Προγράμματα απεξάρτησης γαϊδάρων

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Όσοι πιστεύουν ότι η αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη σε «ανθρώπους εξαρτημένους από το μισθό τους», την ιστορική 5η Νοεμβρίου 2020, 215η μέρα από την έναρξη της πανδημικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ήταν απλώς μια κοτσάνα καλά θα κάνουν να αναθεωρήσουν τη θέση τους. Και η πλάκα κομμένη.

Γιατί οι συνθήκες ζωής και η εργασιακή (;) εμπειρία του νυν πρωθυπουργού δικαιολογούν πράγματι την πεποίθησή του ότι ο μισθός είναι ένα κουσούρι, καθότι ο ίδιος και όλα τα μέλη της μεγάλης φαμίλιας του έχουν περιουσία και χρήματα αρκετά ακόμη και για τα τετράκις-έγγονά τους και, επομένως, η εμπλοκή τους σε κάθε εκδοχή απασχόλησης, δημόσιας ή ιδιωτικής, είναι κυρίως χομπίστικη και ψυχαγωγική. Αλλά όταν το ίδιο ακριβώς πράγμα το λένε επιστήμονες διεθνούς κύρους, νομπελίστες, ακαδημαϊκοί, βαθύνοες τεχνοκράτες, επιστήμονες, οικονομολόγοι, κοινωνιολόγοι, στατιστικολόγοι, καθηγητές ξένων και εγχωρίων πανεπιστημίων και κορυφαίοι εκπρόσωποι της επιχειρηματικής πιάτσας, προφανώς δεν είναι κοτσάνα, δεν είναι γλώττα λανθάσουσα, δεν είναι κάτι που τους ξέφυγε. Είναι η βαθιά πεποίθησή τους συσκευασμένη ως επιστημονική αλήθεια. 

Φούμο στο FoMO

Tου Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Οφείλω στον Κώστα Ζαφειρόπουλο ένα ευχαριστώ. Διότι, διαβάζοντας το κείμενό του «Είσαι το προϊόν» («Εφ.Συν.», 29/9/2020) ανακάλυψα ότι υπάρχει ορισμός για το σύνδρομο που κατατρύχει κι εμένα και- υποθέτω- αρκετά εκατομμύρια ανθρωποειδών. Λέγεται FoMO= Fear of Missing Out = Φόβος να μη χάσεις ό,τι συμβαίνει. Ηδη, η δυσάρεστη έκπληξη ότι αγνοούσα έναν όρο που υπάρχει στην πιάτσα εδώ και μια δεκαετία έγινε ένα ακόμη σύμπτωμα του συνδρόμου, μια ακαταμάχητη ένδειξη ότι πάσχω από αυτό. Πώς μου επέτρεψα να μου έχει διαφύγει τόσα χρόνια αυτό;

Οι όμορφες φούσκες, όμορφα σκάνε

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Τελικά, η πιθανότητα να φέρνω γρουσουζιά είναι ισχυρή. Γι’ αυτό συνιστώ προσοχή σ’ όποιον πιάσω στο στόμα μου. Είπα δυο-τρεις καλές κουβέντες (λέμε τώρα) για την Tesla, για την Appe, για τη Microsoft, για την Alphabet (Google) κι εδώ και δυο βδομάδες πάνε κατά διαόλου.

Οι μετοχές τους πέφτουν του σκοτωμού. Βεβαίως, όταν έχεις καταγράψει άνοδο 500% σε ένα χρόνο (Tesla) το να χάσεις το ένα πέμπτο των κερδών σου δεν το λες και καταστροφή. Αντε, όμως, να το πεις αυτό στον ταλαντούχο κ. Μασκ που εδώ και μία εβδομάδα είναι με αντικαταθλιπτικά. Άντε να το πεις στον Μπέζος της Amazon, στον Ζούκερμπεργκ του Facebook. Εχθρός του καλού είναι το καλύτερο, εχθρός του πολύ είναι το περισσότερο κι εχθρότερος όλων είναι το απεριόριστο. Μ’ αυτόν τον ονειρο-εφιάλτη κοιμούνται και ξυπνούν οι κυνηγοί του πλούτου, που θεωρούν ότι όλη η υπόλοιπη ανθρωπότητα τους χρωστάει και τους οφείλει απεριόριστη μεγέθυνση.

Χρήμα από το Διάστημα

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

ΑΦΡΙΣΜΕΝΟΙ ΝΙΠΤΗΡΕΣ. Είναι το σύμβολο της εποχής. Νιπτήρες μπάνιου και νεροχύτες κουζίνας διαρκώς αφρισμένοι. Νιπτήρες αφρισμένοι στο σπίτι, στη δουλειά. Νιπτήρες με τα σιφόνια τους γεμάτα σαπουνάδα. Ιριδίζοντες σωροί από φούσκες. Φούσκες μεγάλες, μικρές, αδιόρατες, που δεν προλαβαίνουν να σκάσουν και μένουν εκεί, περιμένοντας το επόμενο σαπούνισμα χεριών, σώματος, πιάτων, αντικειμένων, φρούτων. Αλλά κυρίως χεριών. Σαπούνισμα μέχρι να πληγιάσουν. Πείτε μου ότι έχετε κι εσείς ξερούς, λεπιασμένους κόμπους στα δάχτυλα. Μήπως και εκζέματα; Εκτός από τους ψυχιάτρους, είναι κι οι δερματολόγοι που θα κάνουν χρυσές δουλειές, όταν περάσει το κακό.

