Ορθοδοξία, Διανοούμενοι και Εθνικισμός

του Κώστα Λουλουδάκη (Ιουλιανού)

Το νεοελληνικό κράτος είχε ανέκαθεν από την ίδρυσή του  μια ισχυρή αυταρχική πολιτική παράδοση, και στους κόλπους του υπήρχε πάντα ένα δυναμικό συντηρητικό και εθνικιστικό στοιχείο προς όφελος βέβαια των μεγάλων τζακιών και των πελατειών τους.

Η θεοποίηση του έθνους ξεκινά τα επαναστατικά χρόνια, όταν το εν τη γενέσει ελληνικό κράτος, αφενός αυτοδιακηρύσσεται χριστιανικό αφετέρου γίνεται διαμορφωτής της εθνικής ιδεολογίας. Ως ο συνεπέστερος θεματοφύλακας του εθνικού πεπρωμένου, εμφανίζεται ο χριστιανικός ορθόδοξος μηχανισμός. Έθνος και Ορθοδοξία ταυτίζονται και ανανοηματοδοτούνται ανάλογα με τις ανάγκες των ιστορικών δεδομένων.

Η αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ελλάδος δημιουργήθηκε για να στηρίξει με παραστατικό και μεταφυσικό τρόπο τη φαντασιακή κοινότητα του ελληνορθόδοξου Γένους. Πράγματι, η Εκκλησία και η θεολογία της, που λειτουργεί σε δύο επίπεδα: το κοινωνικο-ψυχολογικό και το ιδεολογικό, συνέβαλαν ως παράγοντες εθνικής ομοιογενοποίησης καθώς επίσης και στην διαμόρφωση και κραταίωση της εθνικιστικής ιδεολογίας.

Σοσιαλιστές εσωτερικού, ιμπεριαλιστές εξωτερικού

INFOWAR

Του Αρη Χατζηστεφάνου

Μια σουρεαλιστική σκηνή διαδραματίστηκε πριν από μερικές μέρες στο αμερικανικό Κογκρέσο. Ο δημοσιογράφος Μαξ Μπλούμενταλ κυνηγούσε κυριολεκτικά τη γερουσιαστή Αλεξάντρια Οκάσιο Κορτές στους διαδρόμους του κτιρίου για να τη ρωτήσει εάν θεωρεί ότι οι ΗΠΑ παρεμβαίνουν πραξικοπηματικά στις εσωτερικές υποθέσεις της Βενεζουέλας. Και αυτή έτρεχε να κρυφτεί στο γραφείο της για να αποφύγει την ερώτηση.

Για μια πολιτικό που παρουσιάζεται (και είναι πραγματικά) μια από τις πιο ριζοσπαστικές φωνές της αμερικανικής πολιτικής σκηνής των τελευταίων δεκαετιών, η άρνηση να καταδικάσει ένα πραξικόπημα φαντάζει τουλάχιστον περίεργη. Και η στάση του Μπέρνι Σάντερς όμως, ο οποίος στο παρελθόν είχε χαρακτηρίσει τον Ούγκο Τσάβες «νεκρό δικτάτορα», δεν διέφερε σημαντικά.

Η φάρ(σ)α του Νταβός

του Μιχάλη Μπάμπη

Φαρσοκωμωδία διεθνούς παραγωγής παρά Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ θυμίζει μετά τη δεύτερη ημέρα της η φετινή σύναξη της πολιτικής και οικονομικής ελίτ του πλανήτη στο Νταβός της Ελβετίας.

Η πλέον αντιπροσωπευτική ατάκα αυτής της σύναξης θα ήταν «προέρχομαι από την ελίτ και είμαι εδώ για να βοηθήσω».

Ατάκα ικανή να προκαλέσει γέλια μέχρι δακρύων στις μάζες των κοινών θνητών που είδαν τα τελευταία 30 χρόνια αυτή την κοινωνική ομάδα να συσσωρεύει αμύθητο πλούτο σε βάρος των υπολοίπων, να εξαντλεί τους κοινούς πόρους και να οδηγεί ανθρωπότητα και πλανήτη στα άκρα.

Είναι εθνικιστές οι νεοφιλελεύθεροι;

Του Τάσου Τσακίρογλου

Εχουμε πει και με άλλες ευκαιρίες ότι πολλά από τα σημερινά δεξιά και ακροδεξιά κόμματα κυκλοφορούν σε συσκευασία «δύο σε ένα», δηλαδή είτε νεοφιλελεύθερα κόμματα με ακροδεξιά -εθνικιστική ρητορική είτε ακροδεξιά κόμματα με αμιγώς νεοφιλελεύθερη οικονομική πρόταση.

Αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο και απορρέει από τις αντιφάσεις του ίδιου του νεοφιλελεύθερου δόγματος. Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ στο βιβλίο του «Νεοφιλελευθερισμός: ιστορία και παρόν» (εκδ. Καστανιώτη) γράφει: «Ο αυταρχισμός που εμπεριέχεται στην επιβολή της αγοράς δεν εναρμονίζεται με τα ιδανικά των ατομικών ελευθεριών. Οσο περισσότερο παρεκκλίνει ο νεοφιλελευθερισμός προς τον αυταρχισμό, προκειμένου να επιβάλει την αγορά, τόσο πιο δύσκολο είναι να διατηρήσει την εγκυρότητα του λόγου του περί ατομικών ελευθεριών και τόσο περισσότερο αναγκάζεται να αποκαλύψει τις αντιδημοκρατικές του αποχρώσεις».

H Μακεδονία είναι η αρχή… (έπονται Κωνσταντινούπολη, Μ. Ασία, Πόντος κ.λπ.)

Του Περικλή Κοροβέση

Η Συμφωνία των Πρεσπών, που έλυσε ένα ασήμαντο θέμα εξωτερικής πολιτικής, έρχεται να δικαιώσει τον Καστοριάδη και τις θεωρίες του. Οι μελέτες του για την «ασημαντότητα» είναι μια ακτινογραφία της εποχής μας που εναρμονίζεται πλήρως με το βιβλίο του Γκι Ντεμπόρ «Η κοινωνία του θεάματος».

Ενα μικρό κράτος 2 εκατ. ανθρώπων, σε άθλια οικονομική κατάσταση, ουσιαστικά χωρίς στρατό και με πρόβλημα επιβίωσης, μπορεί να έχει άλλη έγνοια από την επιβίωσή του; Αποτελεί απειλή επειδή θέλει να ζήσει στα σύνορά του;

Ακόμα και όταν έπαιρνε σύμβολα της Μακεδονικής Δυναστείας, ήταν στο πλαίσιο της δημιουργίας κράτους-έθνους. Αυτά τα μορφώματα είθισται να ζητούν -και να επινοούν- τις ρίζες τους σε ένα μυθικό παρελθόν ή σε μια θεϊκή εύνοια. Ή ακόμα και προέλευση από Θεό.

Η βλακεία ως αντιπολίτευση

«Η Μακεδονία είναι Ελληνική». Αυτό το σύνθημα συσπείρωσε δεκάδες χιλιάδες συμπατριώτες μας που έκαναν εντυπωσιακές εκδηλώσεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Επιπλέον είχε την ευλογία πολλών ιεραρχών, στο πλαίσιο της μακρόχρονης παράδοσης «Πατρίδα-Θρησκεία και Κράτος-Εκκλησία» που είναι ομοούσια και αδιαίρετα, κάτι σαν την Αγία Τριάδα επί της Γης (της ελληνικής γης βέβαια, εννοείται) που παίρνει τη μορφή της Αγίας Δυάδας. Και ως μιας αλήθειας εξ αποκαλύψεως, ουδείς πιστός έχει το δικαίωμα να την αμφισβητήσει.

Αν όμως αυτή η «αλήθεια» εφαρμοστεί και σε άλλα μέρη της Ελλάδας, π.χ. «τα Τζουμέρκα είναι Ελληνικά», θα προκαλέσει θυμηδία. Αρα, εδώ κάποιο λάκκο έχει η φάβα. Ας τον δούμε.

Εγινα τρολ του Ισραήλ για μία εβδομάδα

INFOWAR

Toυ Άρη Χατζηστεφάνου

Μια εφαρμογή για κινητά συντονίζει χιλιάδες υποστηρικτές του Ισραήλ για να πραγματοποιούν ηλεκτρονικό bullying σε όσους ασκούν κριτική στην πολιτική του Τελ Αβίβ. Γράφτηκα και εγώ συνδρομητής για μία εβδομάδα. Προσοχή. Μην το δοκιμάσετε στο σπίτι.

Την περασμένη Δευτέρα, ξύπνησα από μια ειδοποίηση στο κινητό μου. Η εφαρμογή ACT.IL, την οποία είχα εγκαταστήσει το προηγούμενο βράδυ, με ενημέρωνε για τις επόμενες «αποστολές» μου. Μεταξύ άλλων έπρεπε να επισκεφθώ τη σελίδα της Huffington Post στο Facebook και να σχολιάσω ένα κείμενο για τον ηγέτη των Βρετανών Εργατικών.

