Η κληρονομιά του Μπεν Μπερνάνκε

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Ο Μπεν Μπερνάνκε είναι ένας συντηρητικός, νεοφιλελεύθερος οικονομολόγος, απ’ αυτούς που τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες έχουν κυριαρχήσει στο πανεπιστημιακό στερέωμα. Παγκόσμια γνωστός, με εκτενείς και άμεμπτα τεχνικές δημοσιεύσεις, αναδείχθηκε σε ιδανικό εκφραστή της κυρίαρχης οικονομικής ιδεολογίας των δεκαετιών του 1990 και 2000. Ο Μπερνάνκε – και πολλοί άλλοι σαν κι αυτόν – δήλωσαν ότι πλέον ο ώριμος καπιταλισμός πέρασε στην εποχή της ‘Μεγάλης Μετριοπάθειας’. Οι κεντρικές τράπεζες των ‘σοβαρών’ χωρών είχαν αποκτήσει επιστημονική γνώση της μακροοικονομίας ώστε να αποφεύγονται οι κρίσεις. Ο στόχος τους όφειλε να είναι ο χαμηλός πληθωρισμός, τον οποίο μπορούσαν να πετύχουν κυρίως με αλλαγές στα επιτόκια. Όσο επιτελούσαν αυτό το θεάρεστο έργο με επιτυχία, η οικονομία θα παρέμενε στη νιρβάνα της σταθερής, απρόσκοπτης ανάπτυξης.

Η νέα κρίση των αναπτυσσομένων χωρών και η Αργεντινή

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Την προηγούμενη εβδομάδα η Αργεντινή υποτίμησε το ‘επίσημο’ πέσο κατά 15%, ενώ το ‘ανεπίσημο’, ή ‘μπλε΄, πέσο υποχώρησε ακόμη περισσότερο. Η κίνηση αυτή έφερε με μιας αναταραχή στις αγορές συναλλάγματος και άλλων αναπτυσσομένων χωρών, όπως η Τουρκία, η Νότια Αφρική και η Βραζιλία. Η ένταση που από μήνες έχει συσσωρευτεί στις διεθνείς συναλλαγές των αναπτυσσομένων χωρών φαίνεται ότι οδηγεί σε νέα συναλλαγματική και χρηματοπιστωτική κρίση, της οποίας η Αργεντινή ίσως αποδειχθεί ο καταλύτης. Οι κεντρικές τράπεζες της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής ήδη ανέβασαν τα επιτόκια για να προστατεύσουν τα νομίσματά τους. Εκεί όμως που τα πράγματα πηγαίνουν ταχέως προς κρίση είναι η Τουρκία, όπου η κεντρική τράπεζα την Τρίτη εκτόξευσε το επιτόκιο των ρέπος από 4,5% σε 10% και το επιτόκιο του βραχυπρόθεσμου δανεισμού από 7,75% σε 12% σε μια προσπάθεια να σταματήσει την καθίζηση της λίρας.

Για τον Άξελ Κισιλόφ, Υπουργό Οικονομικών της Αργεντινής

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Τον Άξελ Κισιλόφ, νέο Υπουργό Οικονομικών της Αργεντινής, το γνώρισα προς το τέλος του 2011. Η παρουσία του ήταν ιδιαίτερα χαρισματική: περίπου σαράντα χρονώ, με έκδηλη αυτοπεποίθηση, αλλά και την αδιόρατη κούραση που φέρνει στο πρόσωπο η εξουσία. Ήταν ντυμένος απλά, χωρίς τα κοστούμια των υπολοίπων. Η έλλειψη γραβάτας λειτουργούσε ως μηχανισμός διαφοροποίησης και επιβολής ισχύος πάνω στους άλλους. Ακριβώς το αντίστοιχο αυτού που συνήθως κάνει η γραβάτα σε όσους δεν τη φοράνε, μόνο που στην περίπτωση του Κισιλόφ η ισχύς πήγαζε από την προσωπικότητά του κι όχι από τα ρούχα.