Να το ξανασκεφτούμε για τα θυροκλείσια του Μεγαλοβδόμαδου (σε κλέβω, Γιώργο Τ., αλλά κι οι δυο μαζί εκκλησίες κλέβουμε. Κυριολεκτικά). Μήπως να κάνουμε την εξαίρεση για την Ακολουθία του (αφρισμένου) Νιπτήρος, τη Μεγάλη Τετάρτη; Εκεί, βέβαια, μιλάμε για πλύσιμο ποδιών – αλήθεια, για τα πόδια μάς έχουν συστήσει κάτι οι γιατροί; Ή μήπως πρέπει να κάνουμε την εξαίρεση τη Μεγάλη Πέμπτη;

Ολική αναισθησία

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Είτε είμαστε φορείς είτε όχι, είτε νοσούμε είτε όχι, φαίνεται ότι ο COVID-19 έχει βαλθεί να νεκρώσει μία προς μία τις αισθήσεις μας. Και μέσω της νέκρωσης των αισθήσεων να μας αποκόψει από τη γνώση, από την ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο, το περιβάλλον, τον εαυτό μας με την εμπειρία. Και το κάνει αυτό ο κορονοϊός όχι μόνο ως βιολογικός εισβολέας στα σώματά μας, αλλά και ως αόρατος κοινωνικός ολετήρας. Aκόμη και ως οικονομικός και πολιτικός μετασχηματιστής.

Αν το καλοσκεφτείτε, ήδη συμβαίνει. Για την όσφρηση θα το έχετε ήδη ακούσει πως η ανοσμία έχει πάρει τη θέση της ανάμεσα στα ύποπτα συμπτώματα νόσησης. Αλλά και χωρίς νόσηση, το γεγονός ότι για εκατομμύρια ανθρώπους μια μάσκα χάρτινη ή πάνινη αποκλείει κάθε μυρωδιά πλην του χνότου τους, καταλήγει σε μια κοινωνική ανοσμία. Οι άνθρωποι δεν μυρίζουν άλλον πέραν του εαυτού τους, της αιθανόλης του αντισηπτικού τους και της χλωρίνης που επιτίθεται στα ρουθούνια τους.

Ο πάτος κι ο απόπατος

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Πάντα είχα την απορία πότε πραγματικά πιάνει κανείς πάτο. Ποιο είναι το μέτρο του πάτου; Τι κάνουν όσοι αναγκάζονται να ξύσουν τον πάτο του βαρελιού; Και γιατί να τον ξύσουν; Για να πετάξουν ή για να τραφούν από το βδελυρό κατακάθι του; Κι αν το βαρέλι δεν έχει πάτο, τι συμβαίνει; Πού καταλήγεις όταν πέσεις σ’ ένα βαρέλι χωρίς πάτο; Και για τι είδους βαρέλι μιλάμε; Βαρέλι πετρελαίου, των 158,987295 λίτρων, που αποτελεί το απόλυτο μέτρο του υδρογονανθρακούχου οικονομικού μας πολιτισμού; Ή θα επινοήσουμε άλλο βαρέλι, πράσινο, που θα αντιστοιχεί στην καθαρή ενεργειακή μας εποχή; Μήπως μας ταιριάζει ένα βαρέλι εξ ορισμού άπατο, αλλά και ασκεπές, που να αντιστοιχεί στο άπειρο της αλγοριθμικής οικονομίας; Αλλά τι διάολο βαρέλι θα είναι αυτό, δίχως καπάκι και δίχως πάτο; Μήπως θα ‘ναι η σκουληκότρυπα που θα μας βγάλει από τα σκατά που κολυμπάμε σήμερα, σε ένα άλλο παράλληλο σύμπαν, χωρίς πανδημίες, κρίσεις, απανθρωπιά και υποκρισία; Και γιατί σε άλλους αρέσει να κολυμπάνε στα άπατα κι άλλοι τρέμουν στην ιδέα να καταλήξουν στον πάτο της θάλασσας, που τελικά δεν έχει άπατα;

Και τι πάει να πει ξεπάτωμα – και μην ακούσω πορνοδιαστροφικό σχόλιο, Γιώργο. Γιατί να ξεπατωνόμαστε στη δουλειά, αν και διαισθανόμαστε ότι τελικά η κρίση δεν έχει πάτο; Και τι θα κάνουν οι τσαγκάρηδες τώρα που απαγορεύεται να ξεπατωθούμε στο περπάτημα -#menoumespiti, ντε- κι οι πάτοι των παπουτσιών μας θα έχουν τον αξεπάτωτο, ευτυχώς γιατί μέχρι πράγματι να πιάσουμε πάτο δεν υπάρχει σάλιο ούτε για σόλιασμα.

Χαμένη δεκαετία

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Ο χρόνος είναι χρήμα, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό. Η φράση αποδίδεται στον Βενιαμίν Φραγκλίνο, αλλά δεν θα τσακωθούμε γι’ αυτό. Οποιος προγενέστερος ή μεταγενέστερος του Φραγκλίνου κι αν την είπε, διέπραξε τη μικρή απάτη ότι δεν πρόκειται για μια αμφίδρομη εξίσωση. Ναι, ο χρόνος έγινε χρήμα την εποχή του «ωρολογιακού καπιταλισμού», όταν οι ώρες εργασίας που απαιτούνταν για την παραγωγή ενός προϊόντος έγιναν ασφαλές μέτρο της αξίας του, πριν αυτό φτάσει στην αγορά κι αποκτήσει τις γνωστές μυστικιστικές ιδιότητές του. Αλλά από ένα σημείο και μετά το χρήμα -στη συνολική και αφηρημένη εκδοχή του ως μέτρο του πλούτου- αυτονομήθηκε πλήρως από τον χρόνο εργασίας ειδικά και από τον χρόνο γενικά. Μοιάζει να παράγεται απεριόριστα σε ένα οικονομικό σύμπαν άχρονο, άχωρο και άυλο. Τουλάχιστον γι’ αυτούς που το κατέχουν σε απεριόριστες ποσότητες.

