Παρασκευή, 21 Απριλίου 1967, ώρα 1.15′ μετά τα μεσάνυχτα. Τα τανκς του ταξιάρχου Στυλιανού Παττακού, που λίγο νωρίτερα έχουν ξεκινήσει απ’ το Γουδί, εμφανίζονται στο σταυροδρόμι των Αμπελοκήπων. Όλοι καταλαβαίνουν πως δε βγήκαν για παρέλαση, αν και τελικά η «επανάσταση» αποδείχτηκε για τους πραξικοπηματίες ένας απλός νυχτερινός περίπατος, έτσι που όλοι πιάστηκαν στον ύπνο, ακόμα και το πεπειραμένο ΚΚΕ, το ενσωματωμένο στην ΕΔΑ εδώ και κάμποσα χρόνια.
Ήταν τανκς αμερικάνικα, απ’ αυτά που η Αμερική προμήθευε τις χώρες του ΝΑΤΟ. Αλλά και το σχέδιο Προμηθεύς ήταν κι αυτό του ΝΑΤΟ. Το μόνο ελληνικό σ’ αυτή την ιστορία ήταν ο ύπνος των πολιτικών, αλλά και του βασιλιά.
Σου λέει ο άνθρωπος ευλόγως, εφόσον υπάρχει μια δική μου χούντα, βασιλική και στρατηγική, έτοιμη να δράσει, αποκλείεται να δράσει αυτές τις μέρες μια άλλη χούντα παρακατιανή. Να όμως που οι συνταγματάρχες ήταν καλύτερα πληροφορημένοι για τον άμεσο κίνδυνο που διέτρεχε η πατρίδα. Αχ, αυτή η πατρίδα. Όλες οι πουστιές σ’ αυτόν τον τόπο στο όνομά της γίνονται.
«Ουδαμού συνήντησα εχθρόν», λέει ο προελαύνων στους δρόμους της Αθήνας ταξίαρχος Παττακός απευθυνόμενος με τον ασύρματο στον αρχηγό, αν και κατώτερό του στο βαθμό, συνταγματάρχη Γεώργιο Παπαδόπουλο. Ποιος ήταν ο εχθρός που φοβόταν πως θα συναντήσει ο Παττακός; Μήπως οι κομουνιστές; Α, μπα. Ίσως η άλλη χούντα ήταν ο εχθρός που φοβόταν πως θα συναντήσει ο Παττακός. Στο κλούβιο κεφάλι αυτού του γεννημένου ηλίθιου, εχθρός πρέπει να ήταν ο καθένας που πρόβαλλε αντίσταση εκείνη την κρίσιμη για τα πεπρωμένα της φυλής στιγμή.
Ακριβώς την ίδια ώρα που τα τανκς αρχίζουν την εξόρμησή τους απ’ το Γουδί, ένας άλλος γενναίος, ο συνταγματάρχης Ιωάννης Λαδάς, αρχίζει τις συλλήψεις των μακαρίως κοιμωμένων εχθρών. Δέκα χιλιάδες κόσμο συνέλαβε εκείνη τη νύχτα ο επιφορτισμένος με καθήκοντα δημόσιας ασφάλειας μικρονοϊκός συνταγματάρχης. Ανάμεσά τους και οι πολιτικοί αρχηγοί Γεώργιος Παπανδρέου, 79 ετών τότε, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, 65 ετών τότε και Ηλίας Ηλιού, κι αυτός 65 ετών τότε.
Ο Παπανδρέου ετοιμαζόταν ν’ αρχίσει τον εκλογικό του αγώνα σε τρεις μέρες, την Κυριακή, απ’ τη Θεσσαλονίκη. Οι εκλογές είχαν προκηρυχτεί για τις 28 Μαΐου, δηλαδή σε 38 μέρες, και θα τις διενεργούσε κυβέρνηση της ΕΡΕ υπό τον Κανελλόπουλο.
Στις 5.30 το πρωί οι τρεις καμπαλέρος Γ. Παπαδόπουλος, Στ. Παττακός και Ν. Μακαρέζος επισκέπτονται τον έκπληχτο βασιλιά στα ανάκτορα και του δίνουν συστατική επιστολή του Γρηγορίου Σπαντιδάκη, αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού και μέλους επίλεκτου της χούντας των στρατηγών. Είναι καλά και τίμια παιδιά, λέει ο Σπαντιδάκης στο γράμμα, και σας βεβαιώ πως η θέση σας στο θρόνο ουδόλως κινδυνεύει. Και αμέσως μετά, τα τρία καθίκια εκθέτουν στο βασιλιά τους δύο λόγους για τους οποίους έγινε η «επανάσταση». Λόγος πρώτος: Η άμεση απειλή κομουνιστικής επαναστάσεως και συνεπώς διολισθήσεως της Ελλάδας στο παραπέτασμα. Λόγος δεύτερος: Η εξυγίανση της Ελλάδας απ’ τους κομουνιστές και τους συνοδοιπόρους. Τέτοιο χοντρό παραμύθι άκουγε ο μπουνταλάς βασιλιάς.
Η μεγάλη χούντα, που την πρόλαβε η μικρή, επρόκειτο να κάνει μία «αναίμακτο επανάσταση». Η μικρή χούντα έπρεπε να ακολουθήσει το δόγμα της μεγάλης, και να κάνει κι αυτή μία «ευπρεπή» και «αναίμακτο επανάσταση». Κι έτσι, το πρώτο πράγμα που ακούσαμε στα ραδιόφωνα την 21η Απριλίου 1967 ήταν πως η επανάσταση, που πέτυχε, ήταν αναίμακτη. Όμως, εκτός του ότι οι αναίμακτες επαναστάσεις σπανίζουν διεθνώς, οι συνταγματάρχες ήταν τόσο αδέξιοι στα πάντα, που είναι θαύμα που δεν σκότωσαν μερικές χιλιάδες Έλληνες, έτσι από επαναστατική ατζαμοσύνη.
Όπως και νάναι, τα εμπρόθετα εγκλήματα της χούντας δεν είναι πάρα πολλά. Δεν πρέπει να ξεπερνούν τα είκοσι. Όμως, τα από λάθος και τα κατά τύχην, πρέπει να είναι πολύ περισσότερα. Όταν λέμε λάθος εδώ, εννοούμε το ξύλο που καταλήγει σε θάνατο, γιατί οι βασανιστές δεν έχουν την κατάλληλη «εκπαίδευση», κι όταν λέμε κατά τύχην εννοούμε τον θάνατο είτε από αδέσποτη σφαίρα είτε από τον πανικό του «οργάνου».
Έγκλημα καλά οργανωμένο αλλά πάντως όχι τέλειο, όπως έδειξαν τα πράγματα, ήταν η δολοφονία του δικηγόρου των κατηγορούμενων για συμμετοχή στον Ασπίδα, Νικηφόρου Μανδηλαρά. Ενώ ο Παναγιώτης Ελλής πήγε άδικα των αδίκων στον Ιππόδρομο από τη σφαίρα ενός νταή αξιωματικού, που βιαζόταν να δράσει. Η Μαρία Κολοβού, πήγε από αδέσποτη στην οδό Πατησίων. Ο Γιάννης Χαλκίδης σκοτώθηκε σε μια επιδρομή των χαφιέδων της χούντας σε γιάφκα της Θεσσαλονίκης. Και ο βουλευτής της ΕΛΑ Γιώργος Τσαρουχάς δολοφονήθηκε με τρόπο τυπικά γκακστερικό.
Κάπου στη διαδρομή Αθήνα-Θεσσαλονίκη, σταμάτησαν το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαινε μαζί με άλλους τέσσερεις, τον απομόνωσαν και του λιάνισαν στην κυριολεξία το κεφάλι. Συνέβη στις 8 Μαΐου 1968, πέντε χρόνια μετά τη δολοφονία του φίλου του Γρηγόρη Λαμπράκη. Επρόκειτο να δολοφονηθεί την ίδια μέρα με τον Λαμπράκη, όπως προέβλεπε το σχέδιο, αλλά τότε τη γλύτωσε χάρη στην έγκαιρη επέμβαση του πλήθους. Να γιατί έπρεπε να πεθάνει τώρα: διότι δεν πέθανε τότε. Ήταν ένας «χρέος τιμής» των καθαρμάτων προς την ατιμία.
Η αστυνομία είπε πως πέθανε από καρδιά, την ώρα μιας τυπικής «εξακρίβωσης στοιχείων», αλλά αρνήθηκε να παραδώσει το πτώμα προς ταφήν στην οικογένεια. Και στη διάρκεια της κηδείας απαγόρευσαν να ανοιχτεί το φέρετρο. Όμως, ακριβώς τη στιγμή της ταφής η κόρη του Τσαρουχά, η Καίτη, ορμάει, ανοίγει το φέρετρο, και αποκαλύπτεται ένα λιωμένο κεφάλι χωρίς πρόσωπο. Και τα χέρια δεμένα με χειροπέδες! Μέσα στο φέρετρο! Δεν έκαναν τον κόπο ούτε καν να του βγάλουν τις άχρηστες πλέον χειροπέδες. Τέτοια κτηνωδία δεν τη συναντά κανείς ούτε στους Ναζί.
Αυτό που με κάνει να χαρακτηρίζω τη χούντα υποδειγματικά ανθελληνική, είναι τούτη η περιφρόνηση προς το νεκρό σώμα, αυτός ο τρόπος ταφής, αυτές οι χειροπέδες σ’ ένα πτώμα με λιανισμένο κρανίο. Ο ελληνικός πολιτισμός έδειχνε πάντα σεβασμό στους νεκρούς. Δεν θα είχε κανείς την απαίτηση να γνωρίζουν τα κτήνη τον τραγικό μύθο της Αντιγόνης αλλά, του κέρατά, θα έπρεπε να ξέρουν τουλάχιστον τα ταφικά έθιμα της Μάνης, όταν η μάνα του δολοφονημένου από βεντέτα πάει κι ανάβει κερί μπροστά στο φέρετρο του δολοφονηθέντος δολοφόνου.
Η χούντα σχηματίζει κυβέρνηση με πρωθυπουργό-ανδρείκελο τον ανακτορικό Κων. Κόλλια. Τα υπουργεία μοιράζονται σε ανθρώπους της CIA, και οι 14 αξιωματικοί που αποτελούν τη χούντα είτε δρουν χωρίς εμφανές αξίωμα προς το παρόν είτε διορίζονται γενικοί γραμματείς υπουργείων.
Ωστόσο, η δεκατετραμελής χούντα δεν είναι συμπαγής από ιδεολογικής απόψεως, αν και ο Γιάννης Κάτρης πιστεύει πως οι τρεις τάσεις δεν είναι παρά ένα καλά στημένο θέατρο για να πιέζονται οι Αμερικανοί. Η «μετριοπαθής» τάση Παπαδόπουλου είναι φιλοβασιλική (προς το παρόν) και φιλοαμερικανική απροσχημάτιστα. Η δεύτερη τάση υπό τον συνταγματάρχη Ιωάννη Λαδά, γενικό γραμματέα του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως και προϊστάμενο των βασανιστών, εμφανίζεται ως «νασερική» και «γκωλική» αλλά στην πραγματικότητα είναι σχεδόν απροσχημάτιστα ναζιστική.
Ο Παπαδόπουλος είναι ο «καλός» και ο Λαδάς ο «κακός». Ο καλός είναι σα να επιδεικνύει τον κακό και να λέει: Να είστε ικανοποιημένοι με μένα γιατί υπάρχουν και χειρότεροι ανάμεσά μας. Και φροντίζει να το κάνει σαφές αυτό με το ξύλο που δίνει ο Λαδάς αυτοπροσώπως σε δύο καθόλα αξιοπρεπείς δημοσιογράφους της πεφωτισμένης Δεξιάς, τον Παναγιώτη Λαμπρία και τον Γιάννη Λάμψα, διευθυντή και αρχισυντάκτη αντιστοίχως του περιοδικού «Εικόνες».
Το εν λόγω περιοδικό είχε δημοσιεύσει μια έρευνα για την ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα, και επειδή ο Λαδάς, άντρακλας με τα όλα του, αν και σχεδόν νάνος στο μπόι, δεν παραδέχεται πως στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε ομοφυλοφιλία, καλεί τους δύο καλούς δημοσιογράφους στο γραφείο του κι αρχίζει να τους κοπανάει με τη λαβή του περιστρόφου. Το μήνυμα είναι σαφές: Εσείς οι δεξιοί, μην ξεχνάτε πως υπάρχουν και υπερδεξιοί, έτοιμοι να σας λιανίσουν. Κι όταν ο Παπαδόπουλος υποχρεώνεται να αποφυλακίσει και να διώξει στο εξωτερικό τον Α. Παπανδρέου, ύστερα από προσωπική επέμβαση του προέδρου Τζόνσον, που υπακούει στην απαίτηση της αμερικανικής πανεπιστημιακής κοινότητας για αποφυλάκιση του συναδέλφου τους, ο Λαδάς απειλεί πως θα μπει στη φυλακή και θα σκοτώσει τον Ανδρέα. Αδιαφορεί, λέει, τελείως, αυτός ο «αντιαμερικανός» για το τι λεν οι Αμερικανοί.
Ο Λαδάς παίζει καλά το ρόλο του κακού, ο Παπαδόπουλος παίζει άτεχνα το ρόλο του καλού και ο Οδυσσέας Αγγελής, ένας ικανός στρατηγός που φέρει τον τιμητικό τίτλο του αρχιστρατήγου, παίζει το ρόλο του άσχημου σε τούτο του γουέστερν, επικουρούμενος από δυο άλλους ανώτερους αξιωματικούς της μεγάλης χούντας, που τώρα συνεργάζεται με τη μικρή, τον Ζωιτάκη και τον Σπαντιδάκη.
Κι αν σας ενδιαφέρει να μάθετε πώς συγκέντρωσε ο Λαδάς τα πρώτα χρήματα για το περίφημο τάμα, πρέπει να μάθετε κάτι για τις 300 πουτάνες, όσες ακριβώς και οι τριακόσιοι του Λεωνίδα, τα ονόματα των οποίων βρέθηκαν σε λίστα που είχε μία ευπρεπής «μαντάμ». Τηλεφωνούσε ο Λαδάς στον καθένα απ’ τις χιλιάδες ευπρεπείς πελάτες των τριακοσίων, και έλεγε: ή πληρώνεις τόσα για το τάμα ή δεν σου συγχωρείται το αμάρτημα. Κι εκείνος μεταβίβαζε τα πουτανιάτικα στο τάμα. Καταλαβαίνετε τώρα τι ποιότητας είναι η ελληνική εθνικοφροσύνη;
Ήταν ένα κρύο πρωινό της 13ης Δεκεμβρίου 1967, όταν ο γενικός επιθεωρητής στρατού αντιστράτηγος Ιωάννης Μανέττας επισκέπτεται στο γραφείο του τον αρχηγό του γενικού επιτελείου Οδυσσέα Αγγελή και του δίνει επιστολή του βασιλιά με τον οποία ο Αγγελής διατάσσεται να παραδώσει στον Μανέττα αμέσως, εκείνη τη στιγμή, την αρχηγία του επιτελείου, δηλαδή την ανώτατη διοίκηση του ελληνικού στρατού. Ο Αγγελής συλλαμβάνει επί τόπου τον Μανέττα και αμέσως μετά τηλεφωνεί στον Παπαδόπουλο για να του πει τα νέα σκασμένος στα γέλια. Ξέρεις, φίλε Γιώργο, ο βασιλιάς επαναστάτησε κατά της επαναστάσεως! Εντάξει, μωρέ, τι έγινε, όλοι το ξέραμε πως θα αντεπαναστατήσει, λέει ο Γιώργος. Μόνο προσκλήσεις δεν μας έστειλε ο βασιλιάς για τούτη την παράσταση.
Ο βασιλιάς βρισκόταν ήδη στην Καβάλα, όταν ο άνθρωπός του, ο Μανέττας, επισκεπτόταν τον Αγγελή. Και περίμενε εκεί να του στείλει σήμα ο Μανέττας πως, εντάξει, η χούντα έπεσε έτσι, μ’ ένα βασιλικό φύσημα. Περάστε τώρα μεγαλειάτατε για να παραστήσετε τον ελευθερωτή στη δεύτερη πράξη τούτης της κωμωδίας.