Φαινόταν καθαρά ότι επρόκειτο για άνθρωπο που βρισκόταν ήδη ψηλά στους μηχανισμούς εξουσίας της Αργεντινής και θα πήγαινε ακόμη ψηλότερα. Ήταν τότε ο υπ’ αριθμόν δύο στο Υπουργείο Οικονομικών, αλλά όλοι γνώριζαν ότι αυτός κατείχε την πραγματική δύναμη και όχι οι αδιάφοροι υπουργοί που μεσολάβησαν μέχρι να αναλάβει τα ηνία. 

Λόγος για αισιοδοξία κι ελπίδα

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Κλείνουμε πλέον έξι χρόνια ύφεσης, τέσσερα των οποίων ήταν χρόνια Μνημονίων. Οι φανατικοί υποστηρικτές τους συνεχίζουν ακόμη να καθορίζουν την πορεία της χώρας. Υπάρχει, λοιπόν, κάποιος λόγος αισιοδοξίας; Ναι, υπάρχει.

Η καταστροφή που επέφεραν τα Μνημόνια είναι φυσικά χωρίς προηγούμενο: συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 25%, ανεργία περίπου 28% και των νέων πάνω από 60%, συντριβή μισθών και συντάξεων, πτώση της βιομηχανικής παραγωγής κατά 30%, κατάρρευση των επενδύσεων, υποχώρηση της κατανάλωσης, συνεχής πτώση των λιανικών πωλήσεων, χλομές επιδόσεις εξαγωγών. Ούτε ένας -επαναλαμβάνω, ούτε ένας- δείκτης της πραγματικής οικονομίας δεν έχει ακόμη θετική δυναμική.

Διαπραγμάτευση και Ανάπτυξη

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Για το πολυπόθητο σχέδιο ανάπτυξης

(άρθρο στην Καθημερινή της Κυριακής 17.11.2013)

Τα μνημόνια που υπέγραψε η Ελλάδα περιλαμβάνουν και σχέδιο ανάπτυξης. Η μια του πλευρά είναι η δημοσιονομική σταθεροποίηση, με περικοπές των δημοσίων δαπανών και αύξηση της φορολογίας. Ο στόχος είναι να δημιουργηθεί μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα, ώστε να αποπληρώνεται το χρέος. Η άλλη είναι οι αναπτυξιακές ‘μεταρρυθμίσεις’, με συντριβή των μισθών, ιδιωτικοποιήσεις και απελευθέρωση των αγορών. Η λογική είναι να μειωθεί το κόστος της εργασίας και να συρρικνωθεί το αναποτελεσματικό κράτος, ώστε να γίνει ο ιδιωτικός τομέας ατμομηχανή της ανάπτυξης.

Τι θα έπρεπε να διαπραγματεύεται η κυβέρνηση

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Πολεμικός πυρετός εμφανίστηκε στη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ, καθώς έρχονται οι εχθροί – και σωτήρες – της τρόικας. Κόκκινες γραμμές αναγγέλονται, αλλά δεν ξέρουμε που θα χαραχτούν. Πώς να ξέρουμε, αφού δεν υπάρχει στρατηγική εξόδου από την κρίση εκτός από αυτήν της τρόικας; Η Ελλάδα δεν έχει δικιά της.

Στην ουσία η κυβέρνηση κάνει τακτικούς ελιγμούς επειδή στα ταμεία υπάρχουν χρήματα που της δίνουν ένα περιθώριο μηνών. Ελπίζει να πετύχει κάποια ελάφρυνση της δημοσιονομικής λιτότητας, έστω κι αν αυτό σημαίνει ότι θα υπαναχωρήσει σε ήδη συμφωνημένα μέτρα, όπως για το ασφαλιστικό. Νομίζει ότι έτσι προετοιμάζει το έδαφος για την πολυπόθητη λύση στο χρέος, αλλά και για άλλη δημοσιονομική πορεία, που ίσως έχουν την καλοσύνη να μας παραχωρήσουν οι δανειστές μετά τις ευρωεκλογές, μιας και οι γερμανικές εκλογές αποδείχτηκαν απατηλό ορόσημο. Πέφτει έξω γιατί το πρόβλημα της Ελλάδας δε λύνεται με τακτικισμούς. Απαιτεί διαφορετική στρατηγική.