Αντιθέτως, για τους ανθρώπους που κατέχουν όλο και μικρότερο μερίδιο του παγκόσμιου πλούτου, ο χρόνος έχει πάψει προ πολλού να είναι χρήμα. Πιο πολύ φαίνεται να μετριέται σε απώλεια χρήματος. Eξ ου και η θυμοσοφία των μισθωτών που σαρκάζουν την ανέχειά τους με το ερώτημα: «γιατί στο τέλος κάθε μισθού μένει τόσο πολύς μήνας;»

Το διάλειμμα τελείωσε…

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

…τα κεφάλια μέσα. Αλλά μην το παίρνετε ως φθόνο και χαιρεκακία, γιατί οι περισσότεροι έχετε πάρει σβάρνα νησιά, παραλίες, λαγκάδια και βουνά, ενώ εμένα με τρώει η κάψα στο ελεεινόν κλεινόν. Δεν σας σαρκάζω για τις διακοπές σας που τελειώνουν, έχουμε άλλωστε λίγο καλοκαίρι μπροστά μας, τα καλύτερα έρχονται, ο Μητσοτός από την άλλη βδομάδα θα λείπει ταξίδι για δουλειές, Βερολίνο, Παρίσι, Χάγη, για σας θα τρέχει, για να σας κόψει τα πλεονάσματα, γιατί αλλιώς θ’ αναγκαστεί να κόψει κώλους κι ό,τι άλλο περισσεύει.

Αλλά το θέμα δεν είναι ο Μητσοτός, ή μάλλον είναι κι αυτός, ως ντετάιγ της μεγάλης εικόνας που είναι περίπου όπως το ανέκδοτο από το οποίο, αν δεν κάνω λάθος, προέρχεται η φράση του τίτλου. Το θυμίζω εν τάχει: Ρεμάλι πεθαίνει, πάει στην κόλαση, οι διάβολοι τον ξεναγούν στο resort το αιώνιον, «διάλεξε πού θα εκτίσεις την ποινή σου» (νόμος Παρασκευόπουλου και στην κόλαση;), η πρώτη αίθουσα έχει βράσιμο, η δεύτερη μαστίγωμα, η τρίτη ψήσιμο, σε μια τέταρτη το ρεμάλι βλέπει άλλα ρεμάλια χωμένα μέχρι τον λαιμό σε βούρκο με σκατά, κάποια κάπνιζαν κιόλας -ούτε αντικαπνιστικός στην κόλαση;-, «εδώ θέλω», λέει αποφασιστικά το ρεμάλι, αλλά με το που μπαίνει στον βούρκο περνάνε τα διαβολάκια και φωνάζουν «το διάλειμμα τελείωσε, τα κεφάλια μέσα». Η επιτυχία του ανέκδοτου διέσωσε τη φράση, κι ας έχουν ξεχάσει αρκετοί την προέλευσή της.

Το ευρω-ιταλικό chicken game συνεχίζεται

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Η Ευρωζώνη ετοιμάζεται για μια πρωτοφανή θεσμική δοκιμασία – Η τακτική της Ρώμης, η ανεξήγητη τακτική των Βρυξελλών και ο ρόλος του σιωπηρού Βερολίνου

Από τώρα μέχρι και τον προσεχή Μάρτιο η Ευρωζώνη μπαίνει σε μια άκρως επικίνδυνη ζώνη. Κατά κάποιο τρόπο θα ζήσει μια πρωτοφανή εμπειρία: θα δοκιμάσει να εφαρμόσει πλήρως τους «κανόνες» της , στην πιο ακραία τους εκδοχή, εις βάρος μιας χώρας με τεράστιο ειδικό βάρος, οικονομικό και πολιτικό, της Ιταλίας. Η σπουδή με την οποία ο πρόεδρος του Eurogroup Μάριο Σεντένο έσπευσε να δηλώσει ότι οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης συμμερίζονται τη στάση της Κομισιόν έναντι του ιταλικού προϋπολογισμού, δηλαδή την απόρριψή του, και την πρόθεσή της να κινήσει τη διαδικασία κυρώσεων για τη μη συμμόρφωσή της στο Σύμφωνο Σταθερότητας, από πολλές απόψεις προκαλεί απορίες.

Το… risorgimento της κρίσης

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Το «ιταλικό ζήτημα» έχει όλες τις προϋποθέσεις να αναβιώσει τη θεσμική και οικονομική κρίση στην Ευρωζώνη – Ο συμβιβασμός πιθανότερο σενάριο, αλλά με πολλές παρενέργειες

Risorgimento σημαίνει «αναβίωση» και χαρακτηρίζει το κίνημα εθνικής αφύπνισης και ενοποίησης της Ιταλίας στη διάρκεια του 19^ου αιώνα. Στις μέρες μας –αν είναι επιτρεπτή μια μεταφορική χρήση του– μπορεί να σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό: την αναβίωση της κρίσης της Ευρωζώνης, στο θεσμικό και στο οικονομικό πεδίο, με ακρότατη πιθανή συνέπειά της όχι την ενοποίηση και ολοκλήρωσή της, αλλά την αποσύνθεση και τη διάσπασή της.