Δυστυχώς για το βασιλιά, δεύτερη πράξη δεν υπήρξε. Η κωμωδία ήταν μονόπρακτη. Κι έτσι, ο βασιλιάς, μαζί με τη βασιλική σύζυγο, τη βασιλική μητέρα, τα δυο βασιλικά παιδιά και τη βασιλική αδερφή Ειρήνη παίρνουν δρόμο οικογενειακώς για τη Ρώμη πρώτα και στη συνέχεια για το Λονδίνο, και είναι ακόμα εκεί. Μαζί τους και ο πρωθυπουργός Κων. Κόλλιας, ο αυλάρχης Λεωνίδας Παπάγος, ο πτέραρχος Γ. Αντωνάτος και ο γιατρός Κουτήφαρης.
Κι έτσι η Ελλάδα ξέμεινε και από ανώτατο άρχοντα και από πρωθυπουργό. (Ήταν ο Κόλλιας). Και ο Παπαδόπουλος διορίζει αντιβασιλιά τον Ζωιτάκη, ενώ ο Ζωιτάκης με τη σειρά του ορκίζει πρωθυπουργό τον Παπαδόπουλο! Η κωμωδία τώρα έχει και ένα σπαρταριστό φινάλε κυκλικών αλληλοδιορισμών. ‘Οχι παίζουμε, σαν τον βασιλιά! Που εξέπεμψε το μήνυμα εξέγερσης κατά της χούντας από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Λάρισας, που ακουγόταν μόνο στα περίχωρα. Και που δεν πήρε υπ’ όψιν πως η χούντα είχε ήδη ξηλώσει και τους δημοκρατικούς και τους φιλοβασιλικούς αξιωματικούς. Με ποιους θα ‘καμνε την αντεπανάστασή του ο βασιλιάς; Μα, με το βασιλικό του κύρος! Διαταγή του βασιλιά και τα σκυλιά δεμένα. Αμ, δε.
Σου λέει ο άνθρωπος, η ελληνική ιστορία διδάσκει πως όλες οι μέχρι τώρα δικτατορίες στην Ελλάδα είχαν βασιλική κάλυψη. Συνεπώς, αν πάψω να καλύπτω τη δικτατορία, αυτή θα καταρρεύσει. Αμ, δε. Ετούτη εδώ, η χούντα, μπόρεσε να κάνει και χωρίς βασιλιά. ‘Αλλωστε, το έδειξε απ’ την αρχή, αφαιρώντας απ’ την άλλη χούντα, τη βασιλική, τη δόξα και την τιμή για τη σωτηρία της πατρίδας απ’ τους κομουνιστές.
Φυσικά, η ιδέα της αντεπανάστασης ήταν της Φρειδερίκης, όπως όλες οι σπουδαίες βασιλικές ιδέες. Τι είχε στο νου της αυτή η σατανική γυναίκα; Όλοι, και οι παλατιανοί μαζί, πίστευαν τότε πως η χούντα καταρρέει από μόνη της όπου νάναι. Όμως, αν κατέρρεε από μόνη της χωρίς να κουνηθεί ο βασιλιάς, ο λαός θα τον πετούσε αυτομάτως απ’ το θρόνο σαν τον άνθρωπο που ανέχτηκε τους δικτάτορες, και μάλιστα τους παρακατιανούς. Ενώ αν εμφανιζόταν σαν ελευθερωτής, ο θρόνος θα αποχτούσε καινούργια αίγλη. Η Φρειδερίκη δεν άκουσε την κόρη της Ειρήνη, τη μόνη απ’ τη βασιλική οικογένεια που εξ αρχής αγάπησε ειλικρινά τους συνταγματάρχες. Και την πάτησε η Φρειδερίκη.
Αμέσως μετά το φιάσκο του βασιλικού αντιπραξικοπήματος, ο Παπαδόπουλος καταργεί τα δύο «επαναστατικά όργανα», την επαναστατική επιτροπή και το επαναστατικό συμβούλιο, και γίνεται δικτάτωρ «νορμάλ» και χωρίς χούντες -έτσι λέγονται στα ισπανικά οι επιτροπές, οι ενώσεις- γύρω του. Ο παλιός ταγματασφαλίτης Γεώργιος Παπαδόπουλος τώρα προΐσταται άλλων ταγματασφαλιτών, και όλοι μαζί οι παλιοί συνεργάτες των Γερμανών ξανάρχονται. Κανείς δεν αντιμετώπισε την ιστορία της χούντας σαν την ιστορική συνέχεια των Ταγμάτων Ασφαλείας.
Μπορεί, βέβαια, ο Παπαδόπουλος να ήταν και ολίγον τρελλός, όχι πάντως τόσο που να μην ξέρει τι κάνει. Ήταν ευφυής άνθρωπος. Και γιαυτό ποτέ δεν εμπιστεύτηκε στ’ αλήθεια τον γεννημένο ηλίθιο Στυλιανό Παττακό, τον οποίο μύησε στη χούντα την τελευταία στιγμή, γιατί είχε ανάγκη από τα άρματά του.
Είναι λάθος να βγάζουμε όλους τους δικτάτορες τρελούς, και να ξεμπερδεύουμε έτσι στα γρήγορα με τις ερμηνείες. Όπως όλοι οι φανατικοί, ο Παπαδόπουλος ήταν ένας ιδεοληπτικός άνθρωπος, που πίστευε στο πεπρωμένο του. Κι αν ήξερε λίγα περισσότερα γράμματα, ώστε να συγκροτεί με συντακτική επάρκεια τους εντελώς ασυνάρτητους λόγους του, κανείς δεν θα τον χαρακτήριζε τρελό. Πάντως, δεν είναι τρελοί όσοι κακοποιούν καθημερινά με τέτοια βαναυσότητα την υπέροχη ελληνική γλώσσα.
Όπως πάρα πολλοί, αυτοπροτάθηκε, τούτος ο ιδεοληπτικός, σαν σωτήρας της Ελλάδας χωρίς να γνωρίζει όχι τον πολιτισμό αυτής της χώρας αλλά ούτε καν τη γλώσσα της. Συμβαίνουν αυτά με τους απατεώνες. Και ο Παπαδόπουλος ήταν ένας τυπικός Έλλην απατεών, που το προσωπικό του συμφέρον το πρότεινε ως εθνικό. Όμως, ούτε ο πρώτος ούτε ασφαλώς ο τελευταίος κατ’ ουσίαν ανθέλλην είναι που παριστάνει τον κατ’ επίφασιν Έλληνα.
Με τον Παττακό τα πράγματα είναι διαφορετικά. Προσέξτε τι είπε το ξεφτέρι όταν ξένοι δημοσιογράφοι τον ρώτησαν αν αληθεύει πως η χούντα βασανίζει ανθρώπους: «Ή βασανιστές είμαστε ή ηλίθιοι. Όχι όμως και τα δύο». Σύμφωνα με το «συλλογισμό», αφού δεν ήταν βασανιστές, όπως ισχυρίζονταν, δεν μπορεί παρά να ήταν ηλίθιοι. Ξέρετε άλλον δημόσιο άνδρα που ομολόγησε δημοσίως την ηλιθιότητά του, επιχειρώντας μάλιστα να δείξει πως είναι έξυπνος; Είναι ο Παττακός επίσης που είπε το παροιμιώδες: «Όποιος ενδιαφέρεται για τα δικαιώματα του ανθρώπου και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στην Ελλάδα, είναι κομουνιστής».
Όσο για τον άλλο φωστήρα, τον I. Λαδά, περιοριζόμαστε να σημειώσουμε πως σε λόγο του, στο πανεπιστήμιο παρακαλώ, είπε πως είναι περιττή η διδασκαλία των αναρχικών Γαλιλαίου και Μοντεσκιέ! Και οι πανεπιστημιακοί τον χειροκρότησαν! Ξέρετε κάτι; Η Ελλάδα είναι καταδικασμένη σε θάνατο, γιατί οι πανεπιστημιακοί χειροκροτούν όχι μόνο τους δικτάτορες, αυτό θα μπορούσε να το κάνει κάθε δειλό ανθρωπάκι, αλλά τους ηλίθιους, τη στιγμή ακριβώς που κραυγάζουν δημοσίως την ηλιθιότητα τους. Κανείς απ’ αυτά τα μορμολύκεια δεν αντέδρασε όταν η χούντα, με επίσημη ανακοίνωσή της, χαρακτήρισε τον Σεφέρη, τότε που έκανε τη γνωστή δήλωση κατά της χούντας, όργανο του διεθνούς κομουνισμού, που εκτελεί μέρος του σχεδίου που του ανέθεσε ο διεθνής κομουνισμός για την καταστροφή της Ελλάδος!
Μόνο οι κομουνιστές και οι ΕΔΑίτες ξεσηκώθηκαν απ’ την πρώτη μέρα κατά της χούντας. Οι άλλοι, οι αστοί δημοκράτες, καιροσκοπούσαν όπως πάντα και περίμεναν, είτε να βγάλουν οι κομουνιστές το φίδι απ’ την τρύπα, είτε αυτό να βγει μόνο του. Και άρχισαν να σκέφτονται κι αυτοί την αντίσταση κατά της χούντας μόνο μετά την αποτυχία του βασιλικού αντιπραξικοπήματος. Στο μεταξύ όμως χάνεται πολύτιμος χρόνος και η χούντα εδραιώνεται στην εξουσία.
Στην πραγματικότητα δεν υπήρξε σοβαρή αντίσταση κατά της χούντας. Η αντίσταση ήταν λίγο ως πολύ πλατωνική, εκτός απ’ την ηρωική μεν αλλά δυστυχώς αποτυχημένη απόπειρα του Αλέξανδρου Παναγούλη να σκοτώσει το δικτάτορα. Όλες οι προσπάθειες για οργάνωση ένοπλης αντίστασης έμειναν σχέδια, ενώ οι βομβιστικές ενέργειες κάποιων ζωηρών και ριψοκίνδυνων γίνονταν ερήμην των μεγαλύτερων σε αριθμό αντιστασιακών οργανώσεων, του ΠΑΜ και του ΠΑΚ. Ούτε το πεπειραμένο ΚΚΕ ενέκρινε τη βίαιη εξέγερση, τώρα που και τα αστικά κόμματα θα την επιθυμούσαν πολύ. Μέχρι ο Κων. Μητσοτάκης σχεδίαζε πλατωνική ένοπλη εξέγερση στην Κρήτη. Μάλιστα δε δίστασε να ζητήσει στο Παρίσι τη βοήθεια του Μιχάλη Ράπτη, ή Μισέλ Πάμπλο, ενός πεπειραμένου διεθνούς επαναστάτη, που ήταν διάδοχος του Τρότσκι στην Δ’ Διεθνή. Τελικά, το πράγμα περιορίστηκε σε μία τουριστικού τύπου αντίσταση απ’ το εξωτερικό, όπου πρωταγωνιστούσε, όπως και στο κυρίως ειπείν θέατρο, η πληθωρική Μελίνα Μερκούρη, που το έπαιζε Πασιονάρια.
Πάντως, άδικα το ΚΚΕ κατηγορήθηκε για έλλειψη αποφασιστικότητας. Αφενός γιατί η «επανάσταση» έγινε στο όνομα του κομουνιστικού κινδύνου, πράγμα που υποχρέωνε αυτό το κόμμα να είναι επιφυλακτικό ώστε να μη δικαιώσει εκ των υστέρων τους δικτάτορες, και αφετέρου διότι όλος ο κόσμος, του ΚΚΕ συμπεριλαμβανομένου, περίμενε βασιλική δικτατορία στρατηγών και όχι χούντα συνταγματαρχών. Η χούντα των στρατηγών, σύμφωνα με το διαρρεύσαν σχέδιο, θα ήταν μάλλον περιορισμένου χρόνου, ίσα ίσα για να μη γίνουν οι προγραμματισμένες εκλογές αλλά και για να φοβηθεί το εκλογικό σώμα και να στραφεί προς τη Δεξιά, όταν κάποτε γίνονταν εκλογές. Μια τέτοια «ευπρεπής» χούντα δεν θα ήταν δυνατό να είναι ιδιαίτερα βάρβαρη, και συνεπώς δεν θα ταλαιπωρούσε υπέρ το δέον τους κομουνιστές, που θάλεγες πως από έθιμο είναι αυτοί που πάντα πληρώνουν τη νύφη σ’ αυτόν τον έρμο τόπο.
‘Αλλωστε, η μεγάλη χούντα δεν θα έκαμνε την «επανάστασή» της με πρόσχημα τον κομουνιστικό κίνδυνο, γιατί θα γινόταν εντελώς γελοία και αναξιόπιστη αν έλεγε κάτι τέτοιο. Θα έκαμνε την «επανάστασή» της στο όνομα «της συνταγματικής ομαλότητας και της γαλήνης του τόπου» και για «να αναστηλώσει την κλονισμένη δημοκρατία στη χώρα που τη γέννησε».
Γνωστό το παραμύθι. Γνωστό και το άλλο παραμύθι περί κομουνιστικού κίνδυνου, που αυτή τη φορά όντως δεν υπήρχε. Αλλά εν πάση περιπτώσει, οι κομουνιστές στο σχετικά πρόσφατο παρελθόν είχαν δείξει πως είναι αποφασιστικοί άνθρωποι, έτοιμοι να σκοτωθούν (αλλά και να σκοτώσουν) για τα ιδανικά τους. Σου λεν οι κομουνιστές, τι θα γίνει, πάλι θα κάτσουμε να μας σφάξουν; Κι έτσι, έκαναν κι αυτοί πλατωνική αντίσταση.
Η χούντα διέθετε και «θεωρητικό όργανο», υπό τον τίτλο «Θέσεις και Ιδέες». Ο διαπρεπέστερος θεωρητικός του εν λόγω περιοδικού ήταν ο Κ. X. Βριώνης, που σας βεβαιώ ξέρει καλά τι λέει. Ακούστε τον: «Ο μέγας εχθρός της εθνικής προπαγάνδας είναι η αμφιβολία. Γιαυτό, ποτέ δεν πρέπει να γίνεται επίκληση της λογικής των μαζών. Η εθνική προπαγάνδα πρέπει να απευθύνεται πάντοτε εις το συναίσθημα, το καθολικόν, το ολοκληρωτικόν συναίσθημα, το δίκαιον ή το άδικον, το ηθικόν ή το ανήθικον, την αγάπην ή το μίσος, την αλήθειαν ή το ψεύδος. Η εθνική προπαγάνδα έναν οδηγόν έχει: την υποκειμενικήν αλήθειαν του εθνικού συμφέροντος και ουδέποτε την οιανδήποτε αντικειμενικήν αλήθειαν».
Είναι εκπληχτικό αυτό το κείμενο στον κυνισμό του. Ακριβώς έτσι αντιμετωπίζεται πάντα στην Ελλάδα η «εθνική αλήθεια»: σαν ψέμμα που βολεύει, σαν ψέμμα που εξυπηρετεί τα «εθνικά συμφέροντα». Ο Βριώνης είναι φασίστας και το κραυγάζει, δε μασάει τα λόγια του, όπως οι φασίζοντες στον έρποντα καθημερινό φασισμό που ροκανίζει αδιάκοπα τα θεμέλια της ελληνικής εθνότητας με τα αδιάκοπα και μεθοδευμένα ψέμματα. Ο Βριώνης είναι ειλικρινής όταν προτείνει ως αληθές το ψευδές, αρκεί αυτό να υπηρετεί τα εθνικά συμφέροντα. Όμως, ακούσατε ποτέ κανέναν πολιτικό, που κάθε μέρα κάνει ακριβώς αυτά που προτείνει ο Βριώνης, να ομολογεί πως ψεύδεται για λόγους εθνικού συμφέροντος;
Αλλά το ψεύδος χρειάζεται δικτατορία για να εισπραχτεί ως αλήθεια απ’ τους αφελείς και τους αγράμματους. Υπό καθεστώς δημοκρατίας, το εθνικό ψεύδος δε φτουράει. Η αλήθεια και η δημοκρατία είναι περίπου συνώνυμα. Ή, λοιπόν, θα πούμε την αλήθεια στους Έλληνες για την ιστορία τους ή θα εγκαταλείψουμε τα παχειά λόγια για τη δημοκρατία.