Συνδρομή στον κ. Στουρνάρα

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Η μεγάλη επιτυχία του κ. Στουρνάρα είναι η δημιουργία σχετικής δημοσιονομικής σταθερότητας. Παρ’ όλα αυτά, επειδή φαίνεται να περνάει Συμπληγάδες ως υπουργός, μερικές παρατηρήσεις ίσως του φανούν χρήσιμες.

Το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα φέτος θα είναι μικρό, όταν συνυπολογίσουμε και τις πλήρεις δαπάνες για την υγεία και τις μεταβιβάσεις από τις ξένες κεντρικές τράπεζες. Παραμένει όμως πλεόνασμα και η μεταστροφή από το έλλειμμα του 2010 είναι γιγαντιαία. Προσφέρει λοιπόν ένα διαπραγματευτικό χαρτί, το οποίο η κυβέρνηση και ο κ. Στουρνάρας έχουν υποχρέωση να αξιοποιήσουν. Αυτό σημαίνει δύο πράγματα. 

Το οικονομικό υπόβαθρο της πολιτικής αναταραχής

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Ήταν βαθύτατη η πολιτική αναταραχή που προέκυψε το Σεπτέμβριο, αν και η πορεία της αποδείχτηκε απρόβλεπτη. Η ίδια όμως η αναταραχή ήταν απολύτως προβλέψιμη, αρκεί κανείς να μην έκλεινε τα μάτια του στις εξαιρετικά τεταμένες κοινωνικές συνθήκες που έχουν από καιρό φέρει την πολιτική ζωή σε κατάσταση ανωμαλίας. Η ομαλότητα που διακηρύσσει ο κ. Σαμαράς δεν υπάρχει, ούτε και θα επιστρέψει εύκολα. Στη ρίζα της αναταραχής είναι η οικονομική καταστροφή που έχουν προκαλέσει τα Μνημόνια.

Μια εικόνα, χίλιες λέξεις, κατά το γνωστό απόφθεγμα. Κοιτάξτε λοιπόν το διάγραμμα που δείχνει τη μεταβολή των μισθών στην ελληνική οικονομία συνολικά. Βασίζεται σε στοιχεία που μόλις έδωσε στη δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή, τα οποία αναφέρονται στο δεύτερο τρίμηνο κάθε έτους και είναι εποχικά διορθωμένα

Από το ‘Μνημόνιο ή Δραχμή’ στο ‘Μνημόνιο ή Φασισμός’

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Το γνησιότερο πολιτικό τέκνο των Μνημονίων είναι η Χρυσή Αυγή. Το κόμμα αυτό παρουσιάζεται ως ‘αντισυστημικό’, ενώ στην πραγματικότητα είναι ο τελικός στυλοβάτης των σάπιων κοινωνικών σχέσεων που έφεραν την κρίση. Δεν είναι όμως ένα απλό εργαλείο στα χέρια των κύκλων εξουσίας, μια σύγχρονη μορφή του παρακράτους της μετεμφυλιοπολεμικής περιόδου. Απεναντίας, πρόκειται για τερατογένεση που έχει σχετική ανεξαρτησία και μπορεί να απειλήσει το κυρίαρχο πλέγμα πολιτικής εξουσίας.

Τέτοιος είναι ιστορικά ο χαρακτήρας του φασισμού και γι’ αυτό αποδείχτηκε τόσο επικίνδυνος στην Ευρώπη και αλλού. Η αποτελεσματική αντιμετώπισή του στην Ελλάδα απαιτεί ξεκάθαρη αντίληψη της φύσης του. Είναι βέβαιο ότι αυτοί που έφεραν τη χώρα σ’ αυτήν την κατάντια – και που συνεχίζουν να κυβερνούν – δεν πρόκειται να τον εξουδετερώσουν. 

Οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό αδιέξοδο

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Έχει καιρό που το μνημονιακό στρατόπεδο προετοιμάζει την ‘τέλεια καταιγίδα’ στη χώρα μας. Όπως συχνά πράττει η ειρωνεία της ιστορίας, το ξέσπασμα ίσως συμβεί ακριβώς τη στιγμή που οι πρωτεργάτες της καταστροφής παινεύονται για τις επιτυχίες τους.