Για να είμαστε ειλικρινείς και ρεαλιστές αυτό δεν είναι το πιθανότερο σενάριο. Το σκηνικό σύγκρουσης που διαμορφώθηκε με την απόρριψη του ιταλικού προϋπολογισμού από την Κομισιόν και την προθεσμία τριών εβδομάδων που έδωσε στην κυβέρνηση Σαλβίνι-Ντι Μάγιο για «διόρθωσή» του στο πνεύμα της ορθοδοξίας του Συμφώνου Σταθερότητας προδιαθέτει μεν για μια θεσμική κρίση, αλλά η βούληση των κυρίαρχων της Ευρωζώνης κλίνει προς την προσπάθεια να αποφευχθεί με κάθε τρόπο.

Η Ευρώπη σε μακρά γερμανική αναμονή

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Μια ακόμη ατελέσφορη σύνοδος της ΕΕ αναδεικνύει τρομακτικό κενό ηγεσίας και προσανατολισμού – Όλοι περιμένουν τη Μέρκελ να διασώσει ό,τι μπορεί από το ευρωπαϊκό σχέδιο

Ποιος περιμένει ποιον, τελικά, στο ευρωπαϊκό τσίρκο; Περιμένει η Κομισιόν την αντίδραση της Ιταλίας στην «κίτρινη κάρτα» που της επιδείχθηκε για τον «αιρετικό», ή αντίστροφα η ιταλική κυβέρνηση περιμένει μέχρι πού θα το τραβήξει η Ε.Ε.; Περιμένουν οι 27 δοκιμάσουν τα όρια αντοχής του υπ’ ατμόν 28^ου εταίρου τους, της Βρετανίας, ή είναι η Βρετανία που περιμένει να εξαντληθεί ο ζήλος των 27 για σκληρό Brexit; Περιμένουν οι μετριοπαθείς της Ε.Ε. να εκτονωθεί ο αντιμεταναστευτικός ζήλος των Όρμπαν και Σαλβίνι, ή μήπως είναι τελευταίοι που περιμένουν να προσχωρήσουν πλήρως οι υπόλοιποι στην πολιτική των ερμητικά κλειστών συνόρων; Μήπως όλοι περιμένουν τη Μέρκελ να αποφασίσει πώς θα ανακτήσει τον έλεγχο της κατάστασης στη διακυβέρνηση της Γερμανίας, και τελικά σε όλη την Ε.Ε.;

Οι παράδοξες «ανταλλαγές» συμμαχιών

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας και οι ευρωπαϊκές εξελίξεις προκαλούν αναδιάταξη εγχώριων και διεθνών δυνάμεων στην πόλωση κυβέρνησης-Ν.Δ.

Με το που θα πέσουν τα φώτα της κυβερνητικής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη, θα ανάψουν τα φώτα της Αθήνας. Όπου από Δευτέρα προσγειώνονται τα κλιμάκια του κουαρτέτου, στην πρεμιέρα της ενισχυμένης εποπτείας. Οι εξαγγελίες του πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσουν το ενδιαφέρον όχι τόσο των τεχνικών κλιμακίων, όσο των επικεφαλής των θεσμών που θα έχουν συναντήσεις σε επίπεδο υπουργών Τετάρτη με Παρασκευή. Η αποτίμηση των πρωθυπουργικών εξαγγελιών από τους εκπροσώπους των δανειστών δεν θα είναι κυρίως λογιστική, δηλαδή με κριτήριο τα νούμερα του προϋπολογισμού του 2019, αλλά κυρίως πολιτική. Τους ενδιαφέρει να μην αποπνέουν έναν αέρα αντιστροφής και ριζικής αμφισβήτησης των «μεταρρυθμίσεων» που περιλαμβάνονται στις μεταμνημονιακές δεσμεύσεις.

Στις αγορές τα κλειδιά της ενισχυμένης εποπτείας

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

ΔΝΤ, ΕΚΤ και ESM στέλνουν συντονισμένα μηνύματα για τις παρενέργειες ενδεχόμενης κατάχρησης των μεταμνημονιακών «ελευθεριών» της κυβέρνησης

Είναι τόσο μεγάλο το βάρος της τραγωδίας στην Ανατολική Αττική που δεν αφήνει περιθώρια ούτε καν για δημοσιογραφικά λογοπαίγνια ως προς τις παρενέργειες που έχει στο κυβερνητικό αφήγημα της καθαρής εξόδου από τα μνημόνια και της πανηγυρικής ανακήρυξής της. Οι σχεδιασμοί για δημόσια εκδήλωση με συμμετοχή ξένων ηγετών στις 21 Αυγούστου έχουν προς το παρόν παγώσει, παρότι δεν είχε υπάρξει επίσημη προαναγγελία της, αλλά μόνον διαρροές. Είναι προφανές ότι ο Αύγουστος δεν θα κυλήσει ως κατεξοχήν μήνας θερινής ραστώνης – ακόμη κι αν οι εποχικές δασικές πυρκαγιές δεν έχουν την καθιερωμένη έξαρση και επιτρέψουν κάτι τέτοιο. Αντίθετα, ο Αύγουστος θα εξελιχθεί σε μήνα οξείας πολιτικής πόλωσης με άξονα τις τραγικές επιπτώσεις των πυρκαγιών και τις πολιτικές ευθύνες. Η Ν.Δ., αλλά και η υπόλοιπη αντιπολίτευση θα τις αξιοποιήσει στο έπακρο. Οι εναλλακτικές διαφυγής και ανταπάντησης που διαθέτει η κυβέρνηση δεν είναι σαφείς.