Ακούστε τώρα και τον Γιώργο Σεφέρη στο περίφημο κείμενό του κατά της χούντας, γραμμένο το Μάρτιο του 1969. Του χρειάστηκαν δυο χρόνια για να αποφασίσει να μιλήσει, λίγο πριν πεθάνει: «Είναι μια κατάσταση [η χούντα] που όσες πνευματικές αξίες κατορθώσαμε να κρατήσουμε ζωντανές με πόνο και μόχθο πάνε κι αυτές να καταποντιστούν μέσα στο έλος, μέσα στα τελματωμένα νερά. Τώρα ξαναγυρίζω στη σιωπή μου.« [Γιατί, κύριε; Είναι στάση πνευματικού ανθρώπου αυτή;]. »Και προσεύχομαι στο Θεό να μη βρεθώ στην ανάγκη να μιλήσω και πάλι. Είμαι ένας άνθρωπος χωρίς κανένα πολιτικό δεσμό και μπορώ να πω χωρίς φόβο και πάθος: Βλέπω μπροστά μου το γκρεμό που μας οδηγεί η καταπίεση. Αυτή η ανωμαλία πρέπει να σταματήσει. Είναι εθνική επιταγή».
Σύμφωνοι, σεβαστέ μου, μεγάλε ποιητή. Όμως και οι δικτάτορες για εθνική επιταγή μιλούν. Ποιες απ’ τις δυο εθνικές επιταγές είναι η σωστή; Σας βεβαιώ καμία. Η δικτατορία δεν είναι λύση. Όμως, ούτε η μεγαλόστομη αοριστολογία ενός σπουδαίου ποιητή που συνήθισε να κρύβεται πίσω απ’ την αμφισημία της ποίησης είναι λύση. Πάντως, ο Σεφέρης μίλησε. Ο Ελύτης δε μίλησε. Πάρα πολλοί δε μίλησαν. Ο πνευματικός κόσμος της χώρας, κατά πλειοψηφία, είχε περιέλθει σε αφασία εκείνη τη δύσκολη εποχή. Και κανείς δε βρέθηκε ούτε τότε ούτε αργότερα να αντικρούσει τον Βριώνη. Διότι οι περισσότεροι πράττουν σιωπηρά καταπώς εκείνος υποδεικνύει.
Ο χουντικός index librorum prohibitorum (πίκανας απαγορευμένων βιβλίων) και για συντομία ίντεξ σκέτα, περιέχει 1046 έργα, ελληνικά και ξένα. Απαγορευμένοι, ο Σαρτρ, ο Καμύ, ο Έλιοτ, ο Τόμας Μαν, ο Λόρκα, ο Γκόρκυ, ο Λάξνες, ο Σόλοχωφ, ο Έρεμπουργκ, ο Αμάντο, ο Φίνλευ, ο Τόμσον και εκατοντάδες άλλοι ξένοι λογοτέχνες και σοφοί. Απαγορευμένος και ο Κωστής Παλαμάς.
Καθηγητής Πανεπιστημίου παραπέμφθηκε στο στρατοδικείο, μας πληροφορεί ο Γιάννης Κάτρης, διότι ανέλυσε στους φοιτητές του τους «Ελεύθερους πολιορκημένους» του άλλου εθνικού μας ποιητή, του Διονύσιου Σολωμού. Και ο χουντικός καθηγητής Τωμαδάκης να διακηρύσσει πως τώρα προέχουν οι ανάγκες της εθνικής άμυνας.
Απαγορευμένες είναι όλες οι ταινίες της Μελίνας Μερκούρη και της Ειρήνης Παπά. Και όποιος ακούει Μίκη Θεοδωράκη παραπέμπεται αυτομάτως στο στρατοδικείο. Και το τραγικότερο όλων: Απαγορευμένοι τα τρία πρώτα χρόνια της χούντας είναι και οι αρχαίοι Έλληνες τραγικοί ποιητές Αισχύλος, Σοφοκλής και Ευριπίδης. Απαγορευμένος και ο Αριστοφάνης. Απαγορευμένος και ο Αριστοτέλης. Ω, θεοί, ο μεγάλε Δία, πώς ανέχεστε αυτούς τους βέβηλους που παν να σώσουν την Ελλάδα καταστρέφοντας ό,τι πολυτιμότερο έχει η πολιτιστική της κληρονομιά;
Σ’ έναν απ’ τους λόγους του, ο φωτοσβέστης Γ. Παπαδόπουλος χαρακτήρισε την «επανάσταση», «εποχή πνευματικού φωτός». Τι εννοεί; Μήπως λέει ανοησίες; Καθόλου. Ξέρει καλά τι λέει. Ο Παπαδόπουλος και κυρίως ο Παττακός είναι βαθύτατα θρησκευόμενοι άνθρωποι. Είναι χριστιανοί μέχρι σκασμού. Η Ελλάδα τους, είναι «Ελλάς Ελλήνων χριστιανών». Όχι «ειδωλολατρών», σαν τους αρχαίους Έλληνες, όχι άθεων, σαν τους κομουνιστές. Πας μη χριστιανός, μηδέ Έλλην. Πας ολιγόπιστος, κακός Έλλην. Πας άθεος, ανθέλλην με πιστοποιητικό απ’ τον παπά της ενορίας, θεωρημένο απ’ τον ενωμοτάρχη του αστυνομικού τμήματος της γειτονιάς. Το κατηχητικό σχολείο ξαναγίνεται το κυρίως ειπείν ελληνικό σχολείο, όπως και τον καιρό του εμφυλίου. Τώρα στο κρυφό σχολειό μαθαίνουν γράμματα οι «ανθέλληνες», που διαβάζουν κρυφά τα απαγορευμένα βιβλία. Στο στρατό η Βίβλος είναι το μόνο επιτρεπόμενο ανάγνωσμα. Το μόνο επισήμως αναγνωρισμένο πνεύμα είναι το Άγιο.
Και οι αρχιερείς να σεκοντάρουν τον δικτάτορα. Και οι πανεπιστημιακοί, να χειροκροτούν τον δικτάτορα. Και οι ακαδημαϊκοί, να επευφημούν τον δικτάτορα. Και οι πνευματικοί άνθρωποι να σιωπούν. Άλλοι, οι λιγότεροι, από πεποίθηση. Άλλοι, οι περισσότεροι, από φόβο. Τα περίφημα «18 κείμενα» είναι ένα πρόχειρο άλλοθι για την απέραντη δειλία κάποιων που επιμένουν και σήμερα να παριστάνουν τους αντιστασιακούς, για μόνο το λόγο πως τόλμησαν και έδωσαν κείμενό τους για δημοσίευση σ’ αυτή τη συλλογική έκδοση. Και όλοι αυτοί να υπερθεματίζουν σήμερα σε ελληνολατρεία τους δημαγωγούς. Αυτοί, που δεν έκαναν απολύτως τίποτα για να αντισταθούν, μόνο από αξιοπρέπεια έστω, στον πλήρη εξευτελισμό του ελληνικού πολιτισμού απ’ τους βάρβαρους που παρίσταναν τους Έλληνες. Είναι δυνατόν; Ναι είναι δυνατόν σ’ έναν τόπο, όπου απατεώνες δεν είναι μόνο οι πολιτικοί και οι επιχειρηματίες.
Οι αντιστασιακές οργανώσεις που δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της χούντας είχαν έναν χαρακτήρα βαθύτατα συναισθηματικό και ελάχιστα πραχτικό. Μόνο οι κομουνιστές μπήκαν στον αγώνα απ’ την πρώτη μέρα. Οι αντιφασίστες δημοκράτες αστοί περίμεναν τους κομουνιστές να βγάλουν το φίδι απ’ την τρύπα, κι όταν διαπίστωσαν πως δεν είναι διατεθειμένοι να πάρουν τα όπλα, μπήκαν κι αυτοί σ’ έναν ακριβώς όμοιο μ’ εκείνον των κομουνιστών πλατωνικό αγώνα, περισσότερο για να σώσουν την αξιοπρέπειά τους, παρά για να ρίξουν τη χούντα.
Στην πραγματικότητα, κανένας δεν έριξε τη χούντα, ούτε «τα παιδιά του Πολυτεχνείου», που τα κάναμε μπαντιέρα για να απαλύνουμε τις ενοχές μας για τη δειλία μας. Η χούντα σάπισε και έπεσε από μόνη της, όπως το σάπιο φρούτο απ’ το δέντρο. Και βέβαια, ουδεμία σχέση έχουν με οποιαδήποτε έννοια αντίστασης αυτοί που από δειλία την κοπάνησαν στο εξωτερικό, για να παριστάνουν εκ του ασφαλούς τους αντιστασιακούς, όντας στην πραγματικότητα αυτοεξόριστοι, οι περισσότεροι άνευ λόγου.
Ο μόνος που πράγματι αντιστάθηκε κατά της χούντας ήταν ο Αλέξανδρος Παναγούλης, που έπαιξε τη ζωή του κορώνα γράμματα προκειμένου να σκοτώσει τον τύραννο. Αστόχησε παρά δύο δευτερόλεπτα. Τόσο καθυστέρησε να πατήσει το κουμπί που θα πυροδοτούσε τον εκρηχτικό μηχανισμό που είχε τοποθετήσει κάτω από μια μικρή γέφυρα στο Λαγονήσι, στο δρόμο προς το Σούνιο. Ήταν οχτώ παρά τέταρτο το πρωί της 13ης Αυγούστου 1968.
Ο δράστης συνελήφθη αμέσως και επί τόπου. Δεν προετοίμασε τη φυγή του κι αυτό σημαίνει πως έδρασε σαν κομάντος αυτοκτονίας. Ήταν ένας γνήσιος ήρωας αυτός ο άνθρωπος. Το έδειξε άλλωστε και στο στρατοδικείο, που τον καταδίκασε σε θάνατο. Και θα εκτελούσαν οπωσδήποτε την ποινή, αν όχι για κανέναν σοβαρότερο λόγο, τουλάχιστο για να ικανοποιήσουν τον πιο επικίνδυνο των χουνταίων, τον Ιωάννη Λαδά, που αρχίζει να απειλεί έμμεσα τον αρχηγό του για την «ανεκτικότητα που δείχνει προς τους κομουνιστές». Βέβαια, ο Παναγούλης δεν ήταν κομουνιστής. Ανήκε στη νεολαία της Ένωσης Κέντρου πριν απ’ τη χούντα. Αλλά αυτές είναι λεπτομέρειες για τον υστερικό Λαδά, που κάνει σα να αποπειράθηκαν να σκοτώσουν τον ίδιο.
Τελικά ο Παναγούλης γλυτώνει τη ζωή του χάρη στη έγκαιρη επέμβαση όλων των κυβερνήσεων της Ευρώπης, πλην της Τουρκίας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας. Ακόμα και η κυβέρνηση των ΗΠΑ ζητάει χάρη για τον Παναγούλη. Κι αυτό ισούται με διαταγή. Διότι τα υπέρ της σωτηρίας του Παναγούλη τηλεγραφήματα του πάπα Παύλου, του Γ.Γ. του ΟΗΕ Ου Θαντ, του Αντρέ Μαλρώ και πολλών εκατοντάδων άλλων προσωπικοτήτων απ’ όλον τον κόσμο, δε νομίζω πως θα ήταν δυνατό να κάνουν τη χούντα να δείξει έναν, ούτως ή άλλως, ανύπαρχτο ανθρωπισμό.
Ο Παναγούλης, μια πρώτη φορά δραπέτευσε για να συλληφθεί σε λίγες μέρες, και μια δεύτερη συνελήφθη, πριν την πραγματώσει. Ήταν ένας εκπληχτικός άνθρωπος. Κι ωστόσο, η πράξη του ήταν εντελώς άστοχη από πολιτικής απόψεως. Δε σκοτώνεις τη χούντα σκοτώνοντας τον επικεφαλής της. Απλώς δίνεις προσχήματα για το μεγάλωμα της καταπίεσης και όπλα στη χουντική προπαγάνδα. Που εκμεταλλεύεται επιδέξια το γεγονός. Σοβαρή πολιτική σκέψη συνεπώς μπορεί να μην είχε ο Παναγούλης, πάντως ήρωας ήταν.
Μ’ ένα «δημοψήφισμα» της πλάκας που γίνεται τον Οκτώβριο του 1968, ο ελληνικός λαός λέει ΝΑΙ στη χούντα, σε ποσοστό 92,3%! Μα, είναι δυνατόν τέτοιο θράσος; Και βέβαια είναι δυνατόν όταν σε υποστηρίζουν τα ισχυρότερα κράτη της Ευρώπης, η Αγγλία και η Γαλλία. Και, φυσικά, η Αμερική, Και, φυσικότατα, το ΝΑΤΟ. Μόνο η Ιταλία και η Δυτ. Γερμανία απ’ τις δυτικές χώρες τάσσονται σχεδόν φανερά κατά της χούντας. Ενώ απ’ τις ανατολικές (σοσιαλιστικές!), μόνο η Γιουγκοσλαβία απ’ την αρχή μέχρι το τέλος παραμένει φανατικά και θαρραλέα αντιχουντική. Ομοίως και η Τσεχοσλοβακία, αλλά μόνο πριν απ’ την «άνοιξη της Πράγας». Διότι μετά το φθινόπωρο της ρωσικής επέμβασης, γίνεται κι αυτή φιλοχουντική, όπως και η ΕΣΣΔ, όπως και η Ρουμανία -κυρίως η Ρουμανία που σχεδόν πανηγυρίζει που ο φασισμός επανέκαμψε στην Ελλάδα.
Η Τουρκία τηρεί ουδέτερη στάση, που ευνοεί τους δημοκράτες. Η Αλβανία μέχρι το 1970 είναι φανατικά και δεδηλωμένα αντιχουντική, αλλά αυτή τη χρονιά γίνεται ξαφνικά φιλοχουντική. Η Κίνα παραμένει απ’ την αρχή μέχρι το τέλος αντιχουντική, όχι από αγάπη για την Ελλάδα («σε ποιο ξενοδοχείο μένετε;») αλλά από μίσος για την Αμερική, που αυτόν τον καιρό είναι ο υπ’ αριθμόν δυο εχθρός της μετά τη Σοβιετική Ένωση.
Ηθικό, ή μάλλον ανήθικο δίδαγμα: Οι καλές ή οι κακές σχέσεις ανάμεσα στα κράτη καθορίζονται πάντα απ’ το συμφέρον και ποτέ απ’ το πολίτευμα. Είναι γνωστή, άλλωστε η αγάπη για τις δικτατορίες απανταχού της οικουμένης της πιο δημοκρατικής χώρας της γης, των Ηνωμένων Πολιτειών.
Πραχτικό συμπέρασμα: Αν θέλεις να απαλλαγείς απ’ τους δικτάτορες, να μη λογαριάζεις τους δημοκράτες φίλους σου. ‘Αλλωστε, όλες οι φιλίες μεταξύ των κρατών είναι σχεδόν πάντα πρόσκαιρες.
Περίπου έναν μήνα μετά το «δημοψήφισμα», πεθαίνει ο Γεώργιος Παπανδρέου την 1η Νοεμβρίου 1968. Η κηδεία του είναι ένα πραγματικό, ένα γνήσιο δημοψήφισμα. Ατέλειωτα πλήθη λαού ακολουθούν τη σωρό απ’ τη μητρόπολη στο πρώτο νεκροταφείο, και τη στιγμή της ταφής οι λυγμοί του πλήθους γίνονται βοή που ταράζει τα μνήματα – όχι όμως και τη χούντα, που δέρνει ανηλεώς όποιους δεν περιορίζονται μόνο στο κλάμα αλλά φωνάζουν και αντιχουντικά συνθήματα επί τη ευκαιρία ενός εξόχως θλιβερού γεγονότος. Και μετά την ταφή, πέφτει άγριο ξύλο στα πέριξ του νεκροταφείου.
Φυσικά, στη νεκρώσιμη τελετή στη μητρόπολη παρευρίσκονται απαξάπαντες οι πρεσβευτές, και των φιλοχουντικών και των λιγοστών αντι-χουντικών χωρών. Το επιβάλλει η διπλωματική εθιμοτυπία. Όμως, κανείς δεν επιβάλλει στον Παναγιώτη Κανελλόπουλο να πει στον σύντομο επικήδειο που εκφωνεί: «Υποκλίνομαι εμπρός σου, Γεώργιε Παπανδρέου. Αναμιμνήσκομαι των κοινών μας αγώνων διά την δημοκρατίαν. Αγώνων οι οποίοι συνεχίζονται». Αυτό το «συνεχίζονται» του Κανελλόπουλου καθώς και η «άτακτη» συμπεριφορά του πλήθους στη διάρκεια της κηδείας, κάνουν τη χούντα να δηλώσει την άλλη μέρα: «Δυστυχώς, ο ελληνικός λαός θα χρειαστεί πολύ χρόνο ακόμα για να διαπαιδαγωγηθεί σωστά και να πειθαρχήσει, ώστε να μην καταστραφεί το Έθνος». Μετάφραση: «Να ετοιμάζεστε για μια δεύτερη και πιο χοντρή στρώση γύψου». Οι γύψινοι εγκέφαλοι έχουν μονομανία με τον γύψο.