Συγκεκριμένα, η εφαρμογή με ενημέρωνε (με ψευδή στοιχεία) ότι ο Τζέρεμι Κόρμπιν είχε κάνει αντισημιτικές δηλώσεις στο παρελθόν και με καλούσε να κάνω like σε ένα σχόλιο μιας κοπέλας που κατηγορούσε τους Εργατικούς. Επισκέφθηκα τη σελίδα της στο Facebook. Ηταν μέλος των ισραηλινών ενόπλων δυνάμεων και στη φωτογραφία του προφίλ της ήταν ξαπλωμένη πάνω σε ένα ισραηλινό άρμα μάχης.

Η εθνική μας μαϊμού (Ο τάφος του Φίλιππου Β’)

Του Περικλή Κοροβέση

Αν σε κάποια από αυτές τις μαζικές συγκεντρώσεις των νέων μακεδονομάχων εμφανιζόταν ανάμεσα στους ρήτορες κάποιος εξειδικευμένος μακεδονολόγος για να υποστηρίξει τις απόψεις του, μιλούσε έξω από τα δόντια για να διαφωτίσει το αμαθές και αγράμματο πλήθος με τις γραφικές φορεσιές του και τους έλεγε:

Η εθνική μας ηλιθιότητα

Του Περικλή Κοροβέση

Με τη συμφωνία των Πρεσπών έκλεισε μια εικοσιπενταετής περίοδος εξευτελισμού και ταπείνωσης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής σχετικά με το θέμα της γείτονος χώρας, που τώρα πια λέγεται Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας. Δεν έχω υπόψη μου κανένα ιστορικό προηγούμενο που μια χώρα να έχει επιδείξει τέτοια ηλιθιότητα από το σύνολο του πολιτικού της κόσμου.

Να θυμίσουμε πως στα μακεδονικά συλλαλητήρια συμμετείχαν από τη Χρυσή Αυγή μέχρι τον Συνασπισμό, πλην, προς τιμήν του, του ΚΚΕ. Αλλά από ό,τι φαίνεται άλλαξε γραμμή και το 2018 εντάχθηκε στις γραμμές των μακεδονομάχων. Ο ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση, φυσικός κληρονόμος του ΣΥΝ, αποποιήθηκε τη βαριά κληρονομιά του μακεδονομάχου και μαζί με λίγους άλλους συνετούς πολιτικούς, μας έβγαλε από το διεθνές ρεζιλίκι κερδίζοντας διεθνή εύσημα. Και καλά έκανε. Η υποτέλεια καμιά φορά έχει και τα καλά της, όπως έχει και τις επιτυχίες της.

Η εθνικιστική χρήση του Ολοκαυτώματος

Του Περικλή Κοροβέση

Ενα από τα πολλά προβλήματα που έχει η Αθήνα είναι τα αδέσποτα σκυλιά. Οχι σπάνια, για αυτοάμυνα, σχηματίζουν αγέλες και μπορούν να γίνουν εξαιρετικά επικίνδυνες. Ενίοτε μας κάνουν και εθνικώς ρεζίλι. Κατά Μαξίμου μεριά. Ενώ όλα είναι καλά προετοιμασμένα για την υποδοχή κάποιου αρχηγού κράτους, με τις λαίμαργες κάμερες να έχουν στηθεί από το πρωί, οι δρόμοι να έχουν αποκλειστεί, έτσι που να μην μπορεί να περάσει κουνούπι, ξαφνικά ένας κοπρίτης πετάγεται στη μέση και γίνεται σταρ που μόλις είχε έρθει από το Φεστιβάλ Κανών.

Αν κάποιος σκοτεινός, κρατικός ή δημοτικός εγκέφαλος πρότεινε μια οριστική και τελική λύση του προβλήματος, αυτή δεν θα μπορούσε να ήταν άλλη από τη φόλα. Και αν υποθέσουμε πως είχαμε μια επιχείρηση-σκούπα με χιλιάδες φόλες και είχαμε καμιά εξηνταριά σκοτωμένα σκυλιά και τρεις χιλιάδες τραυματισμένα, από το δηλητήριο που έτρεξε στο αίμα τους, θα γινόταν διεθνές σκάνδαλο και πιθανότατα θα υπερκάλυπτε σε δημοσιότητα την επίσκεψη του τιμώμενου αρχηγού.

Μιλιταρισμός, πολεμοκάπηλοι και τρωκτικά

Του Τάσου Τσακίρογλου

Η αναμόχλευση τα τελευταία χρόνια των λεγόμενων εθνικών μας θεμάτων και η προσπάθεια να επιλυθούν σε μια συγκυρία κατά την οποία η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής ταράσσεται από πολεμικές αναφλέξεις και σεισμικές δονήσεις, αλλά και τα Βαλκάνια πορεύονται σ’ ένα εύθραυστο περιβάλλον, έχει προκαλέσει μια εθνικιστική έξαψη, η οποία δεν προοιωνίζεται τίποτα καλό.