Ωστόσο, ακόμη και χωρίς τον παράγοντα της φωτιάς, η υπόθεση της μεταμνημονιακής πορείας της χώρας και του καθεστώτος ενισχυμένης εποπτείας έχει από μόνης πολλά θολά σημεία που μέρα με τη μέρα αποσαφηνίζονται ως προς τις ευχέρειες και ελευθερίες που διαθέτει η κυβέρνηση να αλλάξει το κλίμα.

Πρώτη δοκιμασία για τα όρια των μεταμνημονιακών «ελευθεριών»

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Τροχιοδεικτικά πυρά από τους δανειστές για τις περικοπές των συντάξεων και τα εργασιακά – Η τελετουργία των ελέγχων και ο μηχανισμός των «βέτο»

Οι πολυδιαφημισμένες ελευθερίες άσκησης οικονομικής πολιτικής στη μεταμνημονιακή εποχή, στις οποίες έχει επενδύσει σχεδόν όλα της τα χαρτιά η κυβέρνηση, δοκιμάζονται πριν καν θεμελιωθεί και τυπικά το δικαίωμα άσκησής τους. Τρία σήματα εκπέμφθηκαν περίπου ταυτόχρονα από τους επιτηρητές της μεταμνημονιακής Ελλάδας τις προηγούμενες μέρες.

Το ΔΝΤ για μισθούς και ΣΣΕ

Πρώτο το ΔΝΤ, του οποίου η έκθεση βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους αναμένεται τις προσεχείς μέρες χωρίς να γνωρίζουμε τι εκπλήξεις επιφυλάσσει, έριξε μια προειδοποιητική βολή. Αν και είναι γνωστό ότι η επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων (επεκτασιμότητα και αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης) έχει ήδη με κάποιο τρόπο νομοθετηθεί, το ΔΝΤ στην έκθεσή του για την οικονομία της Ευρωζώνης ζητεί να μην αρθούν οι «μεταρρυθμίσεις» του 2012 και εντεύθεν γιατί θα πληγεί η ανταγωνιστικότητα. Συστήνει μέτρα αύξησης της παραγωγικότητας πολύ πάνω από την αύξηση των μισθών, ώστε να πέσει κι άλλο το σχετικό κόστος εργασίας και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα και επανέρχεται με τήρηση των «καλύτερων ευρωπαϊκών πρακτικών» στις ομαδικές απολύσεις, δηλαδή να αποφευχθεί οποιοσδήποτε μηχανισμός διαιτησίας ή διοικητικής έγκρισης.

Τα τελευταία θύματα του «γερμανικού κόφτη»

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Μεσοπρόθεσμη ανάσα, μακροπρόθεσμη ομηρία για το χρέος – Οι αποστάσεις ΔΝΤ και ΕΚΤ και τα πολιτικά συμφραζόμενα της συμφωνίας του Eurogrοup

Όταν τα πράγματα στη Γερμανία πάνε καλά, πολιτικά και οικονομικά, και η γερμανική ελίτ αισθάνεται ισχυρή επιβάλλει το δικό της σε όλη την Ευρωζώνη και την Ε.Ε. Όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά και οι γερμανικές κυβερνήσεις αισθάνονται ασταθείς, η γερμανική ελίτ πάλι επιβάλλει το δικό της σε όλη την Ε.Ε. Αυτός είναι ο ιδιότυπος κανόνας που έχει διαμορφωθεί στη διάρκεια των αλλεπάλληλων θητειών της καγκελαρίου Μέρκελ, ο οποίος έχει καταστήσει την Ευρωζώνη αυθεντικά γερμανική, ακόμη και όταν ο εκπρόσωπος της γερμανικής κυβέρνησης στα διάφορα fora της Ε.Ε. εμφανίζεται μόνος εναντίον όλων. Κι αυτός ο κανόνας επιβεβαιώθηκε και στην τελευταία απόφαση του Eurogroup που σηματοδοτεί την τυπική έξοδο της Ελλάδας από τη μνημονιακή περίοδο και τη μετάβασή της στη μεταμνημονιακή επιτήρηση.

Όλοι οι δρόμοι οδηγούν… στο Βερολίνο

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Καταλύτης για τις τελικές αποφάσεις του Eurogroup για το χρέος όχι μόνο η συνήθης γερμανική αδιαλλαξία, αλλά και η επιβίωση του κυβερνητικού συνασπισμού της Μέρκελ

Καθώς η συζήτηση της πρότασης μομφής κατά της κυβέρνησης και η προωθούμενη συμφωνία με τη ΠΓΔΜ έχουν περιθωριοποιήσει σχεδόν όλες τις λοιπές εξελίξεις στα μάτια της κοινής γνώμης, οι διεργασίες για την αξιολόγηση και το χρέος διεξάγονται σε ένα σχετικά προστατευμένο παρασκήνιο. Το πολυνομοσχέδιο με τα επόμενα επαχθή μέτρα που εκτείνονται μέχρι το 2022 καθώς και το Μεσοπρόθεσμο ψηφίστηκαν δια περιπάτου, ενώ λίγες μέρες πριν από το Eurogroup της 21/6, που θα αποφασίσει για αξιολόγηση, χρέος και μεταμνημονιακή επιτήρηση, διαμορφώνονται νέα τετελεσμένα, αλλά και νέες αβεβαιότητες.