Η Μελίνα Μερκούρη, ηγετική μορφή της δια των λόγων «αντίστασης» στο εξωτερικό, γίνεται έξω φρενών σ’ ένα ταξίδι της στη δεδηλωμένα αντιχουντική Ιταλία, όταν τη ρωτούν γιατί επιτέλους οι Έλληνες δεν οργανώνουν ένοπλη αντίσταση κατά της χούντας. Αντίσταση δεν είναι μόνο η ένοπλη, λέει η Μελίνα πολύ σωστά. Όμως δε λέει την αλήθεια όταν συμπληρώνει αμέσως πως στην Ελλάδα αντίσταση κάνει όλος ο λαός κάθε στιγμή. Διότι, αντίσταση στην Ελλάδα κάνουν ελάχιστοι. Οι περισσότεροι λουφάζουν και ποιούν την νήσσαν, κατά την προσφιλή στους Έλληνες συνήθεια. Η σιωπηλή αγανάχτηση δεν είναι αντίσταση. Είναι φαινόμενο τάξεως ψυχολογικής.
Εκτός απ’ τον Αλέξανδρο Παναγούλη, αντίσταση πραγματική κάνει κι ένας καθηγητής της Παντείου, ο Σάκης Καράγιωργας. Τον Ιούλιο του 1969, μια αυτοσχέδια βόμβα που έσκασε στα χέρια του την ώρα που τη μοντάριζε δεν τούκοψε μόνο το χέρι, αλλά τον οδήγησε και στη σύλληψη. Και τότε αρχίζει το μεγάλο μαρτύριο αυτού του σπουδαίου ανθρώπου. Είναι φοβερό να σε βασανίζουν λίγες μέρες μετά το φρικτό ατύχημα. Κι ο Καράγιωργας δεν βγάζει λέξη και δεν καταδίδει κανέναν απ’ τους συνεργάτες του. Λέει πως μόνος του έφκιαχνε και μόνος του τοποθετούσε τις βόμβες που έσκασαν στο Χίλτον, στην Εθνική Τράπεζα της Πλατείας Συντάγματος και σε πολλά άλλα σημεία της Αθήνας.
Κάπου 300 βόμβες εκρήγνυνται αυτόν τον καιρό στην Αθήνα. Φυσικά, δεν τις βάζει όλες η ομάδα Καράγιωργα. Υπάρχουν κι άλλοι κομάντος. Όμως, αυτοί, κάθε άλλο παρά αρκούν για να χαρακτηριστεί η αντίσταση μαζική και λαϊκή, όπως λέει η Μελίνα. Και το Πολυτεχνείο θα έρθει πολύ αργότερα, όταν η χούντα είναι έτοιμη να καταρρεύσει απ’ τα μέσα, και όλοι ξεθαρρεύουν.
Ρωτήστε όμως και τον δικηγόρο Χρήστο Ροκόφυλλο να σας πει τι είναι και πώς γίνεται ο ψυχολογικός βασανισμός το 1969, τη χρονιά της μεγάλης ακμής της χουντικής βίας, τότε που οι καλοί νοικοκυραίοι «κοιτούν τη δουλειά τους», ως συνήθως, κι αφήνουν τους ριψοκίνδυνους να βγάλουν τα κάστανα απ’ τη φωτιά.
Ένας άλλος ακαδημαϊκός δάσκαλος, ο υφηγητής της Γεωπονικής Θεόφιλος Φραγκούλης προτίμησε να αυτοκτονήσει μέσα στο εργαστήριό του. Στο σημείωμα που άφησε λέει: «Προτιμώ να πεθάνω όρθιος παρά να ζω γονατιστός. Οι φίλοι θα με εκδικηθούν». Αλλά δε φάνηκαν πολλοί πρόθυμοι να θελήσουν να τον εκδικηθούν.
Πολλοί «αντιστασιακοί» του εξωτερικού ειρωνεύονται ακόμα και τον Βίλλυ Μπραντ, υπουργό των Εξωτερικών της Γερμανίας αυτόν τον καιρό, γιατί λέει πως οι ξένοι μπορούν μεν να βοηθήσουν αλλά χωρίς αντίσταση και χωρίς αίμα, κάτι τέτοιο θα ήταν δύσκολο. Το μήνυμα του πολύπειρου πολιτικού και έντιμου σοσιαλδημοκράτη είναι σαφές: Αν θέλετε να μας συγκινήσετε, πρώτα να πολεμήσετε, ώστε να μας δώσετε το δικαίωμα να επέμβουμε. Αλλά κανείς Έλληνας αντιστασιακοτουρίστας στην Ευρώπη, ούτε καν διανοείται να έρθει στην Ελλάδα να μιμηθεί τον Καράγιωργα. Πώς θα ήταν δυνατό να κινδυνέψουν, αφού έφυγαν ακριβώς για να μην κινδυνέψουν; Προσωπική αντίσταση κατά της χούντας υπήρξε, και μάλιστα ηρωική. Όμως, άξια λόγου μαζική και οργανωμένη ή ένοπλη αντίσταση, δεν υπήρξε ποτέ στα εφτά χρόνια της χούντας.
Ο Σ. Α. Σουλτσμπέργκερ είναι το μεγάλο όνομα της αμερικάνικης δημοσιογραφίας αυτόν τον καιρό και ο κύριος αρθρογράφος της έγκυρης εφημερίδας «Τάιμς» της Νέας Υόρκης. Εκεί, σ’ αυτή την έγκυρη εφημερίδα, αυτός ο καλός κύριος κάνει ό,τι μπορεί για να «αποδείξει» πόσο καλή και χρήσιμη για τον «ελεύθερο κόσμο» είναι η ελληνική χούντα, που αν και χούντα φέρεται σχεδόν με το γάντι στους αντιπάλους της.
Ένας άλλος Αμερικανός, ο Τζαίημς Μπέκετ, βασικό στέλεχος της οργάνωσης Διεθνής Αμνηστία, τ’ ακούει αυτά και του σηκώνεται η τρίχα. Πώς τολμάει και μιλάει έτσι ο Σουλτσμπέργκερ, όταν αποδεδειγμένα υπάρχουν στην Ελλάδα τουλάχιστον τριακόσιοι βάρβαρα βασανισθέντες μέχρι τον Οκτώβρη του 1969, που γίνεται αυτή η συζήτηση; (Μπορείτε να έχετε μια ιδέα των μεθόδων βασανισμού που εφαρμόζει η χούντα, διαβάζοντας το ντοκουμέντο υπό τον τίτλο «Ανθρωποφύλακες» του Περικλή Κοροβέση, ενός απ’ τους ανθρώπους που τον διέλυσαν σχεδόν κυριολεχτικά στην ταράτσα και στα υπόγεια της Μπουμπουλίνας).
‘Αλλωστε, λίγο πριν απ’ τη συζήτηση ανάμεσα στον Σουλτσμπέργκερ και τον Μπέκετ, έρχεται στην Αθήνα τον Μάρτιο του 1969 η υποεπιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, που εγκαθίσταται στο Ευγενίδειο Ιδρυμα και αρχίζει έρευνες για τις περί βασανιστηρίων καταγγελίες. Ωστόσο, ύστερα από τρεις μέρες φεύγει άπρακτη. Δεν της επιτρέπουν να δει τον Αλέκο Παναγούλη, που είναι ήδη ένας θρύλος έξω απ’ την Ελλάδα, δεν της επιτρέπουν να μπει στις φυλακές Αβέρωφ και στο στρατόπεδο του Διονύσου, δεν της επιτρέπουν να επισκεφτεί τους εξόριστους στη Λέρο.
Πάντως, η επιτροπή επισκέφτεται το κτήριο της κεντρικής Ασφάλειας στη οδό Μπουμπουλίνας, όπου όλα αστράφτουν από καθαριότητα, όπου δεν υπάρχει κανένα όργανο βασανισμού στην ταράτσα, όπου δεν υπάρχει κανένας πολιτικός κρατούμενος στα υπόγεια, μόνο ποινικοί υπάρχουν εκεί. Η σκηνοθεσία, ωστόσο, παραείναι αδέξια. Και ο Σουλτσμπέργκερ το βιολί του: Δε γίνονται βασανισμοί στην Ελλάδα! Ε, ρε, φάλαγγα που σου χρειάζεται για να ομολογήσεις το ψέμα. (Τους άλλους τους βασάνιζαν για να ομολογήσουν την «αλήθεια»).
Το αστείο στην περίπτωση είναι πως οι παλιοί κομουνιστές δεν βασανίζονται πάρα πολύ, αν και η «εθνοσωτήριος» έγινε για να σωθεί η Ελλάδα απ’ αυτούς. Όμως, οι καινούργιοι και πρωτόπειροι κομουνιστές, καθώς και πολλοί απ’ τους δημοκράτες αστούς που συλλαμβάνονται παθαίνουν των παθών τους τον τάραχο. Οι παλιοί είναι «αμετανόητοι» (εχθροί της πατρίδας). Οι καινούργιοι όμως μπορεί και να μετανοήσουν γιαυτό που πήγαν να κάνουν στην πατρίδα οι άθλιοι, να την πουλήσουν δηλαδή στους Ρώσους και τους συνεταίρους τους και όχι στους Αμερικανούς, τους «νόμιμους» δικαιούχους. Όπως και νάναι, οι παλιοί κομουνιστές δεν βασανίζονται ιδιαίτερα πολύ, διότι είναι ιδιαίτερα προσεχτικοί όσον αφορά τη χρήση βίας στην κατά της χούντας αντίσταση. Αν δρούσαν βίαια, θα έδιναν επιχειρήματα στη χούντα, που έδρασε στο όνομα του κομουνιστικού κινδύνου. Ορθά, συνεπώς, ειδικά οι κομουνιστές, δε δρουν βίαια.
Το 1969 είναι η χρονιά της μεγίστης ακμής και ταυτόχρονα η αρχή της παρακμής της χούντας. Η καταπίεση εντείνεται, η αντίσταση κορυφώνεται, αλλά ταυτόχρονα η χούντα αρχίζει να γίνεται διαλλακτική και να συζητάει στο παρασκήνιο για μια ομαλή μεταβίβαση της εξουσίας από την στρατιωτική Δεξιά στην παραδοσιακή Δεξιά, για λογαριασμό της οποίας δρα η χούντα. Βέβαια, η ευπρεπέστερη μερίδα της παραδοσιακής Δεξιάς ποτέ δεν αναγνώρισε πως η χούντα είναι σαρξ εκ της σαρκός της, σάρκωμα έστω αν όχι σαρξ. Πάντως, είναι γεγονός αναμφισβήτητο πως η χούντα δεν κατέλαβε την εξουσία για να εγκατασταθεί μονίμως σ’ αυτήν, όπως έμοιαζε να πιστεύει ο «νασερικός», όπως τον χαρακτηρίζουν κάποιοι, Ιωάννης Λαδάς, ο άνθρωπος που πήρε σοβαρότερα απ’ όλους το ρόλο του εθνοσωτήρα, και που δεν τα είχε καθόλου, μα καθόλου καλά με την παραδοσιακή Δεξιά, αντίθετα απ’ τον αρχηγό του, τον Γεώργιο Παπαδόπουλο, που έχει πλήρη συνείδηση του μεταβατικού χαρακτήρα της δικτατορίας του από την παραδοσιακή Δεξιά στην παραδοσιακή Δεξιά: Απ’ τον Καραμανλή του 1963 στον Καραμανλή του 1974.
Η χούντα είναι ένα μπάι πας: Παρέκαμψε τις βουλωμένες απ’ τον Γ. Παπανδρέου αρτηρίες, και η κυκλοφορία του «γνησίου ελληνικού αίματος» αποκαταστάθηκε με τρόπο γνησίως ελληνικό στην καρδιά του ελληνικού έθνους. Βέβαια, όταν «λέμε ισόβια εννοούμε ισόβια», αλλά, τι να γίνει, οι εθνοσωτήρες έπρεπε να θυσιαστούν για να μη μας πάρουν χαμπάρι. Η παραδοσιακή Δεξιά θα ήθελε πολύ να τους παρασημοφορήσει, αλλά έλα που έπρεπε να σωθούν και τα προσχήματα! Το παραδοσιακό δεξιό κράτος των δοσιλόγων που απορρόφησε και αφομοίωσε όλους τους προδότες της κατοχής, τώρα εμφανίζεται υπερευαίσθητο απέναντι «εις τας δημοκρατικάς παραδόσεις του ελληνικού λαού», όπως αρέσκεται να κοπανάει συνέχεια ο Καραμανλής, ο άνθρωπος που λούφαξε στην κατοχή, ο άνθρωπος που την κοπάνησε σε μια δύσκολη στιγμή, ο άνθρωπος που δεν θα ξανάβλεπε ποτέ την εξουσία αν δε μεσολαβούσε η χούντα.
Καταλαβαίνω το μίσος των χουνταίων για τον Καραμανλή. Η αγνωμοσύνη μπορεί να σε τρελάνει. Για τον Καραμανλή δούλεψε η χούντα, κι αυτός τό=ο μόνο που έκανε γι’ αυτήν ήταν να μετατρέψει τη θανατική καταδίκη σε ισόβια κάθειρξη. Γίνεσαι ή δε γίνεσαι Τούρκος, από «γνήσιος Έλλην» που ήσουν πριν; Τελικά, εγώ που βασανίστηκα και φυλακίστηκα απ’ τη χούντα νοιώθω μια παράξενη συμπάθεια γι’ αυτούς τους ηλίθιους, που έβγαλαν τα κάστανα απ’ τη φωτιά, ίσα ίσα για να τα φάει ο Καραμανλής. Και ο Μητσοτάκης. Που επωμίστηκε τον άχαρο ρόλο να μεταφράσει το «όταν λέμε ισόβια εννοούμε ισόβια», σε «όταν λέμε ισόβια απλώς σκηνοθετούμε».
Η δημοκρατία επανέκαμψε στην κοιτίδα της, ακούγαμε να φωνασκούν οι δημαγωγοί το 1974. Εσείς, είδατε καμιά δημοκρατία στην Ελλάδα; Αν την είδατε, ειδοποιείστε μας να πάμε να τη δούμε και μεις. Σίγουρα θα είναι ένα σπουδαίο αξιοθέατο. Και τόσο σπάνιο για την Ελλάδα, όσο οι ελέφαντες για τον θεσσαλικό κάμπο και οι ιπποπόταμοι για τον Αλιάκμονα. Παχύδερμα θα βρείτε μόνο στα υπουργεία. Και μπούφους θα βρείτε στον Κορυδαλλό. Βιαστείτε, γιατί σε λίγο όλα τα πουλάκια θα έχουν πετάξει από κει.
Ο Αϊζενχάουερ πεθαίνει τον Απρίλιο του 1969, και η χούντα εκπροσωπείται στην κηδεία από τον ηλιθιωδέστερο της παρέας, τον ταξίαρχο Στυλιανό Παττακό, που είναι σκέτο στυλιάρι. Όμως, στην κηδεία πάει και ο Κωνσταντίνος ντυμένος βασιλιάς, αλλά όχι σαν βασιλιάς.
Οι Αμερικανοί συζητούν επί τη ευκαιρία και με τον Παττακό και με τον πρώην, αλλά χωριστά με τον καθένα. Είναι η πρώτη απόπειρα των Αμερικανών να συμβιβάσουν τα πράγματα. Ναι μεν θέλουν τη χούντα, όμως θέλουν και τον βασιλιά, και το πράγμα έχει μπλέξει μετά το βασιλικό πραξικόπημα. Ευτυχώς που υπάρχει και ο Καραμανλής, που μέχρι τότε παραμένει υποδειγματικά ουδέτερος, σα να μη συμβαίνει τίποτα στην πατρίδα του. Μια φορά μίλησε ηπιότατα ο Καραμανλής σε μία συνέντευξή του στον «Μοντ» το Νοέμβριο του 1967, και θα ξανανοίξει το στόμα του στις 30 Σεπτεμβρίου 1969, πέντε μήνες μετά τις διαβουλεύσεις των Αμερικανών με τον Παττακό και τον Κωνσταντίνο στην κηδεία του Αϊζενχάουερ. Η μαγιονέζα αρχίζει να δένει. Αλλά και πάλι ο Καραμανλής είναι ηπιότατος με τη χούντα. Μιλάει για «άφρονες», κατά την προσφιλή του έκφραση. Ούτε για δικτάτορες ούτε για πολιτικούς κρατούμενους ούτε για βασανιστήρια λέει τίποτα. Πολύ προσεχτικός, αυτός ο άνθρωπος! Εξού και η φήμη του σαν μεγάλου πολιτικού. Για τον Καραμανλή, ούτε η CIA φταίει ούτε το ΝΑΤΟ φταίει ούτε το Πεντάγωνο φταίει. Φταίει κυρίως η φιλοδοξία μερικών αφρόνων αξιωματικών. Φταιν επίσης εκείνοι που προκάλεσαν τα πάθη. Διάβαζε: ο Γ. Παπανδρέου.
