Οι Τράπεζες über alles;

της Μαλβίνας Προύντζου και της Νεφέλης Γιαννάκη

Λίγοι μόλις μήνες έχουν περάσει από την ασυνήθιστα μεγάλης διάρκειας αποχή των δικηγόρων όλης της χώρας και το εκκωφαντικό “όχι” στις τροποποιήσεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που προωθούσαν ΝΔ-ΠΑΣΟΚ, το περίφημο “σχέδιο Χαμηλοθώρη”. Κι ενώ το σχέδιο πάγωσε, και δικαιολογημένα πιστέψαμε ότι μπήκε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, προκαλεί τουλάχιστον εντύπωση η επιλογή της ελληνικής κυβέρνησης να το συμπεριλάβει στη 47σέλιδη πρότασή της προς τους δανειστές, ως βάση για τις παρεμβάσεις που προωθεί στον τομέα της Δικαιοσύνης.

Το σχέδιο Χαμηλοθώρη

Τι προβλέπει όμως το περίφημο “σχέδιο Χαμηλοθώρη”, που τροποποιεί τον ισχύοντα Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας – και πώς μας αφορά όλους και όλες, δικηγόρους και μη;

α) Η σημαντικότερη (και η πλέον εξοργιστική) τροποποίηση αφορά στη διαδικασία της αναγκαστικής εκτέλεσης και των πλειστηριασμών: Το προνόμιο ικανοποίησης των εργαζομένων από το πλειστηρίασμα καταργείται και την πρωτοκαθεδρία παίρνουν πλέον οι τράπεζες. Πρακτικά, με τον ισχύοντα Κώδικα, αν μία εταιρία πτωχεύσει (λόγω χρεών προς τους εργαζομένους, το ΙΚΑ, την εφορία, προμηθευτές, τράπεζες κ.λπ.), και κατά τον χρόνο της πτώχευσης έχει στην περιουσία της ένα ακίνητο που βγαίνει σε πλειστηριασμό, οι εργαζόμενοι έχουν προνόμιο για την είσπραξη των δεδουλευμένων τους από το –πενιχρό, συνήθως– πλειστηρίασμα. Με τον νέο όμως Κώδικα, το προνόμιο αυτό των εργαζομένων συρρικνώνεται, αφού η ικανοποίηση μπορεί να γίνει σε ποσοστό έως 23% επί του πλειστηριάσματος, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό των Τραπεζών φτάνει στο 65%! Σημειωτέον ότι η σκανδαλώδης ενίσχυση του προνομίου των τραπεζών στην ικανοποίηση από το πλειστηρίασμα αυτονοήτως αποβαίνει σε βάρος, όχι μόνο των εργαζομένων, αλλά και του Δημοσίου και των φορέων κοινωνικής ασφάλισης.

β) Επιπλέον, όσον αφορά στην αναγκαστική εκτέλεση, με τον νέο Κώδικα καθιερώνονται οι πολλαπλές κατασχέσεις, ενώ, ειδικά προκειμένου για ακίνητα, προβλέπεται ότι ο πλειστηριασμός θα γίνεται επί τη βάση της εμπορικής και όχι της αντικειμενικής τους αξίας, με συνέπεια να έχουμε το παράδοξο, ένα ακίνητο να φορολογείται βάσει της αντικειμενικής του αξίας, αλλά να “βγαίνει στο σφυρί” βάσει της εμπορικής αξίας του.

γ) Εξάλλου, με τον νέο Κώδικα διευρύνεται δραματικά η έννοια του αντικειμένου της κατάσχεσης, καθώς παύει να ισχύει η περιοριστική απαρίθμηση των ακατάσχετων πραγμάτων και αντικαθίσταται από μία γενική και αόριστη αναφορά στα “πράγματα που είναι απολύτως αναγκαία για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης του οφειλέτη και της οικογένειάς του” ή “για την εργασία του”. Άρα, το τι είναι απαραίτητο για τη διαβίωση κάποιου, είναι αποκλειστικά ζήτημα ερμηνείας του Δικαστηρίου.