Στα πρώτα εντάσσεται η βεβαιότητα ότι το ΔΝΤ δεν «προλαβαίνει» να ενεργοποιήσει τη συμφωνία χρηματοδότησης, άρα περιορίζεται σε ρόλο τεχνικού συμβούλου του ESM στη μεταμνημονιακή εποχή. Στις αβεβαιότητες περιλαμβάνεται ο ρόλος της Γερμανίας: είναι βέβαιο ότι αντιτίθεται σθεναρά σε κάθε ουσιαστικό μέτρο ελάφρυνσης του χρέους, έχοντας απέναντί της σχεδόν όλους τους άλλους θεσμούς, αλλά η κρίση που κλονίζει τον κυβερνητικό συνασπισμό στη Γερμανία με επίκεντρο το προσφυγικό μπορεί να κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Δηλαδή, ή να προκαλέσει μια διάλυση του συνασπισμού, παγώνοντας και τις διαδικασίες για το ελληνικό χρέος, ή να οδηγήσει τον Γερμανό υπουργό Οικονομικών σε μια ακόμη πιο αδιάλλακτη στάση έναντι της Ελλάδας.

Γερμανική σκιά στην «ειδική» επιτήρηση

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Τον Απρίλιο, με το ντεμπούτο της νέας κυβέρνησης στο Βερολίνο, θα κριθούν το χρέος, το σχήμα της μεταμνημονιακής επιτροπεία, αλλά και το μέλλον της Ευρωζώνης

Το «κουτί της Πανδώρας» για το οποίο κάναμε λόγο στο προηγούμενο φύλλο του Δρόμου απελευθέρωσε περισσότερες ανεξέλεγκτες δυνάμεις απ’ όσες υπολογίζαμε. Στο συντριπτικό για τα «συστημικά» κόμματα αποτέλεσμα των ιταλικών εκλογών και στον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε ο Τραμπ προστέθηκαν η οριστικοποίηση της συμφωνίας για μεγάλο συνασπισμό στη Γερμανία, η αρχή του τέλους της «έκτακτης» πολιτικής της ΕΚΤ και η δημόσια εμφάνιση της «συμμαχίας των Βορείων», οκτώ χωρών της Ε.Ε., κατά των προτάσεων Μακρόν για μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης. Τα τρία τελευταία είναι απολύτως αλληλένδετα, μιας και καταδεικνύουν ότι η γερμανική ελίτ, με την από κοινού στήριξη χριστιανοδημοκρατών και σοσιαλδημοκρατών, έπειτα από πολύμηνη αδράνεια, επανενεργοποιείται στα κεντρικά ζητήματα της ευρωπαϊκής πολιτικής και επανέρχεται στις πάγιες θέσεις της. Δεν θέλει πολύ φαντασία για να υποθέσει κανείς ότι αυτή η εξέλιξη, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα επηρεάσει την «καθαρή» ή «βρόμικη» έξοδο από το τρίτο μνημόνιο.

Ο επόμενος μήνας επιφυλάσσει πυκνότερες εξελίξεις και αποκαλύψεις αληθινών προθέσεων. Όχι μόνο για το θέμα του ελληνικού χρέους, αλλά και για το «ειδικό» σχήμα μεταμνημονιακής επιτήρησης και για τη συνολική «μεταρρύθμιση» της Ευρωζώνης. Μέχρι να αποσαφηνιστεί το τοπίο, η κυβέρνηση οφείλει απλώς να «μπαζώνει» προαπαιτούμενα, ώστε να εκπληρώσει και τα 88 της τέταρτης αξιολόγησης, και ρευστότητα για το περίφημο μαξιλάρι ασφαλείας των 19-20 δισ. ευρώ

Μια de facto, σχεδόν… πέμπτη αξιολόγηση

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Ένα «κουτί της Πανδώρας» έχει ήδη ανοίξει, ένας «ασκός του Αιόλου» ενδέχεται ν’ ανοίξει την Κυριακή και να προκαλέσει αναταράξεις στη «χαμηλή πτήση» της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προς την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου. Το πρώτο είναι, φυσικά, η επίσημη κήρυξη εμπορικού πολέμου από την αμερικανική κυβέρνηση, με την επιβολή δασμών στον χάλυβα και στο αλουμίνιο, στον οποίο η Ε.Ε. δηλώνει ήδη έτοιμη να προβεί σε «αντίποινα», με απρόβλεπτες συνέπειες στο αφήγημα της ευρωπαϊκής οικονομικής σταθερότητας. Ο δεύτερος είναι οι ιταλικές εκλογές της Κυριακής, το αποτέλεσμα των οποίων μπορεί να καταστήσει την πιο εκτεθειμένη οικονομία της Ευρωζώνης στο επόμενο μεγάλο πρόβλημά της.