Πάντως, με προσωπική επέμβαση του Παπαδόπουλου, οι δηλώσεις του Καραμανλή δεν δημοσιεύονται στον ελληνικό Τύπο. Οι συνεννοήσεις των Αμερικανών με τους Έλληνες χουνταίους και παραχουνταίους, δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα. ‘Αλλωστε, το Πεντάγωνο (υπουργείο Εθνικής Αμύνης) δε συμφωνεί με την άποψη του Στέιτ Ντηπάρτμεν (υπουργείο Εξωτερικών) για έναν συμβιβασμό. Προτιμάει τους δικτάτορες. Συνεπώς, πρέπει πρώτα να τα βρουν οι Αμερικανοί μεταξύ τους για το τι ακριβώς θέλουν στην Ελλάδα, κι ύστερα να υπαγορεύσουν προς εκτέλεσιν την απόφασή τους στους Έλληνες, που άλλη μια φορά θα αποφασίσουν αυτόβουλα, όπως αξίζει σ’ έναν υπερήφανο λαό!
Όπως εύστοχα σημειώνει ο Γιάννης Κάτρης, ο Καραμανλής πιστεύει πως είναι ο φυσικός και καλύτερος διάδοχος του δικτάτορα. Δεν αυτεξορίστηκε στο Παρίσι από βίτσιο, αλλά για να μπει στην κατάψυξη. Τώρα που η χούντα βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του μετώπου και μάχεται για τη σωτηρία της πατρίδας, αυτός ο εφεδρικός κάθεται στα πολύ μετόπισθεν, στο Παρίσι, και περιμένει. Ξέρει πως τις μάχες τις κερδίζουν μόνο οι στρατοί που διαθέτουν εφεδρείες. Και στην προκειμένη περίπτωση, μόλις πέσουν υπέρ πατρίδος οι άνδρες της πρώτης γραμμής, οι χουνταίοι, η χρυσή εφεδρεία, ο Καραμανλής, θα τινάξει τη ναφθαλίνη, θα φορέσει τα καλά του και θα έρθει να σώσει την πατρίδα απ’ τους άφρονες, αυτός ο φρόνιμος. Προσοχή, απ’ τους άφρονες – όχι απ’ τους δικτάτορες και τους βασανιστές. Τι να κάνουμε, μέσα στη μεγάλη οικογένεια των «εθνικώς σκεπτομένων» είναι φυσικό να υπάρχουν και μερικοί υπερβαλλόντως εθνικά σκεπτόμενοι. Ο μπαμπάς θα τους μαλώσει.
Στις αρχές Απριλίου 1969, λίγο μετά την κηδεία του Αϊζενχάουερ, του σημαδεύει την πολύ αργή προς το παρόν μετάβαση απ’ τον έναν σωτήρα, τον κακό, στον άλλο, τον καλό (σε λίγο θα βρεθεί και ο άσχημος, ο Μαρκεζίνης, ώστε το γουέστερν σπαγγέτι να μπορεί να σκηνοθετηθεί σωστά), θα γίνει μία κρίσιμη σύνοδος του ΝΑΤΟ, και οι Δανοί θ’ αρχίσουν πάλι να γκρινιάζουν που «υπάρχουν μεταξύ μας μέλη που παραβιάζουν τις αρχές μας».
Η χούντα πρέπει να κάνει λίφτινγκ ταχύτατα. Και το κάνει. Επαναφέρει σε ισχύ τρία άρθρα του δικού της, του χουντικού συντάγματος, το 13 που μιλάει περί ασύλου της κατοικίας, το 18 που κατοχυρώνει το συνέρχεσθαι και το 19 που κατοχυρώνει το συνεταιρίζεσθαι. Λες και στην Ελλάδα εμπόδισε ποτέ κανένα σύνταγμα τους τραμπούκους να μπουκάρουν στο σπίτι σου ό,τι ώρα θέλουν, τους μπράβους να διαλύουν συγκεντρώσεις και τους εγκάθετους να τα κάνουν μπάχαλο στους συνεταιρισμούς. Όπως και νάναι, απ’ τον Απρίλιο του 1969 και μετά η χούντα μπορεί να λέει σ’ αυτούς που δεν τη γνωρίζουν από κοντά, πως αποκατάστησε τη δημοκρατία (παραμένοντας δικτατορία).
Και τότε ακριβώς θα γίνει η μεγάλη πλάκα στο Συμβούλιο Επικράτειας. Η χούντα έχει ήδη απολύσει 31 δικαστές, μεταξύ των οποίων ο Τούσης, ο Φλώρος, ο Μαυρομιχάλης, ο Δελαπόρτας και ο Σαρτζετάκης. Οι δικαστές καταφεύγουν στο ανώτατο διοικητικό δικαστήριο, το Συμβούλιο Επικράτειας, που ελέγχει τη νομιμότητα των πράξεων της εξουσίας. Ταυτόχρονα, διαμαρτύρεται και ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου, γιατί η χούντα δεν επιτρέπει στους απολυμένους δικαστές ούτε να δικηγορήσουν. Θα πεθάνουν απ’ την πείνα, λέει ο πρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου. Να πεθάνουν, λέει ο Παττακός, γιατί είναι κακοί Έλληνες. Ο Παττακός δηλαδή εκτός από τέλειος Έλληνας είναι και τέλειος χριστιανός.
Το Συμβούλιο Επικράτειας ακυρώνει όλες τις απολύσεις, διότι η απόφαση της χούντας παραβιάζει καταφάνερα την ισοβιότητα των δικαστών. Ο πρόεδρος του Συμβουλίου Επικράτειας, ο Μιχαήλ Στασινόπουλος, ο πρώτος μεταχουντικός Πρόεδρος της Δημοκρατίας, δεν τρομάζει όταν ο Παπαδόπουλος αυτοπροσώπως του λέει πως θα βρεθούν όλοι προ οδυνηρών εκπλήξεων. Και δεν ανακαλεί την απόφαση, όπως του ζητάει ο δικτάτορας. Ο Παπαδόπουλος τον καλεί να υποβάλει την παραίτησή του. Και ο έντιμος Στασινόπουλος, που είναι και ποιητής, του λέει: «Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και η τιμή μου ως δικαστού, μου επιβάλλουν να αρνηθώ την υποβολή της παραιτήσεώς μου». Και η χούντα τον θέτει σε κατ’ οίκον περιορισμό.
Και άλλοι σύμβουλοι επικράτειας αρνούνται να υποβάλουν τις παραιτήσεις τους. Ένας απ’ αυτούς, και ο Άγγελος Ιατρίδης, που ο Παττακός του λέει: Θα σε κάνω εγώ Έλληνα πολίτη! Ε, χρειάζεται κάτι παραπάνω για να καταλάβεις πως αυτός ο άνθρωπος ήταν γεννημένος βλαξ; Σημειώστε πως μεταξύ των αντισταθέντων συμβούλων επικράτειας ήταν και ο γνωστός πεζογράφος Σπύρος Πλασκοβίτης. Πήγε τζάμπα, λοιπόν, το δημοκρατικό λίφτινγκ που μόλις είχε κάνει η χούντα. Το Συμβούλιο Επικράτειας την εξευτέλισε εντελώς. Και ήταν το μόνο θεσμικό όργανο που κατάφερε να αντισταθεί στη χούντα.
Παρά το ψευτοδημοκρατικό λίφτινγκ και ύστερα απ’ τη νίλα που προκαλεί στη χούντα το Συμβούλιο της Επικράτειας, έρχεται καπάκι και η αποπομπή της Ελλάδας από το Συμβούλιο της Ευρώπης, που στις 12 Δεκεμβρίου 1969 συνεδριάζει στο Παρίσι. Δεκαοχτώ υπουργοί εξωτερικών πρόκειται να αποφασίσουν αν η Ελλάδα έχει θέση ανάμεσα στις πολιτισμένες δημοκρατίες της Ευρώπης. Με κάποια καθυστέρηση, οι ένδεκα λεν όχι: η Ελλάδα είναι βαρβαρική χώρα. Πρόκειται για τη Γερμανία, που πολύ βοήθησε τους Έλληνες δημοκράτες κυρίως χάρη στον Βίλλυ Μπραντ, την Αγγλία, τη Σουηδία, τη Δανία, τη Νορβηγία, τη Ισλανδία, την Ιταλία, την Ολλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και την Ιρλανδία. Η Γαλλία, η Ελβετία, η Αυστρία και η Τουρκία δηλώνουν πως θα απόσχουν απ’ την ψηφοφορία. Μόνο η Κύπρος θα ψηφίσει υπέρ της Ελλάδας, κατά το εθνικό έθιμο.
Όμως, η ψηφοφορία τελικά δεν θα γίνει διότι ο υπουργός εξωτερικών της χούντας Πιπινέλης δηλώνει μεγαλοπρεπέστατα πως η εθνική υπερηφάνεια της Ελλάδος την υποχρεώνει να αποχωρήσει από το Συμβούλιο της Ευρώπης! Είδες η εθνική υπερηφάνεια; Άλλη μια φορά έκανε το θαύμα της.
Στη συνέχεια η Ελλάδα αποπέμπεται από την Πανευρωπαϊκή Ένωση Δήμων και Κοινοτήτων και από τη Διεθνή Κοινοβουλευτική Ένωση, ενώ η σύνδεση με την ΕΟΚ παγώνει. Η Ελλάδα είναι απομονωμένη. Το δημοκρατικό λίφτινγκ που εισηγήθηκαν οι Αμερικανοί δεν φτούρησε. Διότι στο μεταξύ δημοσιεύεται το πόρισμα από 1200 σελίδες της έρευνας που έκανε στην Ελλάδα η υποεπιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που είναι καταπέλτης για τη χούντα. Μεταξύ των άλλων, το πόρισμα βεβαιώνει κατηγορηματικά πως την 21η Απριλίου 1967 δεν υπήρχε ούτε καν υποψία κομουνιστικού κινδύνου στην Ελλάδα.
Αυτό ήταν. Η υπερευαίσθητη στον κομουνιστικό κίνδυνο δυτική Ευρώπη δεν μπορεί να κάνει τίποτα πλέον για τους συνταγματάρχες. Μπορεί όμως να κάνει η Αμερική. Που κρίνει πως δεν ωρίμασε ακόμα η κατάσταση για την αλλαγή βάρδιας ανάμεσα στους δυο σωτήρες, τον κακό (Παπαδόπουλος) και τον καλό (Καραμανλής). Κι έτσι ενώ η αμερικάνικη Βουλή ψηφίζει το σταμάτημα της στρατιωτικής βοήθειας προς τη χούντα, η αμερικανική Γερουσία απορρίπτει την εισήγηση της Βουλής. Ως γνωστόν, στο αμερικάνικο πολιτικό γουέστερν, ο καλός είναι η Βουλή και ο κακός η Γερουσία. Συνεπώς, η κωμωδία μπορεί να συνεχίζεται αενάως.
Πάντως, οι «Τάιμς» της Νέας Υόρκης που μέχρι τότε υποστήριζαν τη χούντα, αλλάζουν ψαλτήρι και τώρα ζητούν την απομάκρυνση της χούντας. Απηχούν τις απόψεις του Στέιτ Ντηπάρτμεν, που θέλει Καραμανλή. Όμως το Πεντάγωνο θέλει Παπαδόπουλο. ‘Αλλο ένα γουέστερν με καλούς και κακούς.
Οι καλοί θα νικήσουν όπως και στα φιλμ, αλλά θ’ αργήσουν. Βρισκόμαστε στο 1969 και το THE END θα εμφανιστεί στην οθόνη σε πέντε χρόνια, το 1974. Διάολε, χρειάζεται χρόνος για να παιχτεί καλά το παιχνίδι ανάμεσα στις δεξιές φατρίες, ώστε να μην επαναληφτούν φαινόμενα ανάλογα μ’ αυτά που εμφανίστηκαν επί Γεωργίου Παπανδρέου. ‘Αλλωστε, στην πολιτική σκηνή έχει εμφανιστεί ο Ανδρέας Γεωργίου Παπανδρέου, κι αυτό είναι μια πολύ δυσάρεστη εξέλιξη για ένα πιο άνετο παιχνίδι ανάμεσα στις φατρίες της Δεξιάς.
Δεν θα το πιστέψετε, αλλά η χούντα έγινε τόσο δημοκρατική το 1970, που στις 29 Νοεμβρίου κάνει και εκλογές! Μάλιστα, εκλογές για την ανάδειξη των βουλευτών της Μικράς Βουλής, όπως λέγεται στην αρχή η Συμβουλευτική Επιτροπή. Η Μικρά Βουλή διαφέρει από την άλλη, την παλιά, κατά το ότι δεν είναι Βουλή.
Για την ανάδειξη της Μικράς Βουλής εψήφισαν 1240 ‘Ελληνες. Αλλά πολύ καλοί Έλληνες, απ’ αυτούς που προσκόμισαν πιστοποιητικό απ’ τον αιματολόγο που αποδείχνει πως στις φλέβες τους κυλά γνήσιο ελληνικό αίμα χωρίς προσμείξεις και συντηρητικά. Νομίζω πως 1240 Έλληνες πρώτης διαλογής, είναι ένας καλός αριθμός για να πάρουμε την Πόλη και την Αγιά Σόφιά. Βαράτε βιολιτζήδες!
Λοιπόν, οι 1240 Έλληνες εξέλεξαν 92 βουλευτές. Όμως, βουλευτές τελικά έγιναν οι 46. Αυτοί που επέλεξε ο Παπαδόπουλος απ’ τους 92. Κι σ’ αυτούς ο Παπαδόπουλος αυτοπροσώπως προσέθεσε άλλους 10, αριστίνδην, λέει! Εδώ το χουντικό αλαλούμ φτάνει στην κορύφωσή του. Αυτό θα πει προσεχτική διαλογή των άξιων. Πρώτα το μεγάλο κόσκινο, ύστερα το μικρό – και τα πίτουρα στα γουρούνια! Θάθελα να ξέρω πόσοι απ’ αυτούς τους «βουλευτές» είναι και σήμερα βουλευτές, της Νέας Δημοκρατίας φυσικά. Και πόσοι δουλεύουν στον κρατικό μηχανισμό. Οι «βουλευτές» παίρνουν και μισθό, 25.000 της εποχής το μήνα. Εμ, πώς, τζάμπα θα σώσουν την πατρίδα; Ε, ρε, μάνα μου, τι γίνεται σ’ αυτόν τον έρμο τόπο!
Απ’ το 1970 που γίνονται αυτά τα φαιδρά μέχρι το 1973 που θα γίνουν τα πολύ θεαματικά, περνούν δυο χρόνια ύπνωσης και αμηχανίας της χούντας. Που έχει πια ξεφτίσει εντελώς. Έχει σταματήσει τις διώξεις, έχει βαρεθεί να σώζει την Ελλάδα, έχει κουραστεί, έχει γεράσει, έχει μπαφιάσει, έχει βρωμίσει στο σκατό της. Και ενώ ένα σπρώξιμο θέλει για να σωριαστεί σε ερείπια τούτο το υπόλοιπο χούντας, κανείς δεν την σπρώχνει. Οι αντιστασιακοί σκυλοβαριούνται. Όλοι περιμένουν. Όλοι ξέρουν πως κάτι κυοφορεί τούτη η παράξενη ηρεμία, όπου χούντα ακούς και χούντα δε βλέπεις.
Μόνο η λαϊκή δυσφορία αυξάνεται. Αλλά όχι εξαιτίας της χούντας. Τα πράγματα έχουν στριμώξει οικονομικά. Ο οικοδομικός οργασμός που υπήρχε τα πρώτα χρόνια της χούντας και έδινε δουλειά σε πολλούς, έχει κοπάσει. Η μετανάστευση κυρίως στη Γερμανία, αλλά και στην Αυστραλία και αλλού, έχει σταματήσει. Κι αυτό σημαίνει πως οι Έλληνες δε λιγοστεύουν πια. Με συνέπεια το εθνικό εισόδημα να μη μοιράζεται τώρα σε ολοένα και λιγότερους, ώστε η δυστυχία να ισορροπήσει σε ένα επίπεδο. Η μετανάστευση ήταν μια λύση, όχι μόνο για τους μετανάστες, αλλά και για τους απομένοντες στην πατρίδα.