Η πηγή του προβλήματος είναι το οικονομικό αδιέξοδο που απεικονίζεται με ενάργεια στο ‘χρηματοδοτικό κενό’ για το 2014-5. Η Ελλάδα θα πρέπει να εξασφαλίσει 10-20δις, ποσό που οφείλεται κυρίως στις μεγάλες αποπληρωμές για το ήδη υπάρχον χρέος, καθώς και στους τόκους για την εξυπηρέτησή του. Παράλληλα, η χρηματοδότηση από την τρόικα για το 2015-6, δηλαδή αφού τελειώσουν τα τρέχοντα κονδύλια, δεν έχει αποφασιστεί ακόμη. Οι επιπλέον ανάγκες μετά το 2016, που σίγουρα θα υπάρξουν, είναι άγνωστες.

Επικοινωνιακή διαχείριση και πραγματικότητα της ανάκαμψης

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Η έκφραση ‘ομίχλη του πολέμου’ στα αγγλικά αποδίδει το απρόβλεπτο της μάχης, το εγγενές χάος της πολεμικής σύγκρουσης. Οι αντίπαλοι φροντίζουν να μεγαλώσουν την ‘ομίχλη του πολέμου’ με ψέματα και παραπλανητικές κινήσεις. Την τελευταία τριετία  η χώρα μας ζει τον αγριότερο ταξικό πόλεμο από τη δεκαετία του ’40 κι έχει δώσει νέο νόημα στην ‘ομίχλη του πολέμου’.

Η αναγέννηση της ευρωπαϊκής Αριστεράς

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Έχει ανάψει για τα καλά η συζήτηση στην ευρωπαϊκή Αριστερά για το μέλλον του ευρώ. Στη Γερμανία το Ντι Λίνκε έχει θέσει το θέμα ανοιχτά και με όρους επιστημονικής έρευνας. Στη Γαλλία υπάρχει συμπαγές ρεύμα απόρριψης του ευρώ που γνωστοί οικονομολόγοι εκφράζουν ακόμη και στις σελίδες του Μοντ Ντιπλοματίκ. Στην Ισπανία εμφανίστηκε συντεταγμένη ομάδα προσωπικοτήτων της Αριστεράς που διαπιστώνει την αποτυχία του κοινού νομίσματος. Ως και το πανευρωπαϊκό δίκτυο Τρανσφόρμ, από τους ακραιφνέστερους υποστηρικτές της ‘ευρωπαϊκής ιδέας’, φαίνεται πλέον να κατάλαβε ότι κάτι δομικό συμβαίνει.                       

Τα επίδικα της συζήτησης είναι πολλά. Το πρώτο και πιο άμεσο είναι η ανάδειξη του ευρώ σε μηχανισμό λιτότητας και ύφεσης χωρίς ημερομηνία λήξης. Αλλά βέβαια το νόμισμα δεν είναι ποτέ ένα απλό τεχνικό ζήτημα. Το δεύτερο επίδικο είναι το πλήγμα στην δημοκρατία, ιδίως στην περιφέρεια, όπου οι υπερεθνικοί μηχανισμοί του ευρώ και η Τρόικα έχουν καταστρατηγήσει βασικά δημοκρατικά δικαιώματα, καθώς και την εθνική ανεξαρτησία, για να μην αναφέρουμε την αξιοπρέπεια. Το τρίτο είναι το κοινωνικό υπόβαθρο του ευρώ διότι φυσικά το χρήμα δεν είναι ένα ουδέτερο οικονομικό φαινόμενο. Η ΟΝΕ έχει αναδείχθεί σε μοχλό προώθησης των κυνικότερων συμφερόντων του μεγάλου κεφαλαίου σε βάρος της μισθωτής εργασίας και των  μικρομεσαίων.

Λαπαβίτσας στον Guardian: Η Ελλάδα δεν χρειάζεται νέο πακέτο, αλλά έξοδο από το ευρώ για να σωθεί

Για το μέλλον της Ελλάδας στην Ευρωζώνη αρθρογραφεί ο γνωστός οικονομολόγος Κώστας Λαπαβίτσας στον Guardian, όπου υποστηρίζει πως «εάν η Γερμανία συνεχίσει τις απειλές, η Ελλάδα τότε θα πρέπει να σώσει την οικονομία της και να αποχωρήσει από το ευρώ».

