Δεκεμβριανά: το βρώμικο μυστικό της Βρετανίας

Στην επέτειο των 76 χρόνων από την διαδήλωση της 3ης Δεκέμβρη 1944 που βάφτηκε στο αίμα και έδωσε το έναυσμα για τα Δεκεμβριανά, δημοσιεύουμε το άρθρο της βρετανικής εφημερίδας Observer από το 2009 που έχει τίτλο: Αθήνα 1944: το βρώμικο μυστικό της Βρετανίας.

Το κείμενο των δημοσιογράφων Ed Vulliamy και Helena Smith ρίχνει φως σε πολλές πτυχές της βρετανικής πολιτικής και στρατιωτικής επέμβασης στην Ελλάδα. Παρουσιάζει τη βρετανική πολιτική στην Απελευθέρωση και τα Δεκεμβριανά, τη δίωξη και καταστολή του Αντιστασιακού κινήματος, και τη συνεργασία των βρετανών με τους δοσίλογους και Ταγματασφαλίτες.

Οι δημοσιογράφοι ανατρέχουν στα βρετανικά αρχεία, συζητούν με τον ποιητή Τίτο Πατρίκιο, με τον ιστορικό Αντρέ Γερολυμάτο, χρησιμοποιούν στοιχεία από βιβλία του Μαρκ Μαζάουερ, της Νένης Πανουργιά και του Πολυμέρη Βόγλη. Αφιερώνουν μεγάλο μέρος του άρθρου στον Μανώλη Γλέζο τον οποίο συνάντησαν πρόσφατα στις Βρυξέλες, και συνομίλησαν μαζί του για την Αντίσταση, τα Δεκεμβριανά και για το σήμερα.

Εισαγωγή- Μετάφραση: Λη Σαράφη

Ενα σπάνιο ντοκουμέντο του ΕΑΜ: «Οι ξένοι για το Δεκέμβρη»

Ακριβώς ένα χρόνο μετά τη «Ματωμένη Κυριακή» της 3ης Δεκεμβρίου του 1944, το Δεκέμβριο του 1945, το ΕΑΜ εξέδωσε ένα κείμενο με τίτλο: «Οι ξένοι για το Δεκέμβρη». Σ΄ αυτό περιέχονταν υλικά, από δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις ξένων εφημερίδων, συνεντεύξεις πολιτικών, συζητήσεις σε κοινοβούλια, εκθέσεις διεθνών οργανισμών, καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων. Πρόκειται για ένα συντριπτικό «κατηγορώ» εναντίον του βρετανικού ιμπεριαλισμού, αλλά και των ντόπιων συνεργατών του.

3 Δεκέμβρη 1944: Η ματωμένη Κυριακή

Του Γιώργου Καραγιάννη

Τριαντατρείς  μέρες ηρωικής μάχης του λαού της Αθήνας και του Πειραιά για τη λευτεριά.

«Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυρανίας διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα».

Μέσα σ’ αυτές τις  λίγες λέξεις, γραμμένες στο με το αίμα των θυμάτων της  Κυριακής 3 του Δεκέμβρη του ’44 πανό,  περικλείεται όλο το νόημα της μάχης που έδωσε επί 33 μέρες ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά. Μιας μάχης που αποτελεί, μαζί με τον αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, μια από τις κορυφαίες στιγμές στην  ιστορία των αγώνων του λαού μας για την εθνική και κοινωνική απελευθέρωση.

Επί 33 ημέρες ο απλός λαός της Αθήνας και του Πειραιά  έδωσε μια ηρωϊκή μάχη απέναντι στα στρατεύματα της βρετανικής αυτοκρατορίας και των Ελλήνων υποτακτικών της. Άντρες, γυναίκες,  παιδιά, εργάτες, υπάλληλοι, μικρέμποροι, σύσσωμος ο πληθυσμός από τις προσφυγικές φτωχογειτονιές, πάλαιψαν σκληρά, μόνοι τους, με λιανοντούφεκα, χωρίς καμιά βοήθεια, για να διεκδικήσουν το αυτονόητο: Να ορίζουν αυτοί τον τόπο τους και τις τύχες τους.

