Ένας Ηρακλής στην υπηρεσία των τραπεζών

Του Γιώργου Παυλόπουλου

Τις επόμενες μέρες θα εισαχθεί στην Βουλή νομοσχέδιο με την ονομασία «Ηρακλής» που αφορά την τιτλοποίηση «κόκκινων δανείων», με την κάλυψη μέρους αυτών με κρατικές εγγυήσεις. Σύμφωνα με το σχέδιο, καθυστερημένα δάνεια ύψους 30 δισ. των ελληνικών τραπεζών θα μεταβιβαστούν σε ένα «χρηματοοικονομικό όχημα ειδικού σκοπού», θα χωρισθούν σε 3 κατηγορίες, υψηλής μεσαίας και χαμηλής φερεγγυότητας, εν συνεχεία θα τιτλοποιηθούν και θα πωληθούν στην δευτερογενή αφορά.

Από την εν λόγω τιτλοποίηση τα λεγόμενα υψηλής φερεγγυότητας δάνεια θα λάβουν την εγγύηση του Ελληνικού δημοσίου, δηλαδή αν δεν εισπραχθούν θα πληρώσει το Δημόσιο. Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα διαρροές ποσό ύψους 9 έως 12 δισ. δανείων θα καλυφθεί από κρατικές εγγυήσεις, ενώ το υπόλοιπο από τα 30 δισ. θα τιτλοποιηθεί επίσης και θα πουληθεί με σημαντική έκπτωση (πχ θα πουληθούν δάνεια στο 10 – 20% της αξίας τους).

Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το εν λόγω νομοσχέδιο θα βοηθήσει στην ανάκαμψη της οικονομίας ενώ δεν θα έχει κανένα κόστος για το Δημόσιο επειδή η εγγύηση θα δοθεί σε δάνεια «υψηλής» φερεγγυότητας. Σε αντίθεση με τους κυβερνητικούς ισχυρισμούς, στην πραγματικότητα η κύρια αιτία πίσω από το νομοσχέδιο είναι διευκόλυνση της μαζικής μεταβίβασης δανείων σε ένα παράλληλο τραπεζικό σύστημα, έξω από οποιαδήποτε έλεγχο, ενώ στο τέλος το Δημόσιο θα ενισχύσει για μια φορά ακόμη τις τράπεζες.

Υπάρχει μια δόση αληθείας στην επιχειρηματολογία της κυβέρνησης και τραπεζιτών. Τα δάνεια με εγγύηση του Δημοσίου μπορούν να ενεχυριασθούν στο 100% της αξίας τους και οι τράπεζες να πάρουν ρευστότητα, αν και είναι εξαιρετικά αμφίβολο πόση θα κατευθυνθεί στη πραγματική οικονομία. Επίσης πολλά δάνεια που θα καταλήξουν στον Ηρακλή αφορούν εταιρίες ή φυσικά πρόσωπα που οφείλουν σε πολλές τράπεζες και η ενιαία διαχείριση τους διευκολύνει προβλήματα διαφορετικής αντιμετώπισης λόγω διαφορετικών καλύψεων από κάθε τράπεζα. Όμως τα «οφέλη» σταματούν εδώ, και η πραγματικότητα είναι διαφορετική.

Πρώτον, ο ισχυρισμός ότι τα δάνεια που θα λάβουν κρατική εγγύηση είναι υψηλής φερεγγυότητας (πιστοληπτική διαβάθμιση ΒΒ διαρρέουν) είναι επιεικώς υπερβολική. Είναι πολύ δύσκολο να υπάρχουν σήμερα εταιρίες με πιστοληπτική διαβάθμιση ΒΒ (και άνω) με σημαντικές καθυστερήσεις, γιατί οι ίδιες οι εταιρίες και οι τράπεζες θα είχαν φροντίσει να είναι ενήμερες με απλή αναδιάρθρωση (πχ μικρή επιμήκυνση των δανείων, κ.λπ.). Επίσης είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτιμηθούν άμεσα από ανεξάρτητο οίκο αξιολόγησης χιλιάδες εταιρίες και φυσικά πρόσωπα ως προς την φερεγγυότητα τους. Αυτό που κατά πάσα πιθανότητα θα συμβεί είναι ότι θα αξιολογηθεί η ποιότητα των εγγυήσεων που συνοδεύουν αυτά τα δάνεια. Ένα παράδειγμα αποτίμησης τιτλοποιημένων δανείων είχαμε στο παρελθόν με τα λεγόμενα CDS στις ΗΠΑ, και την επακόλουθη κρίση του 2008. Δηλαδή οι τράπεζες έχουν κάθε συμφέρον να «παρκάρουν» στον Ηρακλή έναντι κρατικής εγγύησης καθυστερημένα δάνεια με «υψηλές» εξασφαλίσεις θεωρητικά, αλλά στην πραγματικότητα υπερτιμημένες. Πχ ένα δάνειο καλύπτεται με ακίνητο, αλλά σε περίπτωση πτώχευσης της εταιρίας οι οφειλές στο Δημόσιο και στους εργαζόμενους μειώνουν την αξία της εξασφάλισης της τράπεζας. Το ίδιο μπορεί να συμβεί με επιταγές σε ενέχυρο που σε δυσμενή εξέλιξη εμφανίζουν μειωμένη εισπραξιμότητα, με ένα ακίνητο το οποίο έχει πολεοδομικές παραβάσεις και είναι δύσκολο να πουληθεί, κλπ. Δηλαδή ενδέχεται στο τέλος ορισμένα δάνεια να μην πληρωθούν και με την εκκαθάριση το κράτος να μην λάβει το ποσό το οποίο έχει εγγυηθεί, οπότε ο λαός θα έχει πληρώσει ακόμα μια φορά για τις τράπεζες.