Σε άρθρο του στη βρετανική εφημερίδα, ο κ. Λαπαβίτσας αναφέρεται στη φημολογία περί νέου πακέτου προς την Ελλάδα , αλλά και τις πιέσεις του ΔΝΤ για «κούρεμα» του χρέους και υποστηρίζει πως η Ελλάδα θα πρέπει να επαναξετάσει το μέλλον της στην Ευρωζώνη.

Παράλληλα, ο γνωστός οικονομολόγος χαρακτηρίζει ως μοναδική ελπίδα τον ΣΥΡΙΖΑ, προκειμένου να «επαναφέρει την λογική στη χώρα» και να αλλάξει την πορεία της Ευρώπης, πριν επανέλθουν τα φαντάσματα του ναζισμού.

Αποτελεσματική και δημοκρατική αντιμετώπιση του χρέους

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Η ελληνική κρίση σφραγίστηκε από το μέγεθος και τη συνακόλουθη δυσκολία εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους που τελικά οδήγησε σε αποκλεισμό από τις διεθνείς αγορές το 2010. Θα μπορούσε η τότε ελληνική κυβέρνηση να είχε κηρύξει στάση πληρωμών επιδιώκοντας δυναμικά τη διαγραφή του χρέους. Αυτό πιθανότατα θα σήμαινε έξοδο από την ευρωζώνη, άρα απαιτούσε τόλμη, σχέδιο και αποφασιστικότητα ώστε να βγει η χώρα γρήγορα από την κρίση. Τα ατού της Ελλάδας δεν ήταν λίγα γιατί το χρέος ήταν περίπου 300δις, κατά τα δύο τρίτα προς ξένους δανειστές, 90% ομολογιακό και – απίστευτη τύχη – βασισμένο στο ελληνικό δίκαιο.

Η ΥΠΟΝΟΜΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΙΣΤΟΥ

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Tην άνοιξη του 2010 η Ελλάδα αντιμετώπισε ένα στρατηγικό δίλημμα: παραμονή στην ΟΝΕ και συνακόλουθη «εσωτερική υποτίμηση» ή έξοδος από την ΟΝΕ, με άρνηση πληρωμής του χρέους. Χωρίς ουσιαστική συζήτηση και με εντυπωσιακή σύμπνοια όλων των πολιτικών κομμάτων – μη σας μπερδεύουν οι μετέπειτα φραστικές κορόνες, αριστερές ή δεξιές- η χώρα μπήκε στον πρώτο δρόμο.

Η καταστροφή που ακολούθησε επιβεβαιώνει ότι έγινε ιστορικό σφάλμα, που θα έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις.

Τι θα γίνει όμως από ‘δω και πέρα αν η Ελλάδα συνεχίσει στον ίδιο δρόμο; Μια απάντηση μας δίνει η κατάσταση του βιομηχανικού ιστού της χώρας έπειτα από τρία χρόνια «εσωτερικής υποτίμησης». Αν πάρουμε τη βιομηχανική παραγωγή του 2005 ως βάση, με τιμή 100, τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2000 μέχρι το 2007, δηλαδή την περίοδο των υποτιθέμενων παχιών αγελάδων, η βιομηχανία λίμνασε, σχεδόν χωρίς καμία απόκλιση από το 100. Από το 2008 και μετά εμφανίστηκε ταχύτατη μείωση, για να πέσουμε περίπου στο 70 κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013.

Να αλλάξουν όλα, για να μην αλλάξει τίποτε

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Ο Γατόπαρδος του Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα είναι έργο που ανάγλυφα αποδίδει την κοινωνική αναταραχή στην Ιταλία του δέκατου ένατου αιώνα. Σε μια από πιο χαρακτηριστικές του σκηνές ο νεαρός Τανκρέντι λέει στο θείο του Ντον Φαμπρίτσιο, πρίγκιπα Σαλίνας: αν θέλουμε να μην αλλάξει τίποτε, πρέπει όλα ν’ αλλάξουν. Η φωνή του απηχεί τη βαθιά υπεροψία της σικελικής αριστοκρατίας, την καταφρόνια της για τους νέους ισχυρούς του χρήματος και τον ταξικό της κυνισμό. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε την κοινωνική μας υπεροχή, θα πρέπει να δεχτούμε αλλαγές σε όλα, ακόμη και γάμους εξ ανάγκης.