Παράλληλα μ’ όλα αυτά τα κοινωνικής τάξεως γεγονότα, η χούντα ρημάζει το σύμπαν. Οι χουνταίοι κλέβουν όσο ποτέ κανένας δεν έκλεψε αυτόν τον τόπο. Κλέβουν ανενόχλητοι και ανεξέλεγκτοι. Αμερικάνικα όπλα που προορίζονται για την Ελλάδα, οι χουνταίοι τα πουλούν στην Αφρική. Οι Αμερικανοί επεμβαίνουν και ζητούν απ’ τον Παπαδόπουλο να σταματήσει το κακό. Κι αυτός δημιουργεί ειδική υπηρεσία συλλογής στοιχείων για την ιδιωτική ζωή των συνεργατών του, ώστε να μπορεί να τους εκβιάζει και να τους ελέγχει. Η χούντα έχει σαπίσει εντελώς. Κι ωστόσο, βρίσκεται στη θέση της. Γιατί; Οποία αφελής ερώτηση!
Τον Αύγουστο του 1970, τέσσερα εκατομμύρια σπουδαστές τετρακοσίων αμερικανικών πανεπιστημίων και κολλεγίων εγκρίνουν παμψηφεί δια των αντιπροσώπων τους ψήφισμα κατά της ελληνικής χούντας. Τον ίδιο περίπου καιρό στην Αθήνα ο Αμερικανός πρεσβευτής Χένρυ Τάσκα κάνει ό,τι μπορεί για να φανεί δημοκράτης και να δημιουργήσει μια αντιπολίτευση στη χούντα, που να την εγκρίνει η χούντα!
Μπορεί τη διαμαρτυρία των Αμερικανών σπουδαστών να την υποκίνησαν οι Έλληνες αντιστασιακοί του εξωτερικού, και κυρίως ο καθηγητής Α. Παπανδρέου με τις γνωριμίες του στα αμερικανικά πανεπιστήμια, όμως αναρωτιέται κανείς αν αυτή την εποχή δεν είναι κι αυτή ενσωματωμένη σ’ ένα αμερικάνικο σχέδιο ομαλού περάσματος της Ελλάδας απ’ τον Παπαδόπουλο στον Καραμανλή, δηλαδή απ’ τη δικτατορία στη δημοκρατία, αλλά ταυτόχρονα και απ’ την άκρα Δεξιά στη μετριοπαθέστερη Δεξιά. Φυσικά, ένα ισχυρό ελληνικό κεντρώο κόμμα, προορισμένο να παίξει το ρόλο κυματοθραύστη στα εξ αριστερών κύματα, ευνοεί τα μάλα την αμερικανική πολιτική, και ταυτόχρονα εγκαθιστά στην Ελλάδα τον κλασικό αμερικανικό και αγγλικό δικομματισμό του κλασικού γουέστερν, όπου οι ρόλοι του καλού και του κακού εναλλάσσονται ανά τετραετίαν, ίσα ίσα για να μην αλλάξει τίποτα. Η αμερικάνικη εξωτερική πολιτική σχεδόν πάντα ευνοούσε τα κεντρώα κόμματα στην Ελλάδα. Και οι Αμερικανοί διπλωμάτες, που ξέρουν τι κάνουν, ορθότατα αντιμετωπίζουν πάντα και την μετριοπαθή Δεξιά σαν Κέντρο.
Τον ίδιο περίπου καιρό στην Ουάσιγκτον, ο υπουργός εξωτερικών Ρότζερ Νταίηβις, απαντάει ευπρεπέστατα σε μια επιστολή που του στέλνουν 25 Έλληνες αυτοεξόριστοι δημοσιογράφοι, και λέει πως το μόνο που ενδιαφέρει την Αμερική στην Ελλάδα, είναι η ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών! Κυνικότερη αλλά και ειλικρινέστερη δήλωση δεν θα μπορούσε να γίνει. Είναι σα να λέει, κάντε ό,τι θέλετε στην Ελλάδα, κάντε και δημοκρατία αν τη γουστάρετε, αρκεί να μη θίξετε τις αμερικάνικες βάσεις. Και ο μόνος θα που μπορούσε να εγγυηθεί απολύτως την ασφάλεια των αμερικανικών βάσεων στην Ελλάδα αυτόν τον καιρό είναι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Που θα επιβαλλόταν έτσι κι αλλιώς, είτε γινόταν είτε δε γινόταν το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, η εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο και το φιάσκο της επιστράτευσης στην Ελλάδα. Ο μεταχουντικός Καραμαλής ήταν επιλογή των Αμερικανών, και όχι της δύσκολης ιστορικής συγκυρίας.
Η δημιουργία του ΠΑΣΟΚ μέσα απ’ το ΠΑΚ δεν ήταν επιλογή των Αμερικανών, αλλά αν κρίνουμε απ’ την ευνοϊκότατη συμπεριφορά των Αμερικανών απέναντι στα κεντρώα κόμματα κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου και αμέσως μετά απ’ αυτήν, δεν δυσκολευόμαστε να καταλάβουμε πως και τώρα, σε μία δύσκολη περίοδο που παρουσιάζει αναλογίες με κείνη, οι Αμερικανοί θα ήθελαν ένα ισχυρό κεντρώο κόμμα. Όπως και νάναι, το 1970 είναι καθαρά ομολογημένο πως ό,τι έγινε στην Ελλάδα, έγινε για την ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Δηλαδή, διά τον φόβο των σοβιετικών.
Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στην Κύπρο: Η αποτυχημένη απόπειρα δολοφονίας του Μακαρίου δεν αποσκοπεί παρά στην ασφάλεια των Ηνωμένων Πολιτειών. Το ίδιο και η δολοφονία του πρώην υπουργού Αμύνης της Κύπρου Πολύκαρπου Γεωρκάτζη.
Το 1973 είναι το έτος των μεγάλων γεγονότων. Το Φεβρουάριο και το Μάρτιο έχουμε μια αλυσίδα «επεισοδίων» στις πανεπιστημιακές Σχολές και κυρίως στη νομική, που είναι το πρελούντιο στην εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβρη της ίδιας χρονιάς. Σε τούτα τα «επεισόδια» μετέχουν και πολιτικοί, που ενθαρρύνουν τους φοιτητές. Ένας απ’ αυτούς, που επιτέλους ξεθαρρεύουν τώρα που η χούντα έχει ξεφτίσει εντελώς, είναι και ο Γιάννης Κουτσοχέρας, που γίνεται περίπου ήρωας, όταν ποδοπατιέται και τραυματίζεται στην επίθεση της αστυνομίας στη Νομική Σχολή.
Την 24η Μαρτίου, παραμονή της εθνικής εορτής, και ενώ η εξέγερση στη νομική Σχολή συνεχίζεται, ο Παπαδόπουλος δηλώνει, παίζοντάς το Καραϊσκάκης, ο αχρείος: «Εγώ ο ίδιος με το πιστόλι στο χέρι θα τσακίσω τους ταραξίες των πανεπιστημίων». Τούς τσάκισε τελικά, αλλά όχι, βίαια, ο ίδιος με το πιστόλι στο χέρι. Τους τσάκισε η αστυνομία, που δουλειά της, ακριβώς, είναι να τσακίζει κεφάλια, ποδάρια, χέρια.
Εντούτοις, όλος ο κόσμος έχει πάρει το μήνυμα: η χούντα πνέει τα λοίσθια. Αυτό περίπου αφήνει να εννοηθεί και ο μεγάλος ηθοποιός Λώρενς Ολίβιε, όταν σε τελετή, ενώπιον της βασιλίσσης της Αγγλίας και του πρεσβευτή της χούντας στο Λονδίνο, διαβάζει ένα απόσπασμα από γράμμα του Γ. Α. Μαγκάκη, γραμμένο αυτόν τον καιρό στις φυλακές του Κορυδαλλού, όπου κρατείται. Νομίζω πως αυτή η πράξη του Λώρενς Ολίβιε είναι η πιο έξυπνη, η πιο θεαματική και η πιο αποτελεσματική αντιστασιακή πράξη σ’ όλη τη διάρκεια της χούντας. Με τον Ολίβιε πρωταγωνιστή του «σκανδάλου», το ελληνικό πρόβλημα γίνεται πρωτοσέλιδο σ’ όλες τις εφημερίδες του κόσμου. Ατάκα, ο προοδευτικός Αμερικανός γερουσιαστής Φουλμπράιτ, δηλώνει στην Αμερική πως η Ελλάδα έχει το πιο κτηνώδες ξενοκίνητο καθεστώς του κόσμου.
Ο Παπαδόπουλος ξέρει πως το τέλος του έχει ήδη αποφασιστεί στην Αμερική. Όμως, έχει πάρει μέτρα προστασίας του ίδιου και των περί αυτόν καθαρμάτων από νωρίτερα, απ’ το 1972. Μ’ ένα χουντικό διάταγμα που εκδίδεται τον Μάιο του 1972 οι αστυφύλακες μπορούν να πυροβολούν κατά βούλησιν όταν το κρίνουν σκόπιμο, χωρίς να έχουν καμιά ευθύνη για τυχόν φονική χρήση του όπλου! Έτσι, απαλλάσσει εκ των προτέρων κάθε πιθανό δολοφόνο.
Όμως, αυτούς που κυρίως φοβάται δεν είναι οι αντιστασιακοί, είναι οι δικοί του άνθρωποι. Ετοιμάζεται να υποκύψει στις εντολές των αφεντικών του στην Αμερική και να βοηθήσει εκ του αφανούς μία «λύση Καραμανλή», και ξέρει πως οι σκληροί περί τον Λαδά και τον Ιωαννίδη θα αντιδράσουν. Και αντιδρούν πράγματι το 1973 όταν καλεί όλους τους αξιωματικούς που μετέχουν στην κυβέρνηση να παραιτηθούν προκειμένου να σχηματίσει κυβέρνηση από πολιτικά πρόσωπα. Όμως, κανένας απολύτως δεν παραιτείται. Ανταρσία; Βεβαίως. Αλλά ο πονηρός αρχηγός έχει πάρει τα μέτρα του. Έχει στο σπίτι του μαγνητοταινίες δια των οποίων αποδεικνύεται η λεηλασία του εθνικού πλούτου από έναν έκαστο χωριστά. Και ένας έκαστος χωριστά, υποβάλλει την παραίτησή του. Τώρα ο Παπαδόπουλος είναι έτοιμος να παραδώσει ομαλά τη σκυτάλη στον Καραμανλή. Αλλά εκείνος ο Ιωαννίδης θα τα κάνει θάλασσα.
Στις 23 Μαΐου της σημαδιακής χρονιάς 1973, κατά την οποία οι εξελίξεις καλπάζουν, εκδηλώνεται ανταρσία στο Ναυτικό, που την οργανώνει ο «γεφυροποιός» Ευάγγελος Αβέρωφ. Πρόκειται μάλλον για σκηνοθεσία που αποσκοπεί στην τρομοκράτηση όσων αξιωματικών επιμένουν να μη θέλουν τη λύση Καραμανλή, παρά για ανταρσία. Είναι ένα πυροτέχνημα μάλλον, παρά μια ανταρσία. Κατά πάσα πιθανότητα, είναι σε γνώση του Παπαδόπουλου, τούτη η ανταρσία της πλάκας, που δεν προλαβαίνει καλά καλά να εκδηλωθεί, και «προδίδεται», ενώ ένα πλοίο, το «Βέλος» υπό τον πλοίαρχο Παππά την κοπανάει μ’ όλη του την άνεση και αράζει στην Ιταλία.
Σημειώστε πως τούτη η «ανταρσία», όπως και η επέμβαση του Λώρενς Ολίβιε καθώς και του Φουλμπράιτ, εκδηλώνονται στο μεσοδιάστημα ανάμεσα στην εξέγερση στη Νομική και την εξέγερση στο Πολυτεχνείο, η οποία τώρα πια μοιάζει πολύ εύκολη υπόθεση. Και θα ήταν πράγματι, αν η κατάσταση δεν ξέφευγε απ’ τα χέρια του Γκιζίκη και του Μπονάνου, που είναι οι άνθρωποι του Καραμανλή στο χουντικό στράτευμα, και δεν περιερχόταν στα χέρια του Ιωαννίδη, που σε λίγο θα μπαγλαρώσει τον Παπαδόπουλο, που θα την πάθει σαν τον μαθητευόμενο μάγο: Εκεί που πήγαινε να συμμαζέψει μαζί με τους στρατηγούς και τα δαιμόνια που ξαπόλυσε, νάσου ένα απείθαρχο τζίνι, ο Ιωαννίδης, να αναποδογυρίζει το μαγικό λυχνάρι.
Ο Καραμανλής πρέπει να περιμένει λιγάκι. Και δυστυχώς πρέπει να κλείσει στη φυλακή αργότερα τον Παπαδόπουλο για να περισώσει κάποια προσχήματα, που δεν θα ήταν δυνατό να περισωθούν με κανέναν άλλο τρόπο, τώρα που οι σκληροί της χούντας τα σκάτωσαν εντελώς, και ματαίωσαν το σχέδιο της ομαλής μετάβασης απ’ τον Παπαδόπουλο στον Καραμανλή.
Μετά τη σκηνοθεσία της ναυτικής ανταρσίας και αρκετά πριν απ’ το Πολυτεχνείο που, βέβαια, δεν είναι σκηνοθεσία, νάσου και μια άλλη σκηνοθεσία, χάρμα οφθαλμών: Στην Ελλάδα γίνεται «δημοψήφισμα» για την επικύρωση της κατάργησης του θεσμού της βασιλείας και ο ελληνικός λαός την 29η Ιουλίου 1973, δίνει στη χούντα λαϊκό χρίσμα (!!), όπως σημειώνει ο Γιάννης Κάτρης στο «Η γέννηση του νεοφασισμού στην Ελλάδα», που είναι ένα πολύτιμο χρονικό της χουντικής χολέρας.
Η μονοκρατορία του Παπαδόπουλου αρχίζει δύο μέρες μετά, την 1η Ιουνίου του 1973 που καταργεί το θεσμό της βασιλείας, όπως ζήτησε ο λαός, και αυτοανακηρύσσεται πρόεδρος της Δημοκρατίας ως το 1981 (!), διορίζοντας την 8η Οκτωβρίου 1973 πρωθυπουργό τον Σπ. Μαρκεζίνη, και κρατάει πέντε μήνες, μέχρι την 25η Νοεμβρίου 1973, που η κατάσταση περνάει στα χέρια του Ιωαννίδη.
Όμως, τον Παπαδόπουλο δεν τον ανατρέπει ο Ιωαννίδης, τον ανατρέπουν ομαλά λίγες μέρες νωρίτερα οι τοποτηρητές του Καραμανλή στρατηγοί Γκιζίκης και Μπονάνος. Δυστυχώς για τον Καραμανλή και τους ανθρώπους του, οι Γκιζίκης και Μπονάνος ελέγχουν την κατάσταση για πολύ λίγες μέρες μετά το Πολυτεχνείο, γιατί την 25η Νοεμβρίου τους ανατρέπει ο Ιωαννίδης, που κατ’ ουσίαν δεν ανέτρεψε τον Παπαδόπουλο, όπως κοινώς νομίζεται, αλλά τους καραμανλικούς στρατηγούς, καταστρέφοντας με τον πιο ηλίθιο τρόπο το καλά οργανωμένο σχέδιο της ομαλής μεταβίβασης της εξουσίας από τον Παπαδόπουλο στον Καραμανλή μέσω των στρατηγών του, που αργότερα θα του παραδώσουν επίσημα την εξουσία από μέρους του στρατού.
Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης, γνωστός και ως «πίθηκος», ήταν πολύ άτυχος. Διορίστηκε Πρωθυπουργός την 8η Οκτωβρίου 1973, και ενάμισο μήνα μετά την ορκωμοσία του, εκδηλώνεται η εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ήρθε στην εξουσία υποτίθεται για να εκτονώσει την κατάσταση και να κατασιγάσει τα πάθη μετά την εξέγερση της Νομικής αλλά τα πάθη φούντωσαν εντελώς απροσδόκητα στο Πολυτεχνείο από την 14η Νοεμβρίου 1973 που αρχίζει η κατάληψη, μέχρι τη νύχτα του Σαββάτου προς Κυριακή της 17ης Νοεμβρίου, που τα τανκς θα σπάσουν την πόρτα και θα καταστείλουν την αυθόρμητη, αυτοκαθοδηγούμενη και ακαθοδήγητη απ’ τα κόμματα φοιτητική εξέγερση.
