Στον «αέρα» οι κυβερνητικές προβλέψεις για ανάκαμψη το 2021

του Γεράσιμου Λιβιτσάνου

Εκτίναξη της ανεργίας στο 30% για φέτος προβλέπει η έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής για τις επιπτώσεις το 2020. Η πτώση του ΑΕΠ θα προσεγγίσει το 10%.

Εντελώς στον …αέρα βρίσκονται οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης για ύφεση το 2020, που όμως θα συνοδευθεί με έκρηξη ανάπτυξης το 2021, σύμφωνα με την έκθεση του Γραφείου Προϋπολογισμού της Βουλής για τις επιπτώσεις της πανδημίας. Αυτό το σενάριο θεωρείται αβέβαιο. Βέβαιη όμως είναι η εκτίναξη της ανεργίας σε ποσοστά πάνω από 30% ενώ οι επιπτώσεις στο ΑΕΠ της χώρας, μόνον για το 2020, κατά πάσα πιθανότητα θα προσεγγίσουν το 10%.

Η έκθεση του Γραφείο Προϋπολογισμού περιγράφει 3 σενάρια για τις επιπτώσεις του Covid 19, τα οποία σχετίζονται ευθέως με την παράταση των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας αλλά και από το εύρος των δημόσιων παροχών, αν δηλαδή θα είναι φθάσουν τα 5 δισεκατομμύρια ή τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ.

Επιτήρηση επ’ αόριστον

H αποσαφήνιση των σχεδίων της ευρωζώνης για την Ελλάδα δεν ήρθε δια της πολιτικής οδού, από τις Βρυξέλες ή κάποια ευρωπαϊκή πρωτεύουσα, αλλά από την κεφαλή του Ευρωσυστήματος, τον Μάριο Ντράγκι. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ διευκρίνισε ότι για να περιληφθούν οι ελληνικές τράπεζες στο διετές πρόγραμμα χορήγησης ρευστότητας, έναντι καλυμμένων ομολόγων και τιτλοποιημένων δανείων, η χώρα θα πρέπει να βρίσκεται σε πρόγραμμα προσαρμογής ή υπό επιτήρηση.

Είναι εύκολα αντιληπτό ότι οι προϋποθέσεις που θέτει η ΕΚΤ συμβαδίζουν με τη βούληση των Βρυξελών και του Βερολίνου για τον βαθμό ελευθερίας που θα έχει εφεξής οποιαδήποτε ελληνική κυβέρνηση κατά τη χάραξη και εφαρμογή οικονομικής και συνεκδοχικά παραγωγικής και κοινωνικής πολιτικής.

Υπάρχει ευρωπαϊκή ανάκαμψη; Ποιές αλχημείες γίνονται για το ελληνικό χρέος

Του Σταύρου Μαυρουδέα

Στην τρέχουσα επικαιρότητα υπάρχουν δύο ενδιαφέρουσες ειδήσεις.

Η πρώτη είδηση είναι άρθρο γνώμης του W.Munchaou στους FT που αμφισβητεί τα περί ευρωπαϊκής ανάκαμψης. Το άρθρο έχει ενδιαφέρον γιατί, έστω και από την παραμορφωτική οπτική των ορθόδοξων Οικονομικών, αμφισβητεί το παραμύθι περί τέλους της κρίσης. Συνοπτικά, υποστηρίζει ορθά ότι δύο τρίμηνα θετικών ρυθμών ανάπτυξης δεν επαρκούν για να θεωρηθεί ότι υπάρχει ανάκαμψη αλλά απαιτείται μία πολύ πιο μακροχρόνια αφενός και πιο ισχυρή (από ισχούν ρυθμούς ανάπτυξης μικρότερους του 1%) για να τεκμηριωθεί μία βιώσιμη διαδικασία ανάκαμψης. Μάλιστα, προβάλλει ορθά (λίγο χαμένο μέσα στο κείμενο) και ένα βασικό εμπειρικό επιχείρημα που μόνο η Μαρξιστική Πολιτική Οικονομία θέτει: για να ξεπεραστεί η κρίση πρέπει οι ρυθμοί και τα επίπεδα συσσώρευσης να αρχίζουν να προσεγγίζουν τα επίπεδα που είχαν πριν το ξέσπασμα της κρίση. Βέβαια, από εκεί περά η ανάλυση του στέκεται μόνο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα (τυπική ορθόδοξη μυωπική θεώρηση) και υποστηρίζει – σωστά κατ’ αρχήν αλλά μυωπικά γιατί δεν βλέπει τίποτα άλλο – ότι η κρίση δεν ξεπερνιέται αν το χρηματοπιστωτικό σύστημα δεν αρχίσει να δίνει ρευστότητα στην οικονομία (δηλαδή σε Μαρξιστικούς όρους να απο-συσσωρευθεί). Κάτι που δεν βλέπει να γίνεται.