Μετά τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό, έστω μειωμένης έκτασης και έντασης σε σχέση με το παρελθόν, γίνεται προσπάθεια να καλλιεργηθεί από εθνικιστικούς κύκλους ένα κλίμα ότι πρέπει να προετοιμαζόμαστε για τα χειρότερα, κυρίως με αφορμή την επιθετική συμπεριφορά της Τουρκίας.

Μακεδονομάχοι (b-movies)

Του Περικλή Κοροβέση

Των μακεδονομάχων τα φουσάτα περάσαν. Αλλαξε η εβδομάδα, άλλαξε και το έργο. Το νέο θέαμα «Νovartis» έκανε την πρεμιέρα του. Το τι ταμείο θα κάνει, είναι άγνωστο. Αλλά ένα είναι το σίγουρο. Πως η ουσία του θέματος δεν θα θιγεί. Γιατί στην εν λόγω εταιρεία δεν υπάρχει κανένα σκάνδαλο. Είναι απλά η κανονική λειτουργία του καπιταλισμού.

Αυτός ο διεθνής κολοσσός, καμάρι και στυλοβάτης του σύγχρονου αρπακτικού καπιταλισμού, δεν ξέρει να κάνει τη δουλειά του; Φαντάζομαι πως τα υψηλόβαθμα στελέχη της εταιρείας θα γελούν με την αφέλεια των ηθικολόγων της μίζας. Θα λένε: Μα, αυτοί οι άνθρωποι στον καπιταλισμό ζουν. Δεν έχουν καταλάβει πώς λειτουργεί το κοινωνικό τους σύστημα;

Αλλά ας υποθέσουμε, ένεκα FBI, (η Ελλάδα ουδέποτε θα τολμούσε να τα βάλει με τη Νovartis και έχουμε το προηγούμενο της Ζίμενς) πως τελικά θα τιμωρηθεί γιατί παραβίασε κάποιους κανόνες του καπιταλισμού (αν υπάρχουν τέτοιοι)˙ θα πληρώσει ένα πρόστιμο και καθάρισε. Και αυτός είναι ο κανόνας. Αυτό έχει γίνει πλειστάκις.

Η απειλή του εθνικισμού σήμερα

Του Παναγιώτη Μαυροειδή

Καπιταλισμός και έθνος-κράτος

Στην αστική στρατηγική το έθνος αποτελεί την κεντρική αξία αναφοράς, το πεδίο άσκησης της αστικής εξουσίας και ταυτόχρονα τη βάση εξόρμησης του κεφαλαίου προς τα έξω. Το έθνος στην αστική ιδεολογία και ο εθνικισμός αποτελούν έννοιες που διαιρούν. Ειδικά υπό την επίδραση της καπιταλιστικής κρίσης, οπλίζουν τον ανταγωνισμό και τους πολέμους.

Οι κομμουνιστές, με την οπτική μιας απελευθερωμένης ανθρωπότητας, βλέπουν τα έθνη και τους λαούς με σχέσεις ισοτιμίας μεταξύ τους

Η μαζικότητα των συλλαλητηρίων για το Μακεδονικό και κυρίως η κυριαρχία σε αυτά ακραίων εθνικιστικών, στρατοκρατικών φιλοπόλεμων, ακόμη και φασιστικών συνθημάτων, προκαλεί συζήτηση και ανησυχία. Ακόμη και διαιρέσεις στην αντικαπιταλιστική και κομμουνιστική Αριστερά και ευρύτερα σε μαχόμενες δυνάμεις. Πρέπει να επισημανθεί εξαρχής η τάση σύνδεσης του αστικού αντιδραστικού εθνικισμού τόσο με τον φασισμό, όσο και με τη θρησκεία κάθε μορφής και χρώματος. Κοινό στοιχείο μεταξύ τους η ανορθολογική βάση τους, καθώς τείνουν να αναγάγουν ένα έθνος ή μια θρησκεία ως ανώτερα άλλων —ορισμένες φορές και ως περιούσιων και μοναδικών.

Jo Di: «Καµία απάθεια στον εθνικισµό»

Συνέντευξη στον Χρήστο Αβραμίδη

«Ξεκάθαρη θέση απέναντι σε τέτοιου είδους συλλαλητήρια»

Ο εκφασισμός της πολιτικής ζωής, μετά τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό, δεν γνωρίζει σύνορα όπως φαίνεται και από την περίπτωση του «Jo Di graphics», ο οποίος, παρότι ζει στο εξωτερικό, δέχεται απειλητικά και ομοφοβικά μηνύματα από οπαδούς της Χρυσής Αυγής. Σαν να μην έφτανε αυτό, όταν ο γνωστός γραφίστας εξέθεσε δημόσια την επίθεση στα social media, το facebook μπλόκαρε τον λογαριασμό του για συνολικά 4+3 μέρες (27/1-3/2). Παρόλο που ήταν εμφανές, μετά τα δεκάδες μηνύματα αλληλεγγύης, ότι το θύμα στη συγκεκριμένη περίπτωση ήταν ο ίδιος ο Jo Di. Το Πριν επικοινώνησε με τον γνωστό χρήστη των social media και είχε μια ενδιαφέρουσα συνομιλία μαζί του.