Ελληνική «λύση» στο ευρωπαϊκό χρέος

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Πώς διασταυρώνονται τα τεχνικά σενάρια του ESM για την Ελλάδα με τον επιζητούμενο γαλλογερμανικό συμβιβασμό για την τραπεζική ένωση της Ευρωζώνης

Η μία από τις δυο εκκρεμότητες που επεσήμανε το Eurogroup στη συνεδρίαση της προηγούμενης Δευτέρας για την εκταμίευση της δόσης των 5,7 δισ. έκλεισε. Το ΣτΕ απέρριψε και τις τελευταίες δειλές ενστάσεις της υπουργού Πολιτισμού και έκρινε νόμιμο το Προεδρικό Διάταγμα για το Ελληνικό. Η δεύτερη εκκρεμότητα, αυτή της προόδου στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς, που έγινε και αφορμή φραστικής έντασης μεταξύ Ντράγκι και Ε. Τσακαλώτου, δεν μπορεί να κριθεί από τη μια μέρα στην άλλη. Έτσι κι αλλιώς, η δέσμευση για 10.000 πλειστηριασμούς ακινήτων φέτος δεν μπορεί να αξιολογηθεί πριν το τέλος του έτους. Εκτός απροόπτου, στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 12 Μαρτίου θα δοθεί το τελικό «οκ» για την εκταμίευση, εφόσον επιδειχθεί ένα έστω συμβολικό αποτέλεσμα και από τους πλειστηριασμούς, από τις 28 Φεβρουαρίου και μετά που θα γίνει γενικευμένη εφαρμογή τους, υπό αστυνομική φρούρηση και μακριά από τα ενοχλητικά βλέμματα των κινημάτων.

Το πείραμα του ομολόγου και η «γενναιοδωρία» των δανειστών

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Η γαλλογερμανική διελκυστίνδα για το χρέος και το τρικ μιας ελάφρυνσης που μπορεί να αποδειχθεί σχεδόν αποκλειστικά ελληνική υποχρέωση

Η έκδοση του επταετούς ομολόγου, εν μέσω της νέας μεγάλης αναταραχής στις αγορές, του λεγόμενου παγκόσμιου sell off, μπορεί να χαρακτηριστεί ως «ελληνικό παράδοξο». Η κυβέρνηση δικαίως δηλώνει ικανοποιημένη από την υπερκάλυψη της έκδοσης των 3 δισ. ευρώ, με προσφορές 7 δισ. και επιτόκιο 3,5%. Βεβαίως, η επιτυχία είναι κάτι σχετικό. Κινείται εντός συγκοινωνούντων δοχείων. Δεν πρέπει να περάσουν απαρατήρητα ότι λίγο μετά την έκδοση η απόδοση του δεκαετούς ομολόγου είχε μικρή άνοδο, στο 4%, ότι το χρηματιστήριο δεν γλίτωσε από τον πανευρωπαϊκό πανικό πωλήσεων και, πολύ περισσότερο, ότι ο σχεδιασμός για τα επόμενα βήματα επανασύνδεσης με τις αγορές χρέους μπαίνει σε μια ζώνη αβεβαιότητας και, αναγκαστικά, θα επανεξεταστεί. Η έκδοση του επταετούς ομολόγου ήταν επιτυχής γιατί ήταν ελεγχόμενη, με εγγυημένη απόδοση για τους υποψήφιους επενδυτές και σε ένα πολιτικό περιβάλλον που υπόσχεται στις αγορές ότι, από πλευράς ευρωπαϊκής ελίτ, το ελληνικό success story είναι μη αναστρέψιμο.

Το παγωμένο Νταβός «ζέστανε» το ΔΝΤ

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Ενδείξεις ολικής επαναφοράς του Ταμείου στο Μνημόνιο, με ενισχυμένο ρόλο στο θέμα του χρέους, αλλά και στη μεταμνημονιακή εποπτεία της ελληνικής οικονομίας

Τα χιόνια του Νταβός δεν εμπόδισαν το ΔΝΤ να «ξεπαγώσει» την περίπλοκη σχέση του με το τρίτο Μνημόνιο, την ελληνική κυβέρνηση και τους Ευρωπαίους δανειστές. Παρότι στις δημόσιες δηλώσεις τους τόσο η διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκαρντ όσο και ο επικεφαλής οικονομολόγος του Μορίς Όμπστφελντ δεν πρόσθεσαν κάτι περισσότερο από την επωδό «μεταρρυθμίσεις και χρέος», ενισχύονται οι ενδείξεις ότι η ηγεσία του Ταμείου, για λόγους που δεν σχετίζονται αποκλειστικά με την Ελλάδα, προκρίνει την πλήρη συμμετοχή του στο πρόγραμμα, με πιθανή εκταμίευση και του δανείου 1,6 δισ. ευρώ που προς το παρόν ισχύει στα χαρτιά. Τα χιόνια του Νταβός φαίνεται να έχουν παγώσει το μέχρι πρότινος επικρατέστερο σενάριο συναινετικού διαζυγίου ΔΝΤ – Ευρωζώνης, με πρόωρη εξόφληση από τον ESM των δανείων ύψους 11,5 δισ. που έχει χορηγήσει μέχρι τώρα στην Ελλάδα.

Να προσέχετε τι εύχεστε… για τη Γερμανία

Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Η κατ’ αρχήν συμφωνία για μεγάλο συνασπισμό φωτογραφίζει αδρά τις γερμανικές προθέσεις για τη διακυβέρνηση της Ευρωζώνης και τη μεταμνημονιακή επιτήρηση της Ελλάδας

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, έχοντας ανοίξει το παράλληλο μέτωπο της ονομασίας της FYROM και με τη φιλοδοξία μιας «εθνικής επιτυχίας» σ’ αυτήν την ατελέσφορη, σχεδόν τριακονταετή σκιαμαχία, αισιοδοξεί ότι στις 22 Ιανουαρίου θα κλείσει ήρεμα η τρίτη αξιολόγηση, για ν’ ανοίξει η τέταρτη και τελευταία των μνημονίων. Προϋπόθεση είναι να διατηρηθεί αδιασάλευτη η συγκυρία που επικρατεί μεταξύ των εταίρων στην Ευρωζώνη και η πολιτική τους βούληση για ελληνικό happy end. Και κεντρικό στοιχείο αυτής της συγκυρίας είναι να σταθεροποιηθεί η σχετική βούληση της γερμανικής ελίτ. Εξ ου και ανοιχτή παρότρυνση του πρωθυπουργού και κορυφαίων υπουργών της ελληνικής κυβέρνησης προς την ηγεσία του SPD «να μην αφήσουν να πάει χαμένη η ευκαιρία σχηματισμού μεγάλου συνασπισμού». Προς όφελος της σταθερότητας στην Ευρώπη, όπως δημοσίως επιχειρηματολόγησαν κυβερνητικά στελέχη, και προς όφελος του καθυστερημένου ελληνικού success story, όπως υπόρρητα εννοείται.