δ) Παράλληλα, με τον νέο Κώδικα περιστέλλονται ουσιωδώς δικαιώματα του οφειλέτη, αφού η διαδικασία-εξπρές με την οποία θα γίνονται οι πλειστηριασμοί συνοδεύεται από βραχείες προθεσμίες σε βάρος του οφειλέτη, κατάργηση βασικών ενδίκων βοηθημάτων και ουσιαστική αποδυνάμωση του δικαιώματός του στην ενημέρωση.

ε) Σημαντικές και εξίσου προβληματικές είναι οι τροποποιήσεις που επιφέρει ο νέος Κώδικας στην τακτική διαδικασία της πολιτικής δίκης, αφού καταργείται η δυνατότητα απόδειξης με μάρτυρες στο ακροατήριο του Δικαστηρίου, με συνέπεια την επί της ουσίας κατάργηση των αρχών της δημοσιότητας, της προφορικότητας και της αμεσότητας της πολιτικής δίκης. Είναι πραγματικά απορίας άξιον πώς μπορεί μία ένορκη βεβαίωση (ένα έγγραφο, το περιεχόμενο του οποίου απλώς βεβαιώνεται από τον μάρτυρα, ενώπιον συμβολαιογράφου ή Ειρηνοδίκη, χωρίς την υποβολή ερωτήσεων από πλευράς αντιδίκου) να υποκαταστήσει τη ζωντανή εξέταση του μάρτυρα στο ακροατήριο του Δικαστηρίου και πώς μπορεί μία δίκη, που γίνεται μόνο με χαρτιά, να δίνει εχέγγυα μίας δίκαιης δίκης, σε διαφορές, όπως για παράδειγμα οι εργατικές, όπου ο εργαζόμενος πολλές φορές δεν έχει κανένα έγγραφο στη διάθεσή του ή το περιεχόμενο των εγγράφων που έχει αναγκαστεί να υπογράψει, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

Το “σχέδιο Χαμηλοθώρη”, χωρίς να έχει την παραμικρή πρόβλεψη για την επαρκέστερη στελέχωση των δικαστηρίων με δικαστικούς λειτουργούς και υπαλλήλους, υποτίθεται πως θα επιταχύνει την πολιτική δίκη. Πώς μπορεί όμως να ισχυριστεί κανείς πειστικά ότι η ισχυροποίηση της θέσης των τραπεζών και η παντελής συρρίκνωση των δικαιωμάτων των αδυνάτων μπορούν να επηρεάσουν, έστω κατ΄ ελάχιστο, την ταχύτητα της απονομής της δικαιοσύνης;

Αν δεν κοιτάς εκεί που θες να πας, θα πας εκεί που κοιτάς

Η δίμηνη αποχή των δικηγόρων από τα καθήκοντά τους ήταν νικηφόρα, επειδή κατάφερε να αφουγκραστεί τις ανάγκες και τα αιτήματα της κοινωνίας. Επειδή πέτυχε να αναδείξει τις προβληματικές του νέου Κώδικα σε ένα ζήτημα που αφορούσε –και αφορά– αυτούς που έχουν πληγεί από την κρίση και τις πολιτικές λιτότητας. Το διακύβευμα παραμένει – με άλλη κυβέρνηση μεν, στο ίδιο προτεινόμενο πλαίσιο δε. Είναι οξύμωρο και λυπηρό μια αριστερή κυβέρνηση να θέτει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης ένα πλαίσιο που ευνοεί τις τράπεζες κόντρα στην κοινωνία. Πόσο μάλλον τώρα που, με βάση τη στάση των θεσμών, τα όρια ενός “έντιμου” συμβιβασμού φαίνεται να έχουν εξαντληθεί. Για μια ακόμη φορά, καλούμαστε να αποφασίσουμε πού θέλουμε να βαδίσουμε στρατηγικά, προς ποια κατεύθυνση θέλουμε να κοιτάξουμε: με ποιους είμαστε στην ίδια πλευρά και σε ποιους ορθώνουμε ανάστημα. Περιθώριο για δισταγμούς, αστοχίες και πισωγυρίσματα δεν υπάρχει – ειδικά όταν έχουμε να κάνουμε με ζητήματα προστασίας των πιο αδύναμων της κοινωνίας.

πηγή – rednotebook