Και γιατί πρέπει να «σεβόμαστε» τη θρησκεία;

Andres Serrano, «Piss Christ», 1987

 

Του Αυγουστίνου Ζενάκου

Θα μπορούσα να προσφύγω στον βολικό διαχωρισμό και να κάνω τη ζωή μου πιο εύκολη: άλλο η θρησκεία, άλλο η Εκκλησία. Δεν τη θέλω όμως αυτή την υπεκφυγή – κι ας την επιλέγουν πολλοί. Και τα δύο αξίζουν ανελέητη κριτική, ανένδοτο δημόσιο λόγο, πολιτική και πολιτιστική ανάλυση, διαρκή πίεση για τη λειτουργία τους ως ιδεολογικών σχημάτων και τον ρόλο τους ως συστημάτων εξουσίας, και αλλεπάλληλες προκλήσεις με κάθε αναλυτικό και καλλιτεχνικό μέσο – τίποτε από τα οποία δεν εμπίπτει στην κοινότοπη πλην ψευδεπίγραφη κατηγορία του «σεβασμού»…

Οὐαὶ ὑμῖν  

Ας ξεκαθαρίσουμε κάτι: ο «σεβασμός», ο οποίος στα συμφραζόμενα αυτά παρουσιάζεται ως «ουδέτερη» έννοια, γέννημα «κοινής λογικής», απαραίτητος για την «αρμονική συνύπαρξη», περίπου δηλαδή ως αναβαθμισμένη, οφειλόμενη «ευγένεια», δεν είναι τίποτε από όλα αυτά. Είναι ένα ιδεολογικό στοιχείο που συσκοτίζει τα πράγματα: η θρησκεία δεν είναι πρωτίστως μια ατομική πεποίθηση· απεναντίας, είναι πρωτίστως τρόπος κοινωνικής οργάνωσης, θέσπισης και τήρησης ιεραρχιών, υπαγωγής σε συγκεκριμένο σύστημα εξουσίας, αποδοχής ενός συγκεκριμένου επιμερισμού των αγαθών – όλα αυτά και ταυτόχρονα η νομιμοποιητική αφήγησή τους, η ιδεολογία τους.

Η πίστις, εάν μη έργα έχη, νεκρά εστί καθ’ εαυτήν (Αλέξη Τσίπρα, πιστεύεις στον Θεό;)

φωτ.: Στράτος Καλαφάτης

Αλέξη Τσίπρα, πιστεύεις στον Θεό; Το ερώτημα απευθύνθηκε στον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης από τη συμπολίτευση και ακολούθως από ορισμένους ιεράρχες. Οι ερωτώντες υποστηρίζουν ή υπονοούν ότι από την απάντηση του κ. Τσίπρα (ήδη δοθείσα άλλωστε σε ανύποπτο χρόνο) οι Ελληνες πολίτες θα κρίνουν αν είναι κατάλληλος για πρωθυπουργός ― ένα ιδιότυπο γκάλοπ, δηλαδή, για τον καταλληλότερο πρωθυπουργό, βασισμένο σε ερώτηση με «παγίδες».

Είναι προφανές ότι τέτοιο ερώτημα βάζει την ήδη εύθραυστη δημοκρατία μας σε τροχιά παραοθωμανικής θεοκρατίας, ήκιστα χριστιανικής και ήκιστα διαφωτιστικής ταυτοχρόνως. Προξενεί αλγεινή εντύπωση δε ότι τέτοιο ερώτημα δεν ετέθη από κάποιον γραφικό ζηλωτή, αλλά από πολιτικό οργανισμό που αντλεί από τον φιλελευθερισμό.