Σιγά σιγά, τις τρεις μέρες που κρατάει ο ξεσηκωμός, πλήθη λαού θα κατακλύσουν τον πέριξ του Πολυτεχνείου χώρο, περισσότερο για να συμπαρασταθούν βουβά στους φοιτητές, παρά για να αντισταθούν στη χούντα. Όμως, το μήνυμα που θα σταλεί προς τη χούντα εκτός από σαφές είναι και αιματηρό. Είναι κάμποσοι αυτοί που «πέφτουν» όχι ηρωικά αλλά από αδέσποτες και από σφαίρες που ρίχνουν στο ψαχνό οι δύστυχοι επίστρατοι προς τρομοκράτησιν.
Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί η εξέγερση του Πολυτεχνείου ονομάστηκε έπος. Τούτη η αυθόρμητη παθητική αντίσταση στη χούντα έχει μάλλον έναν λυρικό παρά έναν επικό χαρακτήρα. Και η επέλαση των τανκς κατά των νεαρών αόπλων έχει περισσότερη σχέση με γκραν γκινιόλ μέσα στη νύχτα παρά με έπος.
Η σημαντικότερη συνέπεια του «έπους» του Πολυτεχνείου, είναι το γεγονός πως η ημέρα της πτώσης του, η 17η του Νοέμβρη, χάρισε το όνομά της στην οργάνωση «17 Νοέμβρη». Επίσης, το «έπος» δημιούργησε εντελώς κατά λάθος μια «ηρωίδα», τη Μαρία Δαμανάκη, της οποίας ο ηρωισμός συνίσταται στην εκφώνηση απ’ το ραδιόφωνο των φοιτητών των συνθημάτων και των ανακοινώσεων της συντονιστικής επιτροπής. Πάντως, πολλοί είχαν την ευκαιρία να βάλουν υποψηφιότητα για πολιτικοί εκεί μέσα στο Πολυτεχνείο. Για τον Μίμη Ανδρουλάκη, τον Κώστα Λαλιώτη και τον Στέφανο Τζουμάκα, ηγετικά στελέχη της εξέγερσης, ο δρόμος προς τη Βουλή, την πολιτική σκηνή, το πολιτικό παρασκήνιο και την εν γένει ελληνική πολιτική αθλιότητα, ξεκινάει από κει. Πράγμα που σημαίνει πως για την ανανέωση της ελληνικής πολιτικής ζωής σήμερα, πρέπει ίσως να υπάρξει και ένα δεύτερο Πολυτεχνείο, και ένα τρίτο, και ένα τέταρτο, μέχρι που να πέσουν οι πολλές δημοκρατικότατες χουντίτσες που προήλθαν απ’ τη διάλυση της μεγάλης χούντας.
Ευτυχώς να λες που δεν μας προέκυψε και τρίτη εθνική εορτή, η 17η του Νοέμβρη, η «ημέρα του Πολυτεχνείου». Ευτυχώς που η οργάνωση «17 Νοέμβρη» οικειοποιήθηκε την ημερομηνία, ως σήμα κατατεθέν. Γιατί με τρεις εθνικές γιορτές για ένα έθνος που τείνει να γίνει κανένα, θα γινόμασταν ρεζίλι των σκύλων της ΕΣΑ αλλά και των άλλων, των κυρίως ειπείν συμπαθέστατων σκύλων.
Όπως και νάναι, το «έπος του Πολυτεχνείου» έγινε ένα ισχυρό αντιστασιακό άλλοθι για κείνους που για εφτά χρόνια λούφαζαν, και ξαφνικά έγιναν αντιστασιακοί εν μια νυκτί, καλά προφυλαγμένοι οι περισσότεροι απ’ την πολυκέφαλη μάζα που τους περιέβαλλε πανταχόθεν. Ευτυχώς που η οίηση και ο κομπασμός για ένα έπος ελάχιστα επικό, άρχισε να ξεφουσκώνει σιγά σιγά.
Οχτώ μήνες κρατάει η βασιλεία του Ιωαννίδη, από την 25η Νοεμβρίου 1973 (περίπου μια βδομάδα μετά την εισβολή των τανκς στο Πολυτεχνείο), μέχρι το πραξικόπημα της ΕΟΚΑ Β κατά του Μακαρίου την 15η Ιουλίου 1974 και την εισβολή των τούρκικων τανκς στην Κύπρο. Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί οι Αμερικανοί τρενάρουν το πέρασμα της εξουσίας στον Καραμανλή. Θέλουν πρώτα να «λύσουν» το πρόβλημα της Κύπρου που είχε αρχίσει να το «λύνει» ο Καραμανλής με τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, αλλά το άφησε ανολοκλήρωτο λόγω της παρεμβολής του Γ. Παπανδρέου. Οι Αμερικανοί δε φαντάζονταν ότι θα συναντήσουν τόσες δυσκολίες εδώ, ώστε να αναγκαστούν να καταφύγουν στην προδοσία του Ιωαννίδη, που σχεδόν είπε στους Τούρκους: ορίστε, περάστε καρντάσια. Τι εσείς, τι εμείς. Έτσι κι αλλιώς και οι δυο είμαστε τσιράκια των Αμερικανών.
Μέσα σε λίγες βδομάδες, αντιστάσεως μη ούσης, η Τουρκία επιβάλλει δια πυρός και σιδήρου την εξουσία της, περίπου στο μισό νησί. Η διχοτόμηση, το μεγάλο όνειρο του ΝΑΤΟ, είναι μια ντε φάκτο πραγματικότητα, που στις μέρες μας γίνεται και ντε γιούρε. Τα καλά αργούν να γίνουν.
Μόλις γίνεται γνωστή η απόβαση των Τούρκων στην Κύπρο, στην Ελλάδα κηρύσσεται επιστράτευση. Χαμός. Χάνει η μάνα το παιδί και ο φαντάρος τη μονάδα όπου πρέπει να παρουσιαστεί. Κι αν τη βρει κατά τύχην, δε βρίσκει τίποτα μέσα. Ούτε αρβύλες, ούτε κουραμάνα – αλλά ούτε όπλα. Χαμός, σας λέω. Είναι τέτοιο το αλαλούμ, που οι Τούρκοι εύκολα καταλαβαίνουν πως με τέτοιον εφεδρικό στρατό, όχι την Πόλη και την Αγιά Σόφιά δεν παίρνουμε, αλλά ούτε απ’ την άλλη μεριά της συνοριακής γέφυρας του Έβρου δεν περνούμε. Σε μια μονάδα επιστράτων τα κιβώτια αντί για άρβυλα, έχουν λαστιχένια παπούτσια του τένις! Κάποιοι είχαν μπερδέψει τα κιβώτια, και αντί να στείλουν στη στρατιωτική αποθήκη στρατιωτικά παπούτσια, έστειλαν αθλητικά. Τέτοια οργάνωση ο ελληνικός στρατός! Φαντάζεστε έναν στρατό να τρέχει στη μάχη με παπούτσια του τένις; Αν δεν το φαντάζεστε, δεν δικαιούστε να απορείτε γιατί οι Τούρκοι εισέβαλαν στην Κύπρο δυο φορές απανωτά.
Γιατί δεν υπήρχαν όπλα στις στρατιωτικές αποθήκες; Μα, διότι τα είχαν πουλήσει οι χουνταίοι σε αφρικανικές χώρες. Σε μια αποθήκη τα κιβώτια είχαν πάνω πάνω μια στρώση όπλα κι από κάτω πέτρες. Άρα εδώ δεν έγινε λάθος, όπως με τα παπούτσια του τένις. Προφανώς οι χουνταίοι ήθελαν να κάνουν πετροπόλεμο με τους Τούρκους καθώς και με κάθε άλλον προαιώνιο εχθρό της ενδόξου Ελλάδος, που συνεχίζει ζει στη λίθινη εποχή, όχι μόνο από στρατιωτικής απόψεως. Και να σκεφτείς ότι ο Παπαδόπουλος έλεγε τις πρώτες μέρες της δικτατορίας: «Κάθε θυσία είναι αναγκαία, προκειμένου να έχωμεν αξιόμαχον στρατόν, διά να υπεράσπιση εν ώρα εθνικής ανάγκης το πάτριον έδαφος».
Οχτώ μέρες μετά το πραξικόπημα της Κύπρου και την τουρκική εισβολή, η χούντα πέφτει και ο Καραμανλής σηκώνεται απ’ το Παρίσι και έρχεται στην Ελλάδα σηκωτός στα χέρια. Όλοι τον υποδέχονται μετά βαΐων και κλάδων, σαν ελευθερωτή. Και ο προσωρινός πρόεδρος της δημοκρατίας στρατηγός Γκιζίκης του παραδίδει την εξουσία στο πιάτο στις 23 Ιουλίου.
Ο Παπαδόπουλος προνόησε να αμνηστεύσει και τον εαυτό του και τα παλικάρια του. Διότι, στο διάταγμα περί αμνηστεύσεως των πολιτικών κρατουμένων, η διατύπωση είναι τόσο δυσερμήνευτη, που επιτρέπει στον οποιοδήποτε, βάσει αυτού του διατάγματος και μόνο, να αμνηστεύσει τους πάντες, μηδέ των χουνταίων εξαιρουμένων.
Ε, αυτό ακριβώς έκανε ο Καραμανλής με το περίφημο «στιγμιαίο» (αδίκημα). Που σημαίνει πως ένοχοι για το πραξικόπημα είναι μόνο όσοι έδρασαν τη στιγμή της εκδήλωσης του πραξικοπήματος. Όλοι οι άλλοι απαλλάσσονται αυτομάτως, βάσει του χουντικού διατάγματος. Φρικώδες, τερατώδες, αλλά τόσο αληθινό, όσο και ο Καραμανλής ως φυσικό πρόσωπο νοούμενος.
Σωστά πάντως ενήργησε από απόψεως εθνικού συμφέροντος. Διότι αν το αδίκημα δεν ήταν στιγμιαίο αλλά διαρκές, θα έπρεπε να επεκταθεί και στην άλλη χούντα, τη μεγάλη, που δεν πρόλαβε να δράσει. Άσε που η μεταχουντική Δεξιά δεν θα μπορούσε να βρει στελέχη για να σώσει τη χώρα, δημοκρατικά αυτή τη φορά. Άλλωστε, αν η Δεξιά δεν μπορεί να αφομοιώσει τα καθάρματα, τι σόι Δεξιά θα ήταν; Σκέφτεστε μια Δεξιά του 1944 που δεν είναι σε θέση να αφομοιώσει τους δοσίλογους, μεταξύ των οποίων και ο Παπαδόπουλος; Να γιατί είναι αναγκαία η λήθη. Γιατί αν θυμόμασταν, θα ήταν αδύνατο να κυβερνηθεί αυτή η χώρα.
Και με την ιστορική μνήμη, τι γίνεται; Ω, ναι! Αυτή υπάρχει μόνο για να θυμόμαστε τα πάρα πάρα πολύ παλιά. Τον Περικλή, ας πούμε, και τον Μεγαλέξαντρο. Αυτούς ναι, δεν τους ξεχνούμε ποτέ. Ενώ τους δοσίλογους και τους χουνταίους πρέπει να τους καλύπτουμε με την «λήθη του παρελθόντος» η οποία, φυσικά, κάπου κάπου προεκτείνεται και προς την Αριστερά: Αν η Δεξιά δεν ξεχάσει τους «κατσαπλιάδες», η Αριστερά δεν μπορεί να ξεχάσει τους δοσίλογους και τους φασίστες. Η εκ δεξιών λήθη προμηθεύει άλλοθι στην εξ αριστερών, και έτσι η ελληνική ιστορία πάσχει μονίμως από αμνησία. Θυμόμαστε μόνο αυτά που δε βλάπτουν το εθνικό συμφέρον. Όλα τ’ άλλα, τα θάβουμε μονίμως στη λήθη, ίνα η χώρα μηδέποτε εξέλθει του ληθάργου. Και συ μου λες, πώς κρατιούνται τα κεραμίδια ξεκάρφωτα.
Τόσο γρήγορη ήταν η λήθη αμέσως μετά τη χούντα, που η πρώτη μεταχουντική κυβέρνηση εθνικής ενότητας, είχε μέσα και έναν υμνητή της χούντας, τον Σόλωνα Γκίκα. Που συνυπήρχε αρμονικότατα με τον Γ. Α. Μαγκάκη, τον Γιάνγκο Πεζματζόγλου και τον Γεώργιο Μαύρο, χώρια οι άλλοι, οι περισσότερο αριστεροί. Τι να πεις και τι να μολογήσεις, σε τούτη τη στιγμιαία χώρα, που ισχυρίζεται πως έχει ιστορία τριών χιλιάδων ετών.
Ο Κάτρης, λέει ευφυέστατα: Η ηττημένη και κατησχυμένη Δεξιά, την παραμονή της χούντας ήταν το 30% του ελληνικού λαού. Το 1974, την επομένη της χούντας, έφτανε το 54,5% – και χωρίς βία και νοθεία. Γιατί, λοιπόν, λέμε πως απέτυχε η χούντα; Δουλειά της ήταν να επαναφέρει ισχυρότερη τη Δεξιά στην εξουσία. Και τα κατάφερε. Κρυφό μεράκι των Αμερικανών ήταν να δημιουργηθεί στην Ελλάδα ένα ισχυρό κεντρώο κόμμα, που να λειτουργεί σαν φράγμα στη μετακίνηση ψηφοφόρων προς τα αριστερά. Και είδαν το όνειρό τους να γίνεται πραγματικότητα με το πανίσχυρο ΠΑΣΟΚ. Η χούντα πέτυχε τους στρατηγικούς της στόχους.
Η «εθνοσωτήριος» έγινε για να σώσει το έθνος από τον «άμεσο κομουνιστικό κίνδυνο». Το ΚΚΕ βρισκόταν εκτός νόμου από το 1947, τη χρονιά που εμφανίστηκε και ο περίφημος νόμος 509, που προβλέπει ποινές μέχρι θάνατο, όχι μόνο για κάθε είδους και μορφή κομουνιστική δραστηριότητα αλλά και για τη διάδοση των κομουνιστικών ιδεών.
Το περίεργο είναι, λέει ο οξυδερκής Γιάννης Κάτρης, πως ο κομουνιστικός κίνδυνος προβάλλει σαν άμεση εθνική απειλή κάθε φορά που τη χώρα κυβερνούν οι αντίπαλοι της Δεξιάς (Πλαστήρας, Παπανδρέου) και εξαφανίζεται ως δια μαγείας όταν ο έλεγχος της εξουσίας περνάει στη Δεξιά.
Στην πραγματικότητα, όμως, συνέβαινε το αντίθετο: Η δύναμη της Αριστερός ανέβαινε κάθε φορά που το δεξιό κράτος δυνάμωνε την καταστολή, και μειωνόταν κάθε φορά που το κεντρώο κράτος μείωνε την καταστολή. Όταν αυξάνεται η δύναμη της Δεξιάς αυξάνεται και η δύναμη της Αριστερός. Αντίθετα, όταν αυξάνεται η δύναμη του Κέντρου, μειώνεται η δύναμη και της Δεξιάς και της Αριστερός. Διότι το Κέντρο παίρνει ψήφους και από τα δυο άκρα του πολιτικού φάσματος.
Έχοντας αυτό υπ’ όψιν, δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί η Δεξιά ανησυχεί σε κάθε προοπτική μείωσης της δύναμης της Αριστερός. Τούτο συμβαίνει διότι μείωση των ψήφων της Αριστερός σημαίνει αύξηση των ψήφων του Κέντρου. Ενώ αν, με την καταστολή και τον φανατισμό, καταφέρει η Δεξιά να διατηρήσει συσπειρωμένη την Αριστερά, μπορεί να είναι βέβαιη πως δεν θα υπάρξει διαρροή ψήφων από τα Αριστερά προς το Κέντρο. Συνεπώς, ο αγώνας της Δεξιάς κατά της Αριστερός στοχεύει το Κέντρο και όχι την Αριστερά, που έτσι κι αλλιώς δεν είναι κόμμα εξουσίας και συνεπώς δεν απειλεί τη μάσα, που πάντα είναι ο σκοπός του αγώνα για την κατάληψη της εξουσίας από ένα κόμμα στην Ελλάδα.
