Το δεύτερο τοίχωμα της «Ευρώπης-φρούριο»

του Γιάννη-Ορέστη Παπαδημητρίου

Με το βλέμμα στραμμένο στις ραγδαίες στρατιωτικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή επικαλύπτονται μερικώς οι συνέπειες της παρισινής σφαγής στο εσωτερικό της Ευρώπης. Η ανερχόμενη Ακροδεξιά, αλλά και «δημοκρατικές δυνάμεις» προωθούν ένα νέο δόγμα ασφάλειας που κλονίζει ποικιλοτρόπως το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Πρωταρχικός τους στόχος, η ταύτιση των τζιχαντιστών με τους εισερχόμενους πρόσφυγες.

Αν οι παγκόσμιες εξελίξεις που ακολούθησαν τη «Ματωμένη Παρασκευή» του Παρισιού δεν εγκαινίαζαν ένα ποικιλότροπα επισφαλές σκηνικό στον ευρωπαϊκό –και όχι μόνο– χώρο, το ίδιο το γεγονός ότι το χριστιανοδημοκρατικό κόμμα της Άγκελα Μέρκελ έχει φτάσει να αντιπροσωπεύει την πιο προοδευτική γραμμή ανάμεσα στις ηγεμονικές δυνάμεις της Ευρώπης θα αποτελούσε από μόνο του αιτία μεγάλης ανησυχίας για τις μετατοπίσεις του πολιτικού φάσματος της Γηραιάς Ηπείρου. Και όμως, η γερμανίδα καγκελάριος με ελάχιστες συμμαχίες έχει επωμιστεί το καθήκον της διατήρησης των ισορροπιών στο τεταμένο συνονθύλευμα που προκύπτει από την πολιτική κρίση της λιτότητας, τη διαχείριση των προσφυγικών ροών και εσχάτως την κρίση της εσωτερικής ασφάλειας, η πολιτική κεφαλαιοποίηση της οποίας ξεκίνησε προτού καν πραγματοποιηθούν οι κηδείες των θυμάτων της σφαγής του Μπατακλάν.

Οι πρόσφυγες στο στόχαστρο

Τόσο οι συντηρητικότερες μερίδες της γερμανικής συγκυβέρνησης όσο και η εξωκοινοβουλευτική αντιπολίτευση του ρατσιστικού κινήματος Pegida έσπευσαν να παρουσιάσουν τους πρόσφυγες ως δίοδο για τα μέλη του Ισλαμικού Κράτους στη Γερμανία, ενώ οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις ανεβάζουν το ακροδεξιό AfD στη θέση του τρίτου κόμματος με 10%. Η διαφοροποίηση των πολιτικών δυνάμεων εκτείνεται και στους κύκλους της γερμανικής αστυνομίας, με τα ηγετικά κλιμάκια να διαχωρίζουν ρητά στις δημόσιες δηλώσεις τους τις προσφυγικές ροές από το Ισλαμικό Κράτος, σε αντίθεση με το Συνδικάτο της Γερμανικής Αστυνομίας που μία ημέρα μετά την επίθεση στο Παρίσι ζήτησε ρητά την αναβάθμιση της Frontex σε συνοριακή «Ευρω-φρουρά». Ο υπουργός Εσωτερικών Τόμας ντε Μεζιέρ ανακοίνωσε την ενίσχυση της Αντιτρομοκρατικής και των σωμάτων ασφαλείας με την πρόσληψη 4.000 αστυνομικών, ενώ η νεοσύστατη επίλεκτη αντιτρομοκρατική μονάδα τέθηκε κατευθείαν στη διάθεση του Φρανσουά Ολάντ.

Στη Γαλλία, το ακροδεξιό Λαϊκό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν, αποβλέποντας στα πιθανά οφέλη στις περιφερειακές εκλογές του Δεκέμβρη, διεκδίκησε την άμεση διακοπή της υποδοχής προσφύγων. Ο πρωθυπουργός Μανουέλ Βαλς προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, δηλώνοντας ότι η Σένγκεν μπορεί να τεθεί υπό αμφισβήτηση και ότι η Ευρώπη στο σύνολό της δεν μπορεί να υποδεχθεί άλλους πρόσφυγες, μια οξύτερη εκδοχή της θέσης που είχε διατυπώσει προ ημερών σύμφωνα με την οποία η Γαλλία βρίσκεται σε πόλεμο και δεν προτίθεται να υποδεχθεί άλλους πρόσφυγες τα προσεχή χρόνια πέρα από τους ήδη συμφωνημένους. Η δήλωση του Βαλς συνεχίζει στην ουσία την προϋπάρχουσα θέση της Γαλλίας ενά-ντια στην ποσόστωση μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ, θέση που ταλαιπώρησε τις σχετικές συζητήσεις στα ευρωπαϊκά όργανα τους προηγούμενους μήνες.