Η «ανθηρή» Ε.Ε. σε δίνη πολιτικών αδιεξόδων

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Παρά την εικονική μακροοικονομική της ευημερία, αντιμετωπίζει πρωτοφανές κενό ηγεμονίας – Η γερμανική ακυβερνησία και η νομιμοποίηση της ακροδεξιάς

Υποτίθεται ότι η Ε.Ε. βρίσκεται στα καλύτερά της εδώ και μια δεκαετία. Οι βασικοί μακροοικονομικοί της δείκτες προβάλλονται ως αδιάσειστες αποδείξεις ότι έχει αφήσει οριστικά πίσω της την κρίση. Η ευρω-αισιοδοξία έχει παρασύρει και την ελληνική «εξαίρεση», προεξοφλώντας την ήρεμη ολοκλήρωση της μνημονιακής προσαρμογής. Πολλοί αναλυτές της διεθνούς οικονομικής πραγματικότητας, νεοφιλελεύθεροι ή όψιμοι νεοκεϊνσιανοί, οι οποίοι ανησυχούν για το γεγονός ότι, ενώ η οικονομία «τρέχει» με σχετική παγκόσμια ομοιομορφία, ταυτόχρονα απειλείται από γεωπολιτικούς παράγοντες και από πολυδιάσπαση και κενό ηγεσίας στη Δύση, τολμούν να βλέπουν την Ε.Ε. ως πυλώνα σταθερότητας και ακουμπούν σ’ αυτήν τις ελπίδες υπεράσπισης της φιλελεύθερης τάξης πραγμάτων.

Το ευρωπαϊκό οικοδόμημα ακροβατεί σε τέλμα πολιτικής ασάφειας. Οπωσδήποτε το ενδεχόμενο «μεγάλου συνασπισμού» στη Γερμανία θα διαμορφώσει ένα πλαίσιο συμβιβασμών. Αλλά η αβεβαιότητα μπορεί να τροφοδοτηθεί εκ νέου τον Μάρτιο, στις ιταλικές εκλογές, όπου το απρόβλεπτο «Κίνημα των 5 αστέρων» προηγείται στις δημοσκοπήσεις. Οι ενέσεις μακροοικονομικής αισιοδοξίας στην Ε.Ε. μπορεί να αποδειχθούν ανεπαρκείς για να αποτρέψουν μια ανακύκλωση της κρίσης από πολιτικές και γεωπολιτικές σφήνες

Ο «λαγός» Τουσκ, οι «λύκοι» Βίσεγκραντ και η υποκρισία της Ε.Ε.

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Πέρα από τις κορώνες και το αδιέξοδο στο προσφυγικό, εδραιώνεται η στρατιωτικοποίηση της Ένωσης με βασική συνιστώσα την απώθηση των μεταναστευτικών ρευμάτων

Αν και πολλά υποσχόμενη και με εξαιρετικά πυκνή και βαριά ατζέντα- προσφυγικό, Brexit, μεταρρύθμιση Ευρωζώνης, Τραπεζική Ένωση- η τελευταία ευρωπαϊκή σύνοδος κορυφής εξελίχθηκε σε μια χριστουγεννιάτικη συνάντηση. Με τις εντάσεις και τις αντιπαραθέσεις της μεν, χωρίς διακύβευμα δε. Όλα τα δύσκολα θέματα- με εξαίρεση το Brexit, για το οποίο συμφωνήθηκε να προχωρήσει η δεύτερη φάση της διαπραγμάτευσης, και τα ζητήματα της αμυντικής ένωσης- παραπέμφθηκαν σε επόμενες συνόδους του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μέχρι και τον Ιούνιο του 2018.

«Συναίνεση» για ολοκλήρωση της αξιολόγησης

του Γιάννη Κιμπουρόπουλου

Το κουαρτέτο έρχεται με στόχο να εξασφαλίσει τεχνική συμφωνία – Η γερμανική εκκρεμότητα, το κενό ηγεσίας στην Ευρωζώνη και το ασαφές μεταμνημονιακό μέλλον

Περίπου δέκα μέρες προθεσμία διαθέτει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προκειμένου να επιβεβαιωθεί η αισιοδοξία που αποπνέει η συμπεριφορά του οικονομικού επιτελείου ότι η τρίτη αξιολόγηση θα κλείσει ανώδυνα και το αργότερο μέχρι τον Ιανουάριο του νέου έτους. Στο Eurogroup της 4ης Δεκεμβρίου υπάρχει η ευκαιρία είτε να επιτευχθεί το περίφημο Staff Level Agreement, η τεχνική συμφωνία κουαρτέτου και κυβέρνησης, είτε στη χειρότερη περίπτωση να διατυπωθεί η πολιτική βούληση των δανειστών, με μια δήλωση προόδου, να κλείσει σύντομα η αξιολόγηση. Τυπικά στη συνεδρίαση του Eurogroup στις 22/1/2018.