης Πανουργιά Επικίνδυνοι πολίτες. Η ελληνική Αριστερά και η κρατική τρομοκρατία, που μόλις κυκλοφόρησε και στα ελληνικά (μετάφραση: Νεκτάριος Καλαϊτζής, εκδ. Καστανιώτης·είχε πρωτοκυκλοφορήσει στα αγγλικά το 2009, από τις Fordham University Press) είναι ένα βιβλίο με πολλαπλό ενδιαφέρον και σημασία: Σημασία επιστημονική (καθώς μελετάει, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της ιστορίας και της κοινωνικής ανθρωπολογίας ένα θέμα κομβικό για την ελληνική μεταπολεμική ιστορία), αλλά και πολιτική (καθώς το ερώτημα πώς το σύγχρονο κράτος κατασκευάζει τους εκάστοτε «επικίνδυνους πολίτες» επανακάμπτει απειλητικά στην Ελλάδα των αρχών του 21ου αιώνα). Για όλα αυτά μιλήσαμε με τη συγγραφέα Νένη Πανουργιά (New School for Social Research, Νέας Υόρκης), που βρέθηκε στην Αθήνα.