Κόντρα στο ρόλο του «συντηρητικού» που έχει αναλάβει ο Βαλς, οι έρευνες της αστυνομίας υπό την εποπτεία του Μπερνάρ Καζνέβ συνοδεύτηκαν από μια κατευναστική ρητορική και φαίνεται μέχρι στιγμής να αποσκοπούν στην κατάσχεση του παράνομου οπλισμού της χώρας, με τα σώματα ασφαλείας να έχουν ενισχυθεί κατά 5.000 ένστολους και 3.500 διοικητικούς υπαλλήλους. Ωστόσο, η κατάστα-ση έκτακτης ανάγκης έκανε τα πρώτα καταχρηστικά της βήματα με την απαγόρευση της διαδήλωσης στο συνέδριο για την κλιματική αλλαγή COP21 ύστερα από συνεννόηση με τους διοργανωτές. Δεν χρειάστηκαν παρά δύο εβδομάδες για να φτάσουμε, από τις εκκλήσεις για ψυχραιμία και τις υποσχέσεις του Καζνέβ ότι οι έρευνες θα διεξαχθούν σε καθεστώς απόλυτης νομιμότητας, στην επιστολή που απέστειλε η γαλλική κυβέρνηση στο Συμβούλιο της Ευρώπης, προειδοποιώντας για την πιθανή παραβίαση άρθρων της Ευρωπα-ϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που έρχεται να συμπληρώσει τον κλονισμό του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.

Ο οικονομισμός με τον οποίο ο Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ αντιμετώπισε το ζήτημα αποκάλυψε τη λογική πίσω από τη σθεναρή γραμμή στην οποία πρωτοστατεί το Βερολίνο. Μιλώντας στο Ευρωκοινοβούλιο, ο Γιουνκέρ τόνισε τη σημασία του διαχωρισμού προσφύγων και τζιχαντιστών, καθώς η άρση της Συνθήκης του Σένγκεν, που έχει ήδη υλοποιηθεί μερικώς με την κατάσταση έκτακτης ανάγκης στη Γαλλία, θα έθετε ζήτημα επιβίωσης της Ευρωζώνης. Στην έκκλησή του υποσχέθηκε την κατάθεση μιας ολοκληρωμένης πρότασης που θα προβλέπει ενίσχυση των συνόρων της Ευρώπης σε στεριά και θάλασσα.

Με τη χρεοκοπία του αριστερού αντιπαραδείγματος να έχει επιτευχθεί μετά τη μνημονιακή αναδίπλωση του ΣΥΡΙΖΑ και τις ξενοφοβικές δυνάμεις να οδηγούν το Προσφυγικό σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις, η επαύριον της «Ματωμένης Παρασκευής» βρίσκει την επιρροή της ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς αυξημένη, κάτι που αντανακλάται στη συμβιβαστική πρόταση του Γιουνκέρ. Ο Βίκτορ Όρμπαν στην Ουγγαρία, έχοντας ήδη θορυβήσει την ΕΕ και την κοινή γνώμη με τον αντι-προσφυγικό φράχτη που ύψωσε στο Νότο της χώρας του, κλιμάκωσε σταδιακά την καπηλεία της 13ης Νοέμβρη, δηλώνοντας αρχικά πως «οι τρομοκράτες έχουν εκμεταλλευτεί τη μαζική μετανάστευση», ενώ λίγες ημέρες αργότερα επανήλθε με τον ισχυρισμό ότι «όλοι οι τζιχαντιστές είναι κατά βάση μετανάστες». Η ευρωσκεπτικιστική ακροδεξιά κυβέρνηση του Κόμματος του Νόμου και της Δικαιοσύνης, που κέρδισε τις πρόσφατες εκλογές με αυτοδυναμία στην Πολωνία, ακύρωσε τις δεσμεύσεις των προκατόχων της για την υποδοχή προσφύγων μετά τη 13η Νοέμβρη και δήλωσε ότι πρέπει να διατηρήσει η ίδια τον απόλυτο έλεγχο των συνόρων της.