Πως θα σταθεί η Ευρώπη στην παγκόσμια οικονομία;

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται και πάλι σε κρίσιμο σημείο. Η γιγαντιαία κρατική παρέμβαση μετά την κρίση του 2008-9 απέτρεψε φαινόμενα γενικευμένης κατάρρευσης παρόμοια με του μεσοπολέμου. Το κράτος στο σύγχρονο καπιταλισμό λειτούργησε σταθεροποιητικά, ότι κι αν λένε οι νεοφιλελεύθεροι. Δε μπήκαν όμως οι βάσεις για ισχυρή ανάκαμψη παγκοσμίως και τα σύννεφα μαζεύονται απειλητικά.

Οι ΗΠΑ είχαν να αντιμετωπίσουν το τεράστιο χρέος των νοικοκυριών και την αποτυχία των ιδιωτικών τραπεζών. Η αμερικανική οικονομία προχώρησε σε αναδιάρθρωση που διευκολύνθηκε από την άπλετη παροχή ρευστότητας από την κεντρική τράπεζα. Δεν έγιναν όμως δομικές αλλαγές. Η αναδιάρθρωση βασίστηκε στον περιορισμό των μισθών και στη συντριβή του κόστους ενέργειας κυρίως μέσω του φτηνού σχιστολιθικού αερίου. Η αμερικανική βιομηχανία σταδιακά ανακάμπτει, αλλά από χαμηλή βάση και χωρίς ιδιαίτερη άνοδο της παραγωγικότητας.

Η γερμανική Αριστερά αμφισβητεί το ενιαίο νόμισμα

Των Κώστα Λαπαβίτσα και Heiner Flassbeck, 

Πηγή : Guardian, Τρίτη 16/7/2013

Η Ευρώπη βασανίζεται και η αιτία του κακού δεν λέει να εκλείψει. Το πρόβλημα της ευρωζώνης οξύνεται, με την ανεργία να υπερβαίνει το 12%, ενώ η ανεργία των νέων στην Ελλάδα και την Ισπανία ξεπερνάει το 60%. Η Βρετανία βρίσκεται σε τέλμα και δεν προκαλεί καμία έκπληξη η έλλειψη δυναμισμού των οικονομιών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, δεδομένων των χαμηλών επιδόσεων ολόκληρης της ευρωζώνης .Η νομιμοποίηση της ΕΕ έχει μειωθεί ενώ αναδύεται ένα διαρκώς αυξανόμενο κύμα δεξιού ευρωσκεπτικισμού.

Μόνο η Γερμανία δείχνει να είναι σε καλή κατάσταση, αλλά τα φαινόμενα απατούν. Η Γερμανία έχει μεταβληθεί σε μια τεράστια μηχανή εξαγωγών προς την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο, αλλά στην πραγματικότητα είναι το υποκατάστατο της στασιμότητας της εγχώριας ζήτησης. Αποτελεί τροχοπέδη για την παγκόσμια οικονομία, όντας ταυτόχρονα σημαντικός δανειστής και ηγέτιδα δύναμη της Ευρώπης.

Θα αποκτήσει η Ελλάδα δική της οικονομική πολιτική;

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Η επίσκεψη της Τρόικα σήμανε το τέλος της θεωρίας του ελληνικού θαύματος που τόσον καιρό προωθούσε η κυβέρνηση Σαμαρά. Η Τρόικα δήλωσε ότι η δημοσιονομική πορεία της χώρας είναι ‘αβέβαιη’ γιατί η οικονομία δεν φαίνεται να έχει την ικανότητα να αποδώσει τους προσδοκώμενους φόρους, αλλά ούτε και οι φοροσυλλεκτικοί μηχανισμοί να τους συγκεντρώσουν. Αν η Ελλάδα παρουσιάσει σημαντικό δημοσιονομικό κενό το 2013-14, θα χρειαστεί και άλλο δάνειο, κι άλλο Μνημόνιο.