«Σύμφωνα με την ενημέρωση που είχα από το facebook, αυτό που ισχύει είναι πως το μέσο αφαιρεί δημοσιεύσεις που επιτίθενται σε άτομα με βάση τη φυλή τους, την εθνικότητά τους, την θρησκευτική τους ταυτότητα, τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, το φύλο ή την αδυναμία τους», μας λέει αρχικά. Όπως φαίνεται βέβαια από τη συγκεκριμένη ενέργεια του facebook, η γνωστή εταιρία, στη συγκεκριμένη τουλάχιστον περίπτωση, έδειξε μια… σαφή έλλειψη παρατηρητικότητας, αντίστοιχη αυτής που έδειξαν κάποιες άλλες αρχές στην Θεσσαλονίκη, όταν οι φασίστες πυρπολούσαν την κατάληψη Libertatia.

O Μέγας Αλέξανδρος είναι πολυεθνικός

Του Περικλή Κοροβέση

Απόψε στις 2 η ώρα στην πλατεία Συντάγματος θα δούμε ένα μεγαλειώδες χολιγουντιανό θέαμα. Παίχτηκε δύο φορές στη Θεσσαλονίκη και η ζηλιάρα η Αθήνα δεν μπορούσε να μείνει πίσω. Θα επαναλάβει το ίδιο θέαμα που είδαμε το 1992 ανανεωμένο, αυτή τη φορά και με αριστερούς πρωταγωνιστές με ανοιχτές απόψεις, που κατάλαβαν πως η εθνικοφροσύνη δεν πρέπει να αφήνεται να την εκμεταλλεύεται η Ακροδεξιά.

Δικαιούνται να την εκμεταλλευτούν και αυτοί. Το θέμα είναι ο Μέγας Αλέξανδρος. Το Χόλιγουντ, βέβαια, είχε προηγηθεί από το 1955 με την ομώνυμη ταινία με σκηνοθέτη τον Ρόμπερτ Ρόσεν και πρωταγωνιστή τον Ρίτσαρντ Μπάρτον. Είναι γνωστό πως ανά τους αιώνες, κάθε φορά που εμφανίζεται ο Μέγας Αλέξανδρος, στερούμενος κοπιράιτ, έχει την ερμηνεία που θέλει ο καθένας.

Εδώ ο συμπατριώτης μας είναι σαν καουμπόης, ο Δαρείος ραντσέρης, ενώ ο Πώρος από βασιλιάς των Ινδών γίνεται φύλαρχος Ινδιάνων. Ακόμα μια θεμιτή εκδοχή του μύθου του στρατηλάτη.

Ο George Orwell για τους κινδύνους του εθνικισμού

Άρθρο που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο LitHub
Προσαρμοσμένο από το βιβλίο Between the Bullet and the Lie: Essays on Orwell (AK Press, 2017). Ο Kristian Williams είναι
συγγραφέας.

Μετάφραση: Δημήτρης Πλαστήρας

Ο George Orwell ξεκινά το δοκίμιο του «Σημειώσεις πάνω στον Εθνικισμό» με την παραδοχή πως ο εθνικισμός δεν είναι στην πραγματικότητα η κατάλληλη λέξη, αλλά κάτι  σαν παρεμφερής όρος για αυτό που θα ανέλυε.

Εξηγεί:

«Με τον ‘εθνικισμό’ εννοώ πρώτα από όλα την συνήθεια να υποθέτουμε πως τα ανθρώπινα όντα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν, όπως τα έντομα και πως σύνολα εκατομμυρίων ή δεκάδων εκατομμυρίων μπορούν να τυποποιηθούν ως «καλοί» ή «κακοί». Δεύτερον – και αυτό είναι πιο σημαντικό – εννοώ την συνήθεια της ταύτισης του εαυτού μας με ένα μόνο έθνος ή άλλη μονάδα, τοποθετώντας πέρα από καλό ή κακό και μη αναγνωρίζοντας κανένα άλλο καθήκον παρά μόνο την προώθηση των συμφερόντων
της.»