Αυτό σημαίνει πως η Δεξιά διώκει τους αριστερούς για να μην της αρπάξει την κουτάλα το Κέντρο. Εκείνο που εμφανίζεται απ’ τη Δεξιά σαν αγώνας κατά ιδεών και κοινωνικών συστημάτων δεν είναι παρά τρόμος μπροστά στην πιθανότητα να χαθεί η δυνατότητα για κλοπή του δημοσίου πλούτου. Η Δεξιά, άλλωστε, είναι Δεξιά διότι είναι άσχετη με κάθε είδους ιδεολογία. Η Δεξιά είναι πάρα πολύ ωφελιμιστική για να ασχολείται με ιδέες. Μία είναι η «ιδεολογία» της Δεξιάς: η μάσα, είτε σε επίπεδο ιδιωτικό είτε σε επίπεδο δημόσιο. Και κάθε μετακίνηση του Κέντρου και κυρίως της Αριστεράς, οπότε οι ατομικές συμπεριφορές γίνονται εμφανέστερες, προς το «ιδανικό» της μάσας, δεν είναι παρά μια άτυπη μετακίνηση προς τα δεξιά, ακόμα και στην περίπτωση που το κόμμα συνεχίζει να επιμένει πως είναι αριστερό, όπως για παράδειγμα στα πρώην κομουνιστικά κόμματα των χωρών του πρώην υπαρχτού και στην πραγματικότητα και τότε ανύπαρχτου σοσιαλισμού, αλλά και όπως στο ΠΑΣΟΚ.
Τώρα που ο «κομουνιστικός κίνδυνος» εξέλιπε εκ των πραγμάτων, η ζωή της Δεξιάς αρχίζει να γίνεται δύσκολη. Η μελλοντική πολιτική ζωή της Ελλάδας ανήκει στα κόμματα του Κέντρου. Όχι μόνο γιατί το Κέντρο εξ ορισμού δηλώνει μια (εκνευριστική για μένα) μεσότητα αλλά και διότι η αποδυνάμωση της Αριστερός μόνο το Κέντρο θα ήταν δυνατό να ωφελήσει και ποτέ τη Δεξιά. Η Δεξιά έχει ανάγκη από μία αρκούντως ισχυρή Αριστερά για να υπάρξει.
Χωρίς αμφιβολία, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής είναι το πιο δημοκρατικό κράτος που υπάρχει στον κόσμο. (Φυσικά, μιλούμε για τη λεγόμενη αστική δημοκρατία). Κι ωστόσο, αυτό το υποδειγματικά δημοκρατικό κράτος στο εσωτερικό του, σπαταλά τον εθνικό του πλούτο για να πληρώνει δικτάτορες και να στηρίζει δικτατορίες στο εξωτερικό.
Πρόκειται για μία καταφάνερη αντίφαση, αλλά φαίνεται τέτοια μόνο όταν κανείς δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει την ιστορία διαλεκτικά. Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ υποστηρίζουν αυταρχικά καθεστώτα στο εξωτερικό και ασκούν ιμπεριαλιστική διεθνή πολιτική, για να μπορέσουν να παραμείνουν (αστική) δημοκρατία στο εσωτερικό. Δεν κάνουν τίποτα περισσότερο απ’ αυτό που κάνει κι ένας συνεπής καπιταλιστής, που δεν μπορεί παρά να απεχθάνεται τις απεργίες και τις εργατικές «ταραχές», που εμποδίζουν τη συσσώρευση του πλούτου. Ο ίδιος συνεπής καπιταλιστής θα χαρεί πολύ με την καταστροφή του αντιπάλου του. ‘Αλλωστε, η διεύρυνση του πεδίου της οικονομικής δραστηριότητας είναι νόμος στον καπιταλισμό. Όμως, το πεδίο, στην περιφέρειά του κυρίως, είναι κατειλημμένο από άλλους καπιταλιστές ή από κοινωνικοπολιτικά συστήματα που δεν ευνοούν την επέκτασή του. Κι αν σταματήσει να επεκτείνεται ο καπιταλισμός, καταστρέφεται.
Η Ελλάδα κατέχει στον παγκόσμιο χάρτη μία πολύ κρίσιμη γεωπολιτική θέση: Βρίσκεται στο σημείο τομής της Ανατολής και της Δύσης, της Ευρώπης και της Ασίας, των Βαλκανίων και της Μέσης Ανατολής. Η Ανατολή τότε ήταν «κομουνιστική» και η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας, στρατηγικής σημασίας για την διεξαγωγή του ψυχρού πολέμου, που είναι τέτοιος γιατί ανά πάσα στιγμή μπορεί να ανασυρθεί από την κατάνυξη και να καταναλωθεί θερμός.
Αυτό το γεωπολιτικό πλεονέκτημα της Ελλάδος δεν έχει χαθεί ούτε σήμερα, που κατέρρευσαν τα «κομουνιστικά» καθεστώτα. Διότι ο καπιταλιστικός αγώνας για τον έλεγχο της καπιταλιστικής πλέον Ανατολής μόλις έχει αρχίσει, και προβλέπεται να γίνει χαμός σε λίγο ανάμεσα στους δυτικούς ανταγωνιστές, που προσπαθούν να ελέγξουν τις παρθένες ανατολικές αγορές. Ο τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, μόλις τώρα αρχίζει να συγκροτεί τις προϋποθέσεις του.
Απ’ την άλλη μεριά η Ελλάδα, και κυρίως η Κύπρος, βρίσκονται σε εξόχως προνομιακό γεωπολιτικό σημείο ελέγχου της πετρελαιοφόρου Μέσης Ανατολής, που όντας πάντα καπιταλιστική, δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί σημείο συνάντησης των ποικίλων καπιταλιστικών συμφερόντων.
Γι’ αυτούς τους λόγους η Αμερική, εφόσον ασκεί ιμπεριαλιστική πολιτική, δεν μπορεί παρά να ενδιαφέρεται για την Ελλάδα. Όχι γιατί την αγαπάει αλλά διότι τη συμφέρει. Η Αμερική πλήρωσε για την Ελλάδα (και για την εγκατάσταση και συντήρηση της χούντας), περίπου πέντε δισεκατομμύρια δολάρια απ’ το 1947. Δεν τα πέταξε. Κανείς δεν πετάει τα λεφτά του. Απλώς, τα επένδυσε για να διατηρήσει τις γέφυρές της προς την Ανατολή και τη Μέση Ανατολή. Κι αν συνεχίζετε να επιμένετε πως είναι τρελό μια δημοκρατία να υποστηρίζει με τέτοιο πείσμα τις δικτατορίες, φέρτε στο νου σας τη λαμπρή Αθηναϊκή Δημοκρατία. Που χρωστούσε τη λάμψη της στη βάναυση εκμετάλλευση των «συμμάχων» της Συμμαχίας της Δήλου.
Χωρίς τη χούντα, ο αρχαϊκός θεσμός της βασιλείας ίσως να υπήρχε ακόμα στην Ελλάδα. Γιατί αυτός ο άχρηστος θεσμός βοηθούσε πολύ τα ντόπια τσακάλια. Κι αν ζητούμε να μην επανέλθει ποτέ ο βασιλιάς δεν είναι μόνο γιατί ο ίδιος τάκανε τελικά θάλασσα με τη χούντα ή μόνο γιατί ο παρωχημένος θεσμός που εκπροσωπεί μπορεί εύκολα και άνετα να αντικατασταθεί μ’ αυτόν του Προέδρου της Δημοκρατίας, αλλά κυρίως διότι τα ντόπια καθάρματα αποκλείεται να μην ξανακάνουν το παλάτι σφηκοφωλιά.
Ο θεσμός της βασιλείας διατηρείται σαν γραφικό κατάλοιπο άλλων εποχών σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες: Αγγλία, Ισπανία, Ολλανδία, Βέλγιο, Σουηδία, Νορβηγία, Δανία. Αλλά εκεί οι βασιλείς δεν τολμούν να είναι φαύλοι, διότι το περιβάλλον δεν τους επιτρέπει να είναι φαύλοι. Η φαυλοτάτη Φρειδερίκη δεν θα μπορούσε να κάνει τίποτα στην Ολλανδία, ας πούμε. Η δημοκρατία είναι πρόβλημα ήθους αρχόντων και αρχομένων και όχι τυπικών θεσμών που δε σημαίνουν τίποτα κατ’ ουσίαν. Πρέπει, λοιπόν, να χρωστούμε χάριτες στη χούντα που έδιωξε το βασιλιά, γιατί δε νομίζω πως οι δημοκράτες θα τολμούσαν να τον διώξουν, σε μια χώρα που πιστεύει στα «γαλάζια αίματα», είτε των βασιλιάδων είτε των «καθαρών Ελλήνων».
Η χούντα κατάργησε το θεσμό της μοναρχίας μόλις το καλοκαίρι του 1973. Μέχρι τότε, ο εξόριστος βασιλέας εκπροσωπούνταν απ’ τον εγχώριο αντιβασιλέα, που στην αρχή ήταν ο Ζωιτάκης και στη συνέχεια ο ίδιος ο Παπαδόπουλος. Ο οποίος μετά την κατάργηση του θεσμού, αυτοδιορίστηκε πρώτος πρόεδρος της ελληνικής δημοκρατίας!
Βέβαια, χρειάστηκε να γίνει δημοψήφισμα νόμιμο και τίμιο μετά την πτώση της χούντας, προκειμένου να νομιμοποιηθεί η κατάργηση του θεσμού της βασιλείας, αλλά πάντως αυτό το δημοψήφισμα ίσως δεν γινόταν αν η χούντα, για δικούς της λόγους και όχι από αγάπη για τη δημοκρατία, δεν έπαιρνε την πρωτοβουλία να διώξει το βασιλιά. Ο οποίος έκανε το λεγόμενο αντιπραξικόπημα, ακριβώς για να σώσει το θρόνο του. Φοβόταν πως θα τον χάσει, όχι απ’ τη χούντα αλλά από τους δημοκράτες μετά τη χούντα, αφενός διότι την ανέχτηκε στην αρχή και αφετέρου γιατί είχε έτοιμη για δράση μια δική του χούντα, υψηλόβαθμη, από στρατηγούς.
Ο βασιλιάς έμεινε ουδέτερος απέναντι στη χούντα μέχρι το καλοκαίρι του 1973. Και μίλησε μόνο μετά την εκθρόνισή του για να υπερασπιστεί τους δικούς του, της ναυτικής ανταρσίας. Για τους άλλους αντιστασιακούς, ακόμα και τους δεξιούς, ακόμα και τους βασιλόφρονες, τσιμουδιά. Βλέπεις, εισέπραττε κανονικά τη βασιλική χορηγία μέχρι το καλοκαίρι του 1973, κι αυτό τον εμπόδιζε να πει κάτι στους εργοδότες του, τουλάχιστον για τους αξιωματικούς που βασάνιζε η χούντα: τους στρατηγούς Βαρδουλάκη και Τζαννετή, το ναύαρχο Σπανίδη, τον συνταγματάρχη Οπρόπουλο, τον συνταγματάρχη Βάρσο που αυτοκτόνησε, τον ταγματάρχη Μουστακλή, που τον σακάτεψαν εντελώς οι βασανιστές της ΕΣΑ.
Υποτίθεται πως ο βασιλιάς υπαγόρευσε κάποιους όρους στον Πιπινέλη που τον συνάντησε στην Ελβετία τον Αύγουστο του 1969 για να ερευνήσει την πιθανότητα συμβιβασμού του με τη χούντα και την επαναφορά της Ελλάδας στη βασιλική νομιμότητα, αλλά αυτοί οι όροι δεν διατυπώθηκαν ποτέ γραπτά και έμειναν απλές φήμες.
Απομένει να δούμε τι είδους καθεστώς, από κοινωνικοπολιτικής απόψεως, ήταν η χούντα των συνταγματαρχών. Χούντα στα ισπανικά σημαίνει ένωση, δεσμός. Ο όρος επεκράτησε εξαιτίας των πάμπολλων ενώσεων (χούντες) των αξιωματικών των χωρών της Λατινικής Αμερικής, που διαδέχονταν η μία την άλλη σε μια ατέλειωτη σειρά από δικτατορίες στις Μπανανιές, δηλαδή στις χώρες της Λατινικής Αμερικής που παραμέουν μπανάνες. Επειδή τις μπανάνες εκεί τις ελέγχει η πανίσχυρη πολυεθνική, και κυρίως αμερικάνικη εταιρεία Γιουνάιτετ Φρουτ (δικές της είναι οι μπανάνες Τσικίτα), και επειδή όποιος ελέγχει εκεί τις μπανάνες ελέγχει τα πάντα, οι χώρες αυτές χαρακτηρίστηκαν Μπανανιές, για να δηλωθεί ειρωνικά η σχέση τους με τη Γιουνάιτετ Φρουτ.
Η Ελλάδα, δεν παράγει μπανάνες, παράγει όμως κολοκύθες που πολλοί τις έχουν εκεί που οι νορμάλ άνθρωποι έχουν το κεφάλι. Οι περισσότεροι απ’ τους χουνταίους ήταν τόσο κολοκυθοκέφαλοι, που πίστευαν στ’ αλήθεια πως έσωσαν την Ελλάδα απ’ τα νύχια των κομουνιστών. Θάλεγα πως μόνο ο Παπαδόπουλος, ίσως κι ο Μακαρέζος, ενεργούσαν ενσυνείδητα σαν πράκτορες των Αμερικανών. Οι άλλοι, και κυρίως ο Παττακός, ήταν ταλαίπωρα και δυστυχή ανθρωπάκια, που πίστευαν πως ήταν θέλημα Θεού να σώσουν την Ελλάδα απ’ το Σατανά.
Μ’ άλλα λόγια, η ελληνική χούντα ήταν ένα τυπικό μείγμα ηλιθίων και πρακτόρων των Αμερικανών, που αναρριχήθηκαν στην εξουσία κατ’ αρχήν σε βάρος της λογικής. Φυσικά, όταν είσαι ηλίθιος γίνεσαι εύκολα όργανο των άλλων, των Αμερικανών επί του προκειμένου. Οι έξυπνοι Αμερικανοί ξέρουν να αξιοποιούν πολιτικά την ηλιθιότητα.
Όπως και νάναι, φασιστικό το καθεστώς των συνταγματαρχών δεν ήταν σε καμιά περίπτωση. Το χαρακτηρίσαμε έτσι από κεκτημένη ταχύτητα και από επιπολαιότητα. Ο σωστός χαρακτηρισμός του καθεστώτος των συνταγματαρχών είναι στρατιωτική δικτατορία, όχι φασισμός. Ο φασισμός είναι λαϊκό κίνημα και έχει λαϊκό έρεισμα. Είναι το κατ’ εξοχήν λαϊκίστικο καθεστώς των μικρομεσαίων. Είναι κι αυτός δικτατορία, και σε πολλές περιπτώσεις, όπως αυτή του ακραίου γερμανικού φασισμού, που ονομάστηκε ναζισμός (εθνικισμός, στα γερμανικά), ιδιαιτέρως βάρβαρη και απεχθής, όμως έχει πράγματι λαϊκή βάση. Και τούτο ασχέτως αν ο λαός τρέχει πίσω απ’ τους φασίστες δικτάτορες παρασυρμένος απ’ τη δημαγωγία τους. Έτσι κι αλλιώς, οι μαζάνθρωποι παρασύρονται εύκολα. Τι να σου κάνει η ατέλειωτη μάζα των αγραμμάτων και αφελών, αν και συχνά καλοπροαίρετων ανθρώπων;
Ο φασισμός, όντας η ακραία μορφή πολιτικής έκφανσης του καπιταλισμού και υπηρετώντας αυτόν και μόνο, δεν στηρίζεται στους αστούς αλλά στους μικροαστούς, που έτσι στριμωγμένοι ανάμεσα στους αστούς και τους προλετάριους, φοβούνται και τους δυο. Τους μεν αστούς διότι τους φράζουν το δρόμο προς τα πάνω, προς την «κοινωνική άνοδο», τους δε προλετάριους διότι λειτουργούν σαν παράδειγμα προς αποφυγήν, από οικονομικής απόψεως. ‘Αλλωστε, δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως ο φασισμός είναι δημιούργημα ενός πρώην στελέχους του ιταλικού σοσιαλιστικού κόμματος, του Μουσολίνι, που το 1922 είχε τη μεγαλοφυή μεν, καταστροφική δε ιδέα να αντιμετωπίσει τους μικροαστούς σαν ξεχωριστή απ’ τους αστούς κοινωνική τάξη.
Ελεύθερη Λαική Αντιστασιακή Συσπείρωση 
Leave a Reply