Φτώχεια του δυνατού, πτώχευση του αδύνατου – Α μέρος

Ολόκληρη η  μελέτη του RMF, στα ελληνικά. 

2010, ΚΡΙΣΗ ΕΥΡΩΖΩΝΗΣ

Φτώχεια του δυνατού, πτώχευση του αδύνατου – εκδ.ΝΟΒΟΛΙ

Πρόλογος του Κώστα Λαπαβίτσα

Η παγκόσμια κρίση που ξέσπασε το 2007 άργησε να φτάσει στην Ελλάδα. Ακόμη και προς το τέλος του 2008 λίγοι ήταν αυτοί που είχαν κατανοήσει τι πραγματικά συνέβαινε στην παγκόσμια οικονομία. Κατά τη διάρκεια του 2009 άρχισε να γίνεται αντιληπτό ότι η πορεία των ελληνικών οικονομικών πραγμάτων ήταν ανησυχητική. Αλλά μόνο προς το τέλος του χρόνου έγινε φανερό πόσο κοντά στην καταστροφή βρίσκονταν η ελληνική οικονομία. Και από την ‘ισχυρή Ελλάδα’ περάσαμε απότομα στον ‘αδύνατο κρίκο’ του παγκοσμίου συστήματος.

Θέλει και μπορεί ο Σύριζα να κάνει στάση πληρωμών;

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Οι προγραμματικές θέσεις του Σύριζα, όπως κατατέθηκαν στον προσυνεδριακό διάλογο, είναι εκτενέστατες καλύπτοντας πλήθος ζητημάτων της ελληνικής κοινωνίας και του παγκόσμιου καπιταλισμού. Στο θέμα όμως της αντιμετώπισης του χρέους αφιερώνουν μόλις μία παράγραφο. Ο στόχος του Σύριζα φαίνεται να είναι η επαναδιαπραγμάτευση των δανειακών συμβάσεων, η διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του χρέους και η αποπληρωμή όσου απομένει – μετά από μια περίοδο χάριτος – ανάλογα με το ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας.

Η παράγραφος για το χρέος είναι παρ’ όλα αυτά γραμμένη με εξαιρετική προσοχή. Δεν αναφέρει πουθενά ότι ο Σύριζα θα προβεί σε μονομερείς ενέργειες, ούτε και υπάρχει λέξη για διακοπή πληρωμής των τόκων όσο θα διαρκεί η επαναδιαπραγμάτευση. Είναι φανερό ότι οι συντάκτες των θέσεων έχουν πλήρη συναίσθηση ότι στο θέμα του χρέους διακυβεύεται κάτι πολύ σοβαρό. Θυμίζουν ανθρώπους που βαδίζουν σε ναρκοπέδιο.

Κυβέρνηση ευρωπαϊκών προδιαγραφών

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Κυβέρνηση ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, λοιπόν, με ενισχυμένο τον κ. Βενιζέλο κι επανεμφάνιση των υπουργών της προηγούμενης περιόδου. Μετά από τρία χρόνια Μνημονίων και κοινωνικής αναταραχής, επέστρεψαν οι πολιτικοί που πριν δεν τολμούσαν να βγουν από το σπίτι τους. Κυριάρχησε η πιο χρεοκοπημένη μορφή του πολιτικού συστήματος.

Υπό την αιγίδα της Τρόικα, η νέα κυβέρνηση θα εφαρμόσει πιστά το μνημονιακό πρόγραμμα ώστε να παραμείνει η χώρα στο ευρώ, να επιτευχθεί αυτός ο υπέρτατος εθνικός στόχος που κατοχυρώνει την ευρωπαϊκή μας πορεία. Θα περικόψει το δημόσιο, θα μειώσει κι άλλο τους μισθούς, θα ευνοήσει ακόμη περισσότερο τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Παράλληλα θα επιχειρήσει να πείσει τους εταίρους μας ότι πλέον είμαστε καλοί μαθητές, κι αυτοί θα μας μειώσουν το χρέος και ίσως συγκατανεύσουν στη χαλάρωση της λιτότητας.