Πατριώτη, άσε τα «σάπια»

Πατριώτη, το ποιοι κρύβονται πίσω από τα συλλαλητήρια για το μακεδονικό είναι πρόδηλο. Ότι χρησιμοποιούν τους χιλιάδες ανθρώπους που συμμετείχαν στη Θεσσαλονίκη και θέλουν να το επαναλάβουν και στην Αθήνα, ότι αξιοποιούν σαν προκάλυμμα τους χιλιάδες ανθρώπους που δεν είναι φασίστες ή ακροδεξιοί για να προωθήσουν τα δικά τους φασιστικά και ακροδεξιά παιχνίδια, είναι ακόμα πιο πρόδηλο. Επομένως, πατριώτη, δεν είναι ώρα ούτε για υπεκφυγές, ούτε για δικολαβισμούς, ούτε για σοφιστείες. Δεν είναι η ώρα για κρυφτούλι πίσω από το δάκτυλό μας. Τουτέστιν, καθαρές κουβέντες.

Η ιδεολογική ηγεμονία του φασισμού

Toυ Λουκά Σταμέλλου

Ο θεσμικός εθνικισμός δεν βρίσκεται στο ιστορικό παρελθόν

Η εκλογή του νεοναζιστικού κόμματος «Χρυσή Αυγή» στο κοινοβούλιο της Ελλάδας το 2012 σήμανε την πρώτη επάνοδο μιας καθαρά φασιστικής (ή νεοφασιστικής) δύναμης στην κεντρική πολιτική σκηνή της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Η επάνοδος αυτή δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο, ούτε ελλαδική ιδιομορφία, ούτε καν κάτι αξιοπερίεργο: τα περισσότερα κόμματα και κυβερνήσεις της ευρωπαϊκής πολιτικής σκηνής στρέφονται, σταδιακά, λίγο ή περισσότερο, προς την ακροδεξιά ρητορική και προς ακροδεξιές πρακτικές διακυβέρνησης. Ο συνδυασμός αυτού με τους πανταχού παρόντες ιδρυτικούς μύθους των εθνών – κρατών και τις πολιτικές διαχείρισης της ύφεσης, έστρωσε το δρόμο γι’ αυτήν την επάνοδο.

Δεν είναι τυχαία η πρόσφατη αναφορά του Μάκη Βορίδη στην «ιδεολογική ηγεμονία» ως διακύβευμα στην αντιπαλότητα με το σοσιαλδημοκρατικό – ακροδεξιό μπλοκ των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για την διακυβέρνηση. Η επαναβεβαίωση του συνολικού προσανατολισμού της Δεξιάς, με όλα της τα κομμάτια (τόσο ακροδεξιά όσο και «κεντροδεξιά») στον απόλυτο συντηρητισμό, εντάσσεται στην προαναφερθείσα επάνοδο.

Χωρίς πάτο

Πριν κάτι χρόνια ο κυρ Αβραμόπουλος, τότε δήμαρχος της Αθήνας (τώρα επίτροπος στην ε.ε. – μεγαλεία!) είχε υπογράψει με τον τότε δήμαρχο της Σπάρτης την λήξη του Πελοπονησιακού πολέμου… Συνεχιζόταν, και δεν το είχαμε πάρει χαμπάρι…

Πριν ενάμισυ χρόνο, πάλι, τέλη Σεπτέμβρη του ’15, ο ψεκασμένος υπ.αμ. (πάνω φωτό: ο “κύριος Πάνος” ετοιμάζεται να φτύσει στη θάλασσα, για να το βρει στο αλάτι…) απέδωσε τιμές «στους νεκρούς της ναυμαχίας της Σαλαμίνας» – τους Αθηναίους φυσικά… Όχι τους πέρσες… Οι ψυχές τους δεν ησύχαζαν τόσους αιώνες που δεν τις είχε τιμήσει ένας υπουργός άμυνας, και μάλιστα τέτοιου βεληνεκούς…

Όταν ο Μολότωφ συνάντησε τον Ρίμπεντροπ

Τον περασμένο Φλεβάρη, όταν ο Βαρουφάκης υπέγραφε τη “συμφωνία‑γέφυρα” και αργότερα τον Ιούλιο, ο Τσίπρας το 3^ο Μνημόνιο, υπουργοί και βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ κυκλοφόρησαν το εξής ευφάνταστο επιχείρημα: επρόκειτο για τακτικό ελιγμό, μια συνθήκη τύπου Μπρεστ‑Λιτόφσκ, που οδηγεί σε προσωρινή εκεχειρία με τους δανειστές και δίνει στην κυβέρνηση το χρόνο να εφαρμόσει στο εσωτερικό ένα “παράλληλο πρόγραμμα” κοινωνικών μεταρρυθμίσεων. Προφανώς οι συριζαίοι, ως νέοι μπολσεβίκοι του 21^ου αιώνα, ζήλεψαν τη δόξα του στρατάρχη Τρότσκι, που το Μάρτη του 1918 υπέγραψε στην πόλη του Μπρεστ‑Λιτόφσκ την ομώνυμη συνθήκη, με την οποία παρέδωσε την Πολωνία, τη Λιθουανία και την Καρελία στις Κεντρικές Αυτοκρατορίες και απέσυρε τα ρωσικά στρατεύματα από σειρά άλλων περιοχών, με αντάλλαγμα τον πολύτιμο εκείνο χρόνο που επέτρεψε στο Κόμμα να εδραιώσει την εξουσία του στο εσωτερικό της Ρωσίας.