Η κρίση γίνεται νέα κανονικότητα

Δεν είδα τα σημάδια της κρίσης στους δρόμους της Αθήνας, όπως τα είχα δει στους δρόμους του Μπουένος Αϊρες, μάς είπε προχθές η Ναόμι Κλάιν. Είναι ίσως αυτή η διαφορά της παλαιάς Ευρώπης από τη νέα Λατινική Αμερική, συμπλήρωσε η διάσημη Καναδέζα συγγραφέας, η βαθύτερα ριζωμένη κοινωνική συνοχή. Ισως επειδή οι μηχανισμοί της οικογένειας διασώζουν τα πληγέντα μέλη, συμπληρώσαμε εμείς. Η Κλάιν βρίσκεται στην Ελλάδα για μια διάλεξη και για τα γυρίσματα μιας ταινίας με θέμα την περιβαλοντική και οικονομική κρίση ανά τον κόσμο. Δεν είχε δει πολλά, γ’ αυτό μιλούσε προσεκτικά και άκουγε εξίσου προσεκτικά τη μικρή νυκτερινή παρέα.

Κατά τη συζήτηση, κάναμε υποθέσεις: Συνηθίζουν οι άνθρωποι στην ανεργία και στην πτώχευση; Μετά το σοκ και τις σφοδρές αντιδράσεις του πρώτου καιρού, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού συμπεριφέρεται σαν να υποτάσσεται στη νέα κατάσταση, να προσαρμόζεται, να το παίρνει απόφαση. Ως εάν η κρίση, αυτή η διαρκής κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, να γίνεται η νέα κανονικότητα.

Προσοχή, αλλαγή κλίματος

H ευδιαθεσία που πυροδοτεί το επερχόμενο καλοκαίρι επιβεβαιώνει παλιότερες διαπιστώσεις για βαθμιαία αλλαγή στάσης των πολιτών έναντι της παγιωθείσας νέας κατάστασης. Οι άνθρωποι προσαρμόζουν τις ζωές τους. Εντούτοις η ψυχική προσαρμογή, η οποία άλλωστε αφορά κυρίως όσους δεν έχουν ισοπεδωθεί από την κρίση, δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως δείκτης σταθεροποίησης. Η ρητορική περί διαφαινόμενης ανάκαμψης είναι αστήρικτη. Η πραγματική οικονομία, και συνεκδοχικά η κοινωνία, εξακολουθεί να βυθίζεται· τα στοιχεία είναι αμείλικτα: 20% η αποεπένδυση πέρυσι, 7,6% κατ’ ελάχιστον εφέτος, 0,6% ο αποπληθωρισμός. Οι εναπομείνασες επιχειρήσεις στενάζουν χωρίς ρευστότητα. Η ζήτηση νεκρή. Οσο για την ανεργία, κρείττον το σιγάν.

Διανοητική αποστράγγιση

Η κραυγή απόγνωσης μιας Ελληνίδας ερευνήτριας, της Βαρβάρας Τραχανά, στην έγκριτη επιστημονική επιθεώρηση Nature, έθεσε και πάλι το πρόβλημα της διανοητικής αποστράγγισης της Ελλάδας. Η κ. Τραχανά υποστηρίζει ότι έως το 2010, πριν δηλαδή κορυφωθεί η κρίση, 120.000 Ελληνες επιστήμονες εργάζονταν ήδη στο εξωτερικό. Ο αριθμός αυτός ακούγεται συχνά· και μάλλον δεν είναι υπερβολικός, αν λογαριάσουμε ότι για αρκετά χρόνια η χώρα είχε υπερπαραγωγή ειδικευμένων αποφοίτων πανεπιστημίου χωρίς ανάλογες παραγωγικές δομές για να τους απορροφήσει. Η χαώδης αναντιστοιχία επιστημόνων και οικονομικής δομής και η συνεπαγόμενη «διαρροή εγκεφάλων» (brain drain), ήδη το 2010, έχει περιγραφεί στην έρευνα του καθ. Λόη Λαμπριανίδη, που εκδόθηκε το 2011 ( “Επενδύοντας στη φυγή: η διαρροή επιστημόνων από την Ελλάδα στην εποχή της παγκοσμιοποίησης», εκδ. Κριτική).