Για τα Δεκεμβριανά του ’44 – Ένα άγνωστο ποίημα του Νίκου Καββαδία

Στη Μέλπω Αξιώτη

 

Στο παιδικό μας βλέμμα πνίγονται οι στεριές

Πρώτη σου αγάπη τα λιμάνια σβηούν κι εκείνα.

Θάλασσα τρώει το βράχο απ’ όλες τις μεριές.

Μάτια λοξά και τ’ αγαπάς: Κόκκινη Κίνα.

Το χρονικό των Δεκεμβριανών

3/12/1944. Οι πρώτοι νεκροί ενός εμφυλίου που μόλις άρχιζε και θα βαστούσε πέντε χρόνια.

Παρασκευή, 1/12/1944: Ο βρεττανός αντιστράτηγος Ρόναλντ Σκόμπι (διοικητής των εν Ελλάδι βρεττανικών και ελληνικών δυνάμεων) εκδίδει διαταγή για την αποστράτευση των μαχητών τής Εθνικής Αντίστασης. Η διαταγή αυτή αντιβαίνει σε όσα έχουν συμφωνηθεί με την συμφωνία τού Λιβάνου. Ο ΕΛΑΣ δεν υπακούει. Έχει πληροφορίες πως ο Ζέρβας κάνει εκκαθαρίσεις στην Ήπειρο με ισχυρότατες δυνάμεις. Νωρίς το πρωί, ο Γεώργιος Παπανδρέου διαβεβαιώνει τον βρεττανό πρέσβη Ρέτζιναλντ Λήπερ ότι δεν θα υποχωρήσει σε τίποτα. Ο Λήπερ απαντά ότι αντιλαμβάνεται την κατάσταση και είναι έτοιμος να αναλάβει την ευθύνη. Οι δυο τους συμφωνούν: καμμιά εκλογή και κανένα δημοψήφισμα πριν εξουδετερωθεί το ΕΑΜ. Το απόγευμα ο Παπανδρέου καλεί σε σύσκεψη τους υπουργούς που δεν πρόσκεινται στο ΕΑΜ και εκδίδεται υπουργική απόφαση που διατάσσει την πολιτοφυλακή του ΕΛΑΣ να παραδώσει τα όπλα της στην σχηματιζόμενη εθνοφυλακή. Το βράδυ παραιτούνται οι τέσσερις ΕΑΜικοί υπουργοί (Σβώλος, Τσιριμώκος, Αρσενίου, Ασκούτσης). Το Α’ Σώμα Στρατού του ΕΛΑΣ συντάσσει σχέδιο αντίδρασης σε κάθε προσπάθεια πραξικοπήματος.

Βρετανοί και συνεργάτες των ναζί μαζί στον ελληνικό εμφύλιο Χέρι – Χέρι

Ο Observer του Guardian παρουσιάζει τα Δεκεμβριανά αναδεικνύοντας, μέσω απόρρητων εγγράφων και αναφορών από ιστορικούς, τον ρόλο της Βρετανίας στην ενορχήστρωση του εμφυλίου πολέμου και την «αποκατάσταση» των συνεργατών των ναζί στην Ελλάδα. Σε καμιά άλλη χώρα στην Ευρώπη οι συνεργάτες των ναζί δεν είχαν τη δυνατότητα να διεισδύσουν σε τέτοιο βαθμό στις κρατικές δομές, στο στρατό και τις δυνάμεις ασφαλείας και στο δικαστικό σώμα. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους της αναζωπύρωσης του ναζισμού στην Ελλάδα, με πρωταγωνιστές τους απόγονους των Ταγμάτων Ασφαλείας, υπογραμμίζεται στο αφιέρωμα.