ΒΑΛΚΑΝΙΑ Ή ΒΛΑΚΑΝΙΑ;

Το ποδοσφαιρικό παιχνίδι ανάμεσα στην Σερβία και την Αλβανία και τα όσα εγιναν με αφορμή μια σημαία ήταν μία ιδανική ευκαιρία για τους πεφτοσυννεφάκηδες να καταλάβουν ότι ο εθνικισμός στα Βαλκάνια είναι πολύ πιο έντονος και πολύ πιο επικίνδυνος απο όσο πιστεύαν.

Οι λιγοστοί άνθρωποι – κάτοικοι των πανέμορφων Βαλκανίων που, σε πείσμα των καιρών, επιμένουν να σκέφτονται, το έχουν καταλάβει εδώ και χρόνια, αλλά, δυστυχώς, δεν μπορούν να ανακόψουν την θλιβερή άνοδο του φαινομένου. Δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση που έχει αλλάξει ριζικά τη ζωή μας τα τελευταία χρόνια, ούτε το διαχρονικό πολιτισμικό/εθνολογικό/θρησκευτικό μπέρδεμα που χαρακτηρίζει αυτό το πολύπαθο τμήμα της νοτιοανατολικής Ευρώπης υπεύθυνα για την άνοδο του εθνικισμού. 

Περί προγονολατρείας… Από τον Ψυχάρη στον Ραφαηλίδη

Το φαινόμενο της παρελθοντολαγνείας και η συχνά απεγνωσμένη προσπάθεια αναζήτησης ριζών σε «ένδοξους προγόνους», συνιστούν στην εποχή μας όχι μόνο ένδειξη μιας βαθιάς σύγχυσης ταυτότητας, απόρροια λαών που βρίσκονται σε κρίση και επιζητούν μια κάποια ψυχολογική ανάταση μέσω της σύνδεσης τους με ένα υποτιθέμενο «χρυσό παρελθόν»… Μα, στην περίπτωση της έξαρσης του εθνικισμού, το φαινόμενο αυτό αγγίζει όρια επικίνδυνης βλακείας.

Να το πω απλούστερα: Είμαστε «μεγάλοι» και «περήφανοι», επειδή κάποιοι, κάποτε, πριν 2500 χρόνια (πολύ, πολύ καιρό πριν), δημιούργησαν έναν σπουδαίο πολιτισμό. Μάλιστα. Για την ακρίβεια, δεν είμαστε απλά «μεγάλοι» για τον πολιτισμό που εκείνοι είχαν τη μαγκιά να δημιουργήσουν και να μας τον παραχωρήσουν απλόχερα, για να του αλλάξουμε τον αδόξαστο… Μα θεωρούμε τους εαυτούς μας «μεγαλύτερους» και από τους άλλους! Τέτοιο θράσος. Τόση ύβρις – για να χρησιμοποιήσω την αρχαιοελληνική αυτή λέξη, που τόση σημασία είχε για τους αρχαίους Έλληνες.

Ο ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΜΠΕΛΑΝΤΗ*

Τι είναι, άραγε, σήμερα, μια εθνικιστική ή μια διεθνιστική τοποθέτηση ; Ποιός υπερασπίζεται το ελληνικό έθνος-κράτος και είναι αυτό πάντοτε μια αντιδραστική στάση ; Τι σημαίνει συγκεκριμένα η πολιτική προστασία των μειονοτήτων απέναντι σε ένα καταπιεστικό ή και μη καταπιεστικό συμπεριληπτικό έθνος-κράτος ; Αυτά τα ερωτήματα δεν μπορούν να απαντηθούν αφηρημένα και έξω από ένα πλαίσιο συγκεκριμένης κατανόησης της ταξικής πάλης σε έναν κοινωνικό σχηματισμό όπως ο ελληνικός και έξω από ένα πλαίσιο ταξικής κατανόησης των διεθνών σχέσεων και των διεθνών ενδοκαπιταλιστικών και ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Ούτε έξω από μια βαθειά ιστορική κατανόηση των εθνικών και των διεθνών αντιθέσεων.