Ο δεύτερος λόγος, αφορά όλη την «γκρίζα» διαδικασία μεταφοράς δανείων εκτός ελέγχου του τραπεζικού συστήματος. Με όλα τα στραβά τους, οι τράπεζες έχουν καλύτερους μηχανισμούς ελέγχου από τα fund, ή τις εταιρίες διαχείρισης δανείων που δημιουργούν οι ίδιες οι τράπεζες και θα αναλάβουν τα περισσότερα από τα κόκκινα δάνεια. Η διαδικασία τιτλοποίησης δανείων ενισχύει την δυνατότητα δημιουργίας ενός «πλυντηρίου κόκκινων δανείων» με το άλλοθι της αγοράς. Ιδιαίτερα όταν δάνεια πωλούνται στο 5%, στο 10% η στο 20% της αξίας τους (π.χ. μεσαίας η χαμηλής φερεγγυότητας κατά τον «Ηρακλή»), δημιουργούνται όλες οι προϋποθέσεις για να τύχουν προκλητικής μεταχείρισης με άλλοθι ότι δεν ζημιώνεται ο τελικός κάτοχος του δανείου. Μάλιστα σε αυτή την κατηγορία θα εισέρχονται κατ’ εξοχή τα λεγόμενα θαλασσοδάνεια γιατί συνήθως έχουν χαμηλές εξασφαλίσεις. Πχ ένα θαλασσοδάνειο τιτλοποιείται στο 10% της αξίας του, και ο οφειλέτης που έχει δώσει προσωπική εγγύηση καθαρίζει εξοφλώντας το 15% του δανείου χωρίς το fund να κατηγορηθεί για απιστία.

Τα προηγούμενα σημαίνουν ότι δεν πρέπει να γίνει κάτι για τα καθυστερημένα δάνεια, που να περιλαμβάνει αναδιαρθρώσεις η να διευκολυνθεί η ρευστότητα των τραπεζών; Εφόσον η πλειοψηφία σχεδόν του επίσημου του πολιτικού συστήματος δεν επιλέγει την κρατικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αφεθεί η όλη διαδικασία σε σχήματα όπως ο «Ηρακλής». Θα μπορούσε να επιλεγεί να παραμείνουν εντός τραπεζικού συστήματος καθυστερημένα δάνεια και να υπάρχουν συγκεκριμένες παραμετροποιημένες διαδικασίες για την αναδιάρθρωση δανείων.

Όμως τα πράγματα αφέθηκαν επίτηδες έτσι ώστε με άρον- άρον διαδικασίες να δικαιολογούν το οτιδήποτε. Τέλος, οφείλουμε να σημειώσουμε ότι το τελικό σχέδιο του Ηρακλή, δεν έχει δημοσιοποιηθεί αλλά έχουν διαρρεύσει οι γενικές του παράμετροι. Με κάθε επιφύλαξη για το τελικό αποτέλεσμα, το οποίο είναι και πεδίο διαπραγμάτευσης τραπεζιτών – κυβέρνησης μέχρι την τελευταία στιγμή, οι βασικές του κατευθύνσεις δεν θα αλλάξουν. Επίσης είναι βέβαιο ότι τα πραγματικά συμφέροντα της υπόθεσης δεν θα αναδειχθούν.Τόσο η βαρύνουσας επιρροή των τραπεζών στα ΜΜΕ όσο και το γεγονός ότι ο «Ηρακλής» είναι σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ που απλώς δεν πρόλαβε να εφαρμόσει λόγω εκλογών, συνηγορεί στο να καλυφθεί η πραγματική διάσταση της υπόθεσης. Στον τραπεζικό τομέα υπάρχει μια συνέχεια όλα αυτά τα χρόνια από το επίσημο πολιτικό προσωπικό παρά τις δήθεν κόντρες.

Μόνο στην μυθολογία έχουμε διαφοροποίηση, γιατί ο τραπεζικός Ηρακλής μάλλον θα κυλιστεί στην «κόπρου του Αυγείου».

kommon