Αφιέρωμα στα Δεκεμβριανά του 1944 Μέρος 13ο

Ολοκληρώνουμε το αφιέρωμά μας αντιγράφοντας ένα κείμενο από τον «Ριζοσπάστη». Παραθέτουμε ακόμη το ανακοινωθέν της Κ.Ε. του ΕΛΑΣ την ημέρα που ξεκίνησε η υποχώρηση…  Αναφέρουμε επίσης ότι ένα πάρα πολύ ενδιαφέρον χρονικό για τις μάχες του Δεκέμβρη με έμφαση στη Νέα Σμύρνη μπορείτε να διαβάσετε στο αφιέρωμα: «Η Νέα Σμύρνη στη μάχη των Δεκεμβριανών του 1944″ στο μπλογκ του σχήματος της περιοχής ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΑΝΑΠΟΔΑ.

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 12ο

ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΤΑΛΙΝΓΚΡANT

 Η αλύγιστη Καισαριανή από χθες το μεσημέρι αντιμετωπίζει μαζεμένα τα λυσσασμένα σκυλιά που ρίχτηκαν απάνω της. Η ορεινή ταξιαρχία, οι χωροφύλακες και οι τσολιάδες που τους έβγαλαν επίτηδες από το Γουδί και τους όπλισαν. Τη χτυπούν με όπλα, με αυτόματα, με όλμους και με κανόνια. Τη χτυπούν από τον ουρανό με φοβερή λύσσα τα αεροπλάνα, που ύπουλα φρόντισαν και έσβησαν το σήμα της εθνικότητας τους.

Η Καισαριανή, το Στάλινγκραντ της Ελλάδας., αντιμετώπισε με μοναδικό στον κόσμο ηρωισμό, τους γερμανούς, τους ράλληδες, τους μπουραντάδες, τους χωροφύλακες.

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 11ο

Δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη» 4-5-6 Δεκέμβρη 1944

Ο, ΤΙ ΘΕΛΕΙ Ο ΛΑΟΣ

Η Αθήνα έζησε χτες μια μεγάλη μέρα. Αλλά μια μεγάλη πικρή και ματωμένη μέρα. Ο λαός της κατέβηκε στους δρόμους για το «απαγορευμένο» συλλαλητήριο. Το συλλαλητήριο που δεν είχε δικαίωμα να του το απαγορεύσει κανένας.Το συλλαλητήριο που συμπύκνωσε σε μια κολοσσιαία δυναμική εκδήλωση τους πόθους και την παντοδύναμη θέληση του ελληνικού λαού. Ποτέ η πρωτεύουσα δεν είδε τέτοιο συναγερμό. Ποτέ δεν ανέβηκαν Πειραιώτες και Κοκκινιώτες, ώρες πολλές με τα πόδια, για να ενώσουν τη στεντόρεια φωνή τους με τους Αθηναίους.

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 10ο

Δημοσιεύματα του «Ριζοσπάστη» και της «Κομμουνιστικής Επιθεώρησης» την 1η Δεκέμβρη 1944.

(Δεν είναι άσχημη η πρόταση που μας έκανε αναγνώστης μας να δημιουργήσουμε ξεχωριστό μπλοκ με ιστορικά θέματα αφού εδώ «χάνονται στην πληθώρα αναρτήσεων» όπως γράφει. Επειδή όμως αυτό είναι αρκετά χρονοβόρα διαδικασία -υπάρχουν δεκάδες ανάλογες αναρτήσεις-, η πρόταση του αυτή την στιγμή δεν μπορεί να υλοποιηθεί. Πιθανόν κάποια στιγμή να το κάνουμε).

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 9ο

Κάνουμε μια παρένθεση και πριν δημοσιεύσουμε τα γραφόμενα στον «Ριζοσπάστη» τον Δεκέμβρη του 1944, καλό είναι να αναφέρουμε –και επειδή θα δούμε συνεχείς αναφορές από τον «Ρ»- για τον ρόλο των αγγλικών στρατευμάτων, της Αγγλίας γενικότερα αυτή την χρονική περίοδο στην χώρα μας μέσα από ένα κεφάλαιο του βιβλίου του Ν. Κεπέση.