Όπως και σε άλλα ζητήματα, ο δογματικός και φορμαλιστικός τρόπος προσέγγισης δεν απαντά ικανοποιητικά, καθώς οχυρώνεται πίσω από γενικότητες, αποφεύγει την σκέψη μέσα από αντιφάσεις-όπως αρμόζει στη μαρξιστική διαλεκτική σκέψη- και διαπράττει συνεχώς το σφάλμα της «λήψης του ζητουμένου».

Πόσο εθνικιστές είναι κατά βάθος οι Ελληνες;

Του Στέλιου Ελληνιάδη

Παρακολουθώντας τις δημόσιες τοποθετήσεις και αντιπαραθέσεις σε θέματα πολιτικής, ιστορίας, τέχνης κ.λπ., συχνά διαπιστώνω ότι σερνόμαστε στο γήπεδο των αντιπάλων μας και παίζουμε με τους δικούς τους όρους, που ούτε δίκαιοι είναι ούτε αντικειμενικοί. Πώς θα μπορέσουμε, άραγε, να ξεφύγουμε από τη Μονόπολη τους και να υποστηρίξουμε μια άλλη θεώρηση των πραγμάτων κοιτώντας τον κόσμο λιγότερο από πάνω προς τα κάτω και περισσότερο από κάτω προς τα πάνω;

Στην πολιτική, ελέγχοντας τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης καθορίζουν την «ατζέντα» και μας επιβάλλουν να συζητάμε αυτά που επιλέγουν και ιεραρχούν, με τους όρους που αυτοί καθορίζουν μέσω των στημένων δημοσιογράφων. Το ίδιο, όμως, συμβαίνει και σε άλλους τομείς του δημόσιου λόγου, π.χ. στην εκπαίδευση, όπου οι κυρίαρχες δυνάμεις, με την ύλη τους κρύβουν και διαστρέφουν τα γεγονότα και το ρεζουμέ της ιστορίας. Ακόμα και στην τριτοβάθμια όπου υπάρχουν μεγαλύτερες ελευθερίες. Κι αυτό γίνεται όχι απαραιτήτως με αναμάσημα των στερεοτύπων.

γίναμε όντως Βουλγαρία;

Επενδύσεις, ιδιωτικοποιήσεις, δάνεια, φτώχεια, ανεργία, διαφθορά, νέα ήθη,
απουσία προοπτικών, εθνικισμός: ανησυχητικές ομοιότητες και παραλληλίες

Σήμερα, 17 χρόνια μετά τη λήψη του δανείου, η Νομισματική Επιτροπή υπάρχει ακόμη, και η Βουλγαρία μέχρι και σήμερα δεν έχει ανεξάρτητη –οικονομική τουλάχιστον– πολιτική. Μέχρι πότε; Δεν ξέρω. Για την ύπαρξη Νομισματικής Επιτροπής σήμερα στη Βουλγαρία δεν μιλάει κανείς. Ενδεχομένως μετά από κάποια περίοδο το παίρνεις ως δεδομένο και μετά το ξεχνάς. Για την ύπαρξή της πρέπει να ομολογήσω ότι είχα ξεχάσει και εγώ. Μέχρι το ελληνικό 2008.

Της Μάγια Στογιάνοβα

Βρίσκομαι στην Ελλάδα από το 1991. Μόλις είχα τελειώσει στο Πανεπιστήμιο της Σόφιας Μαθηματικά και Πληροφορική. Οι καιροί ήταν ιδιαίτερα πολιτικοποιημένοι. Ο έρωτάς μου, παρά τη θετική εκπαίδευση, ήταν η δημοσιογραφία. Η επιθυμία μου ήταν να γίνω πολιτικός αναλυτής.

Πολιτικές επιστήμες εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν και σαν μοναχοπαίδι (ναι μεν θέλοντας να απογαλακτιστεί αλλά και να μην είναι μακριά από τη μαμά και τον μπαμπά) βρέθηκα στην Αθήνα. Κοντά αλλά και τόσο μακριά! Τότε!

Άφησα τους γονείς μου στη Σόφια, ανωτάτης εκπαίδευσης, με μηνιαίο μισθό, ο οποίος το ’96 έφτασε στα 10-12 δολάρια περίπου. Εγώ, μόνη μου στην Ελλάδα, εργαζόμουν, στα μαύρα, πότε σε βιοτεχνία ρούχων, πότε ως μπέιμπι σίτερ και σε άλλες εργασίες με αλλοδαπό ανασφάλιστο εργατικό δυναμικό, και παράλληλα σπούδαζα. Τα κατάφερνα μια χαρά. Τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου: το αμερικάνικο όνειρο στην Ελλάδα.