Ελληνικών μισθών συνέχεια

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Χθες η Ελληνική Στατιστική Αρχή ανακοίνωσε νέο δείκτη μισθών για την ελληνική οικονομία. Ο δείκτης καλύπτει ουσιαστικά ολόκληρο τον ιδιωτικό τομέα, εκτός από τον πρωτογενή τομέα και τους τομείς υγείας και εκπαίδευσης. Περιλαμβάνει το σύνολο των ακαθάριστων αμοιβών των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα και σχηματίζεται στη βάση διεθνών προδιαγραφών, άρα μάλλον έχει αξιοπιστία.

Στο διάγραμμα φαίνονται οι ετήσιες μεταβολές του δείκτη (τρίμηνο προς τρίμηνο) μετά το 2006. Χρειάζεται προσοχή στην ερμηνεία του γιατί δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί εποχικές προσαρμογές, ούτε προσαρμογές ως προς τον αριθμό των εργάσιμων ημερών. Δεδομένου δε ότι διάφορες αμοιβές καταβάλλονται συνήθως το τέταρτο τρίμηνο κάθε έτους, οι μεταβολές εκείνου του τριμήνου είναι διογκωμένες.

Τι είδους μεταρρυθμίσεις χρειαζόμαστε;

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Από την πρώτη στιγμή η Τρόικα και η εγχώρια παράταξή της μιλούν για μεταρρυθμίσεις θέλοντας να νομιμοποιήσουν τα όσα έχουν κάνει. Συχνά εννοούν πρακτικές αλλαγές, όπως για παράδειγμα την ηλεκτρονική στήριξη του φορολογικού συστήματος, ή τις μεταβολές στο οργανόγραμμα διαφόρων υπουργείων. Τέτοιες τεχνικές βελτιώσεις στη λειτουργία του κράτους προσδίδουν αίγλη στην ιδέα των μεταρρυθμίσεων, αλλά φυσικά δεν είναι αυτό που εννοεί η κυβέρνηση Σαμαρά. Άλλου είδους αλλαγές έχουν στο μυαλό τους οι κήρυκες του νεοφιλελευθερισμού.

Είναι καταρχήν εντυπωσιακή η μεταβολή στην πολιτική χρήση του όρου ”μεταρρύθμιση”, ο οποίος ανήκει κυρίως στο πολιτικό λεξιλόγιο της Αριστεράς. Ο Έντουαρντ Μπερνστάιν, μέλος του προσωπικού κύκλου των Μαρξ και Ένγκελς, έγραψε ένα περίφημο βιβλίο ισχυριζόμενος ότι η βαθμιαία μεταρρύθμιση του καπιταλιστικού συστήματος είναι η μόνη ρεαλιστική προοπτική για κοινωνική πρόοδο. Στο ”ρεφορμισμό” του Μπερνστάιν αντιτάχθηκε το ”επαναστατικό” ρεύμα που, χωρίς να διαφωνεί ότι οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες, ισχυρίστηκε ότι μόνο η ανατροπή του καπιταλισμού μπορεί να φέρει πραγματική κοινωνική πρόοδο και σοσιαλισμό.

Κρατική ραδιοτηλεόραση και αδίστακτη κυβέρνηση

Του Κώστα Λαπαβίτσα

Μόνο με βίαιο και στην ουσία δικτατορικό τρόπο μπορεί να αλλάξει το ελληνικό δημόσιο, μας πληροφόρησαν ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Οικονομικών. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι αν δεν έπαιρνε γενναίες αποφάσεις, η ΕΡΤ θα παρέμενε εσαεί «προπύργιο αδιαφάνειας και σπατάλης» γιατί τα περιβόητα συνδικάτα δεν θα επέτρεπαν αλλαγές.

Τι λέει όμως η ετήσια έκθεση της ΕΡΤ για τη «χρήση του 2011», δηλαδή η οικονομική της εικόνα ως ανώνυμης εταιρείας που περιλαμβάνει ισολογισμό, κερδοφορία, ακίνητη περιουσία, διοικητική δομή, προσωπικό, κλπ.;