Η ολλανδική κυβέρνηση υποστήριξε ότι σε περίπτωση που αρθεί η υποδοχή προσφύγων, θα μπορούσε να συρρικνωθεί η Σένγκεν σε πέντε χώρες (Σουηδία, Αυστρία, Βέλγιο, Ολλανδία, Γερμανία) με τους πρόσφυγες να παραμένουν σε κέντρα κράτησης στα σύνορα των χωρών της νέας συνθήκης. Η πρόταση την οποία επανέλαβε πρόσφατα ο Γερούν Ντάισελμπλουμ κατατέθηκε αρχικά στο Συμβούλιο των Υπουργών Εσωτερικών της ΕΕ, όπου αποφασίστηκε η εντατικοποίηση της διαδικασίας ελέγχου στις «πύλες» των προσφύγων προς τον ευρωπαϊκό χώρο και η αναβάθμιση των αρμοδιοτήτων της Frontex.

Εδώ τζιχαντιστής, εκεί τζιχαντιστής…

Τόσο η αντίληψη που θέλει το Ισλαμικό Κράτος όπως και άλλες τζιχαντιστικές ομάδες να αξιοποιούν τις προσφυγικές ροές για να παρεισφρήσουν στην Ευρώπη όσο και η προπαγάνδα του συγκεκριμένου ιδεολογήματος με πολιτικές σκοπιμότητες δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε για την Ελλάδα, ούτε για την Ευρώπη.¹ Όμως, προκαλεί εντύπωση η αλλαγή παραδείγματος που συντελέστηκε τους τελευταίους μήνες, με θιασώτες της εν λόγω άποψης να αλλάζουν τη θέση τους. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η Κατερίνα Παπακώστα της –δεσμευμένης προφανώς από τη μερκελική γραμμή του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος– ΝΔ, που με ερώτησή της στον Πάνο Καμμένο αντέστρεψε την πρότερη γραμμή του κόμματός της, ειρωνευόμενη τον υπουργό για τις παλαιότερες δηλώσεις του σχετικά με το «Κούγκι» που θα προκαλούσαν οι «ξαμολημένοι τζιχαντιστές» που θα έστελνε η Ελλάδα στην Ευρώπη.

Κοινή συνισταμένη όλων των δηλώσεων στις ευρωπαϊκές χώρες που θέλησαν να συνδέσουν τζιχαντιστές και πρόσφυγες υπήρξε η αναφορά στο πιθανό πέρασμα του δράστη των παρισινών επιθέσεων Αμπντελχαμίντ Αμπαούντ από τη Λέρο, υποψία που επιβεβαιώθηκε με την εύρεση των κρησφύγετων του Αμπαούντ σε Παγκράτι και Σεπόλια ύστερα από έρευνες της ΕΛΑΣ σε συνεργασία με τη γαλλική αστυνομία. Οι υπόλοιπες κάπως τεκμηριωμένες ενδείξεις για τζιχαντιστική παρουσία στον ελλαδικό χώρο αφορούν πρόσωπο που παρακολουθούσαν οι ελληνικές μυστικές υπηρεσίες που χρησιμοποίησε την Ελλάδα ως πέρασμα για τη Βουλγαρία και στην υπόθεση που ανέδειξε ο Τάσος Τέλλογλου στις σελίδες της Καθημερινής σχετικά με επισκέπτη ιερέα σε τζαμί της Αθήνας, ο οποίος έκανε κήρυγμα υπέρ μιας σουνιτικής εξέγερσης ενάντια στους άπιστους του Ισλάμ, καταδόθηκε από επικεφαλής της πακιστανικής κοινότητας, μεταφέρ-θηκε στην Αμυγδαλέζα και απελάθηκε προς άγνωστη κατεύθυνση.

Λεπτές ακροβασίες…

Περισσότερο από κάθε άλλο κυβερνητικό στέλεχος, η ευθύνη για την αποσύνδεση τζιχαντισμού-προσφύγων πέφτει στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Νίκο Τόσκα και τον αρμόδιο υπουργό Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα, οι οποίοι επωμίζονται το κύριο βάρος της πολιτικής διαχείρισης των αλλαγών στο εσωτερικό που επιφέρει η 13η Νοέμβρη. Αμφότεροι στις δημόσιες εμφανίσεις τους επαναλαμβάνουν ότι οι προσφυγικές ροές δεν πρέπει να συγ-χέονται επ’ ουδενί με την τζιχαντιστική δραστηριότητα στην Ελλάδα και τάσσονται κατά της πολιτικής κλεισίματος των συνόρων και υπέρ της προτεραιότητας της ανθρωπιστικής διάστασης.

