Ο Αναρχος Θεός των Εξαρχείων

του Περικλή Κοροβέση

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία ο Θεός είναι Αναρχος. Ως εκ τούτου το βασίλειό του θα έπρεπε να ονομάζεται Αναρχία. Δεν ξέρω αν αυτό ισχύει στο ουράνιο βασίλειο. Αυτό που γνωρίζω από πρώτο χέρι είναι: Οταν κάποιος δηλώνει επισήμως πως είναι αναρχικός, δηλαδή θεωρεί την αναρχία βασίλειό του, κινδυνεύει να πάει φυλακή, ακόμα και όταν δεν έχει εκτελέσει καμία αξιόποινη πράξη.

Οι διωκτικές αρχές θα φροντίσουν να αποκτήσει κάποια της αρεσκείας τους (ας θυμηθούμε πόσοι αναρχικοί φυλακίστηκαν για το τίποτα και τελικά αθωώθηκαν). Και εδώ μπορούμε να κάνουμε διάφορες υποθέσεις για να εξηγήσουμε αυτό το φαινόμενο.

Αναρχία στην Αρχαιότητα

Της Μαρίας Μουζάκη

ΑΝ κάποιος μας ζητούσε να πούμε τις πρώτες λέξεις που συνειρμικά θα έρχονταν στον νου μας με τη φράση «αρχαία Ελλάδα», οι περισσότεροι θα αναφέραμε, μεταξύ άλλων, τη δημοκρατία, τον Νόμο, τον πολυθεϊσμό, τη δουλεία. Τόσο άρρηκτα συνυφασμένες είναι οι έννοιες αυτές με τη σκέψη και τον τρόπο ζωής του αρχαίου Έλληνα, τόσο θεμελιώδης ήταν ο ρόλος τους στη γένεση και εξέλιξη του τελειότερου για την αρχαιότητα ελληνικού πολιτισμού. Κι όμως, μέσα στην ακλόνητη σταθερότητα των αξιών αυτών, μέσα στην αδιάλειπτη για αιώνες συνεχειά τους, ακούστηκαν σκόρπιες οι «παραφωνίες» λιγοστών ανθρώπων, που με το οξύ πνεύμα τους ξεπέρασαν την εποχή τους. Το κάλεσμά τους για μια διαφορετική θεώρηση του κόσμου έπεσε τότε στο κενό, «φωνή βοώντος εν τη ερήμω». Μάταια ο Αντιφών καταδίκαζε τη δουλεία διακηρύσσοντας ότι όλοι οι άνθρωποι είναι φύσει όμοιοι. Tο ίδιο μάταια και ο Ξενοφάνης εκθρόνιζε τους 12 ανθρωπόμορφους θεούς του Oλύμπου, για να ανεβάσει στο βάθρο τους τον έναν και μοναδικό Θεό. Kαι είναι επίσης γνωστό ότι ο «προ Xριστού χριστιανός» Σωκράτης κατηγορήθηκε, γιατί αμφισβητούσε την παραδοσιακή θρησκεία των Eλλήνων.

Occupy representation. Το Podemos και η πολιτική της αλήθειας

του iohannes maurus

Affectus nec coerceri nec tolli potest nisi per affectum contrarium et fortiorem affectu coercendo [Ένα πάθος δεν μπορεί να κατασταλεί ούτε να αναιρεθεί, παρά μόνο από ένα πάθος αντίθετο και ισχυρότερο από το καταστελλόμενο]

Spinoza, Ethica IV, prop. 7

 1. Η αριστερά, ειδικά της μαρξιστικής παράδοσης, τείνει να συλλαμβάνει την πολιτική δράση ως εφαρμογή μιας θεωρητικής αλήθειας, και πιστεύει ότι είναι δυνατό να δρα κανείς μόνο υπό τις μορφές εκπροσώπησης που έχουν αποκρυσταλλωθεί στο κόμμα ή στο κράτος ως γενική απεικόνιση[1] της κοινωνίας. Απέναντι σε αυτό το ρεύμα, ο αναρχισμός έχει υπερασπιστεί συχνά μια ηθική αλήθεια και μια πιο άμεση οργάνωση των εργαζομένων, όπως το συνδικάτο ή η συνέλευση, απαξιώνοντας την εκπροσώπηση. Με λίγες εξαιρέσεις, αυτό έχει οδηγήσει τους αναρχικούς και χώρους της ριζοσπαστικής δημοκρατικής αριστεράς να αγνοούν κάθε είδους εκλογικής συμμετοχής. Παρά την αντίθεσή τους, αυτές οι δύο θέσεις αρθρώνονται γύρω από τον ίδιο άξονα: τη σχέση «αλήθειας-αντιπροσώπευσης». Η σχέση αυτή, τόσο για τον αναρχισμό όσο και για τους πολιτικούς μαρξισμούς, υπήρξε το κέντρο τηςπολιτικής θεωρίας και πρακτικής, αφού, αν για τους μεν η αντιπροσώπευση του κόμματος ή του κράτους ήταν η αλήθεια της (οικουμενικής) τάξης ή της κοινωνίας, για τους δε η αλήθεια πρέπει να αναζητηθεί στην αμεσότητα της κοινωνικής ζωής αποφεύγοντας τα απατηλά φαινόμενα των κομμάτων και των κρατών.

Η Αναρχική σκέψη στην Αρχαία Ελλάδα

Πριν γνωρίσουμε τους πρώτους αυτούς «αναρχικούς», είναι χρήσιμο να δούμε τι πρεσβεύει γενικά το δόγμα του αναρχισμού. Ο αναρχισμός, λοιπόν, απορρίπτει τους νόμους που έχουν θεσπιστεί από ανθρώπους, καταδικάζει την ατομική ιδιοκτησία και την ύπαρξη εξουσίας, θεωρεί μάλιστα και τις δύο γενεσιουργές αιτίες του εγκλήματος. Αντίθετα, η ανυπαρξία νόμων, ιδιοκτησίας και εξουσίας, οδηγεί στην πραγματική δικαιοσύνη και στη δημιουργία μιας ελεύθερης, φυσικής κοινωνίας που βασίζεται στην αλληλοβοήθεια.

Αυτές τις αντιλήψεις θα τις συναντήσουμε και στη φιλοσοφική σκέψη αρχαίων Ελλήνων, διάσπαρτες όμως ή παραλλαγμένες ή ειπωμένες με ηπιότερο τόνο. Κι αυτό, γιατί στην αρχαιότητα δεν δημιουργήθηκε κάποιο φιλοσοφικό κίνημα αμιγώς αναρχικό με τη σημερινή έννοια του όρου, ούτε κάποιος φιλόσοφος προσδιόρισε τον εαυτό του ως τέτοιον. Επομένως, οι όροι «αναρχικός» και «αναρχισμός» είναι αδόκιμοι για την εποχή που θα εξετάσουμε και ίσως ξενίζουν, ωστόσο μόνο αυτοί μπορούν να αποδώσουν με τον όσο πιο δυνατόν εύστοχο τρόπο ανάλογες ιδέες της αρχαιότητας.

Αντιφών ο Αθηναίος