Ο αγγλικός ιμπεριαλισμός και η Εθνική Αντίσταση
Ο σατανικός ρόλος του Τσόρτσιλ

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 8ο

Συνεχίζοντας το αφιέρωμά μας θα δημοσιεύσουμε -σε συνέχειες- τα ρεπορτάζ του Ριζοσπάστη του Δεκέμβρη 1944. Ξεκινάμε από το δημοσίευμά του στις 30 Νοέμβρη για να δούμε πώς η αντίδραση ετοίμαζε το εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε.

«Βάσις του εθνικού μας στρατού δια το μέλλον, όπως συνέβαινεν ανέκαθεν εις την “Ελλάδα και όπως συμβαίνει εις όλους τους ελεύθερους λαούς, θα είναι η ΤΑΚΤΙΚΗ (δηλαδή όχι εθελοντική) στρατολογία».

(Προγραμματικές δηλώσεις του κ. Παπανδρέου)

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 7ο

Αποσπάσματα από τα βιβλία των Θ. Χατζή και Κ. Καραγιώργη για το Δεκέμβρη του 1944

 Θ. Χατζής: Η ΝΙΚΗΦΟΡΑ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΠΟΥ ΧΑΘΗΚΕ

Ο μεγάλος Δεκέμβρης 1944

Το κύριο πρόβλημα κάθε επανάστασης είναι το πρόβλημα της εξουσίας.

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του1944 – Μέρος 6ο

Συνεχίζοντας το αφιέρωμά μας στα «Δεκεμβριανά» του 1944 παραθέτουμε κάποια ιστορικά ντοκουμέντα

Προκήρυξη της Κεντρικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ

«Αδάμαστε και ηρωικέ Λαέ της Αθήνας, του Πειραιά και των περιχώρων.

Λαογέννητοι ήρωες, αξιωματικοί, καπεταναίοι και αντάρτες του θρυλικού ΕΛΑΣ.

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 5ο

Συνεχίζουμε το αφιέρωμα μας παραθέτοντας –από το βιβλίο του Νίκανδρου Κεπέση «Ο Δεκέμβρης του 1944»- αφηγήσεις αυτοπτών μαρτύρων για τα γεγονότα της 3ης Δεκάμβρη.

Η μαρτυρία του αμερικανού δημοσιογράφου Φράνκ Τσερβάζι

Να μια ακόμη μαρτυρία για τα ίδια δραματικά γεγονότα. Αλλη κρίση, άλλες σκέψεις, άλλες πινελιές, πάνω στον ίδιο δραματικό πίνακα της ματωμένης Κυριακής της 3 Δεκέμβρη 1944. Μια ακόμη μαρτυρία πολύτιμη για τον ιστορικό.Είναι τά αποσπάσματα άρθρου του αμερικανοί δημοσιογράφου Φράνκ Τσερβάζι, που δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Κόλιερς» της εποχής.

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 4ο

Συνεχίζοντας το αφιέρωμα μας στον Δεκέμβρη του 1944 δημοσιεύουμε αποσπάσματα από το βιβλίο του Νίκανδρου Κεπέση «Ο Δεκέμβρης του 1944»

      Ο ΑΙΜΑΤΗΡΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΑΡΧΙΖΕΙ

«Ντρέπομαι, αληθινά ντρέπομαι για το ρόλο πού παίζει εδώ ή Βρετανία, .. άλλη μια φορά ντρέπομαι, γιατί αυτό που συμβαίνει εδώ είναι κτηνώδες και σοκαριστικό. Είναι στίγμα για όλους μας…».

(Από γράμμα άγγλου στρατιώτη στην Νταίηλυ Γουώρκερ 23/12/1944)

Αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944 – Μέρος 3ο

Ανάμνηση

Τα μικρά τα μας κάμαμε δίπλα στη θάλασσα. Πάντοτε οι θαλασσινοί έχουνε πιο μεγάλη μνήμη. Είναι σπουδαίο πράμα η θάλασσα. Δεν αφήνει να την ξεχάσεις. Φέρνει μεγάλη εντύπωση με τα καμώματα και παιζογλέντια της,προπάντων στα μικρά παιδιά.