Το λεπτό σχοινί στο οποίο βαδίζουν οι δύο υπουργοί ταλαντεύεται από τον απόηχο των ευρωπαϊκών πιέσεων. Οι παρισινές επιθέσεις, άλλωστε, συνέπεσαν χρονικά με τον καταμερισμό των ευρωπαϊκών κονδυλίων AMIF (Asylum, Migration and Integration Fund) και ISF (Internal Security Fund) στα ελληνικά σώματα ασφαλείας και τις υπηρεσίες παροχής ασύλου, με την κατανομή των χρημάτων να καθορίζεται από την εφαρμοζόμενη πολιτική. Η δε αυξημένη παρουσία της Frontex στο Αιγαίο με την εισαγωγή προσωπικού 600 ατόμων είχε προαναγγελθεί από τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη ήδη από τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε τον Οκτώβρη, πράξη την οποία έχουν υπερασπιστεί με θέρμη δυνάμεις της αντιπολίτευσης, όπως το Ποτάμι που εξέδωσε και προειδοποιητική ανακοίνωση κατά του κ. Τόσκα, σε περίπτωση που η συνδιάσκεψη της Frontex στη Βαρσοβία αποφάσιζε την απόσυρση της βάσης της στον Πειραιά. Στο πλαίσιο της διεθνούς συνεννόησης, η συνεργασία με τις γαλλικές αρχές για τον εντοπισμό των κινήσεων του Αμπαούντ και με τη γερμανική ομοσπονδιακή αστυνομία για την παροχή του συστήματος ταυτοποίησης προσφύγων EURODAC είναι ενδεικτική του νέου προσανατολισμού στην εσωτερική ασφάλεια. Ακόμα πιο ανησυχητική είναι η υπογραφή πρωτοκόλλου συνεργασίας της ΕΛΑΣ με τις αστυνομικές υπηρεσίας της Βοσνίας, μιας χώρας εμβληματικής για την τζιχαντιστική δραστηριότητα στον ευρωπαϊκό χώρο – υπάρχουν σχετικές μαρτυρίες για την παρουσία πυρήνων του εξτρεμιστικού Ισλάμ ήδη από την περίοδο του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου. Μέχρι και σήμερα η Βοσνία θεωρείται από τις ευρωπαϊκές αντιτρομοκρατικές υπηρεσίες πηγή από την οποία έχει αντλήσει μεγάλο μέρος μαχητών το Ισλαμικό Κράτος, ενώ μόλις τον Μάιο υποδέχθηκε κι αυτή χτύπημα τζιχαντιστή «μοναχικού λύκου» που εισέβαλε ένοπλος σε αστυνομικό τμήμα. Οι συναντήσεις του Γιάννη Μουζάλα με τον υπουργό Εσωτερικών της Κροατίας κινούνται σε αντίθετη κατεύθυνση, επιχειρώντας να δημιουργήσουν ένα μέτωπο πίεσης προς την Ευρώπη κατά της θωράκισης του «βαλκανικού διαδρόμου» που θα έριχνε όλο το βάρος της διαχείρισης της υποδοχής προσφύγων στις συνοριακές χώρες της Ένωσης.

Το δόγμα της ασφάλειας που εδράζεται στο ιδεολόγημα της σύνδεσης τζιχαντιστών-προσφύγων, αδιαφορώντας για τις πάμπολλες ενδείξεις περί του αντιθέτου, έχει ήδη δείξει τις πολιτικές του απολήξεις στην Ελλάδα με το κύκλωμα οργανωμένου εγκλήματος που εντοπίστηκε στις τάξεις της ΕΛΑΣ, όπου αστυνομικοί χρησιμοποιούσαν το πρόσχημα της έρευνας για τζιχαντιστές εκβιάζοντας μετανάστες ιδιοκτήτες μαγαζιών για χρήματα, ενώ διατηρούσαν και παράνομες σχέσεις με διακινητές μεταναστών για συγκεκριμένα οφέλη. Η ασυλία της οποίας χαίρουν οι εν λόγω κύκλοι μπορεί να ιδωθεί ως προειδοποιητικό σημάδι για τις συνέπειες της αναβάθμισης της προσφυγοφοβίας σε προωθημένη πολιτική στον ευρωπαϊκό χώρο.

____

¹ Βλ. «Η ελληνική τζιχάντ: ο εθνικός κορμός, το Charlie Hebdo και η «δική μας» 11η Σεπτέμβρη», Red Notebook, και «Αναζητώντας τον τζιχαντιστή», Η Εποχή.

unfollow