Και τι πράματα δεν ξαφρίζει η θάλασσα! Τι ντενεκέδεςσκουριασμένους, τι χτικιασμένα ρούχα, και τρέχανε και τα μαζεύανε τότε ξανάπάλι οι φτωχοί!

Αφιέρωμα στα “Δεκεμβριανά” του 1944 – Μέρος 2ο

Πριν αναφερθούμε στα γεγονότα του Δεκέμβρη να δούμε το κλίμα που επικρατούσε αυτή την εποχή επικαλούμενοι αποσπάσματα από μια έκδοση της 6ης αχτίδας του ΚΚΕ που κυκλοφόρησε το 1945 με τίτλο: «Οι δυτικές συνοικίες τον Δεκέμβρη του 1944»:

Σε μια απ’ τις ιστορικές συνεδριάσεις της Βουλής των Κοινοτήτων τον Δεκέμβρη του ’44, ο Τσόρτσιλ απαντώντας στις επιθέσεις των εργατικών βουλευτών χαρακτήρισε την αντίσταση του λαού της Αθήνας και του Πειραιά σαν «γκανγκστερικό κίνημα ληστών και τροτσκιστών». Την καραμέλα αυτή που της προσφέρθηκε τότε εξακολουθεί η ελληνική αντίδραση να την πιπιλάει μέχρι σήμερα προσπαθώντας να παρουσιάσει το θαύμα της Δεκεμβριανής Αντίστασης σαν «αντεθνικό κίνημα». Για πρώτη φορά θα μας βρει σύμφωνους, γιατί πραγματικά τον Δεκέμβρη γίνηκε ένα τέτοιο αντεθνικό κίνημα. Από ποιους όμως; Από το λαό που υπερασπίζοντας την ανεξαρτησία και την τιμή  του άρπαξε τα όπλα ή από εκείνους που προσπαθώντας να διαιωνίσουν τα προνόμια της εκμετάλλευσης και της αποικιακής εξάρτησης από καιρό είχαν καταστρώσει τα σατανικά αντιλαϊκά τους σχέδια;

Αφιέρωμα στα “Δεκεμβριανά” του 1944 – Μέρος 1ο

Επειδή πάντα την επικρατούσα ιστορία την γράφουν οι νικητές και σπεκουλάροντας στην ταξική παιδεία που δοξάζει εγκληματίες και καταδικάζει τα θύματα ενώ κάποια σχετικά πρόσφατα ιστορικά γεγονότα αν δεν τα παραποιούν εντελώς, τα ρίχνουν στην αφάνεια, η ιστοσελίδα και το μπλοκ μας θα κάνουν ένα μεγάλο αφιέρωμα στα «Δεκεμβριανά» του 1944.

Τα στοιχεία που θα παραθέσουμε τα αντλούμε από τα βιβλία: «Οι Ανατολικές Συνοικίες τον Δεκέμβρη του 1944» – έκδοση της 6ης Αχτίδας της Κ.Ο.Α του 1945, «Ο Δεκέμβρης του 44» του Νίκανδρου Κεπέση, εκδόσεις “Σύγχρονη Εποχή” 1979, «Δέκα χρόνια αγώνες 1935-1945», έκδοση της Κ.Ε του ΚΚΕ, 1945, «Κείμενα και αναμνήσεις από τον τραγικό Δεκέμβρη 1944», του Δημήτρη Γαρουφαλιά, 1981, «Γύρω απ’ το Δεκέμβρη» του Κώστα Καραγιώργη, Εκδόσεις ‘Νέα βιβλία’ 1945, και «Η έκθεση Σιάντου για τα Δεκεμβριανά», εκδόσεις “Γλάρος” 1986.