Οι «φτωχοί χωρικοί» και οι «ξένοι αφέντες»

της Κλαούντια Γκνεμ-Λάουμπσερ

(μετάφραση: Δημήτρης Ιωάννου)

Το ελβετικό Όχι στη μετανάστευση-2

Οι νικητές του ελβετικού δημοψηφίσματος αφηγούνται τώρα μια ιστορία βγαλμένη από τη λαϊκή παράδοση της χώρας: οι φτωχοί, αδύναμοι χωρικοί αποτίναξαν τον ζυγό που τους επέβαλλαν οι κακοί ξένοι αφέντες τους. Δεν προκαλεί έκπληξη λοιπόν ότι, αφού ενορχήστρωσε το νικηφόρο δημοψήφισμα, ο δισεκατομμυριούχος βουλευτής Κρίστοφ Μπλόχερ του λαϊκιστικού δεξιού Ελβετικού Κόμματος του Λαού (SVP) δήλωσε: «Τώρα που ξαναπήραμε την εξουσία στα χέρια μας, η κυβέρνηση πρέπει να μεταφέρει την επιθυμία του ελβετικού λαού στις Βρυξέλλες — και όσο πιο γρήγορα το κάνει, τόσο το καλύτερο».

Εάν η Βρετανία, η Ολλανδία και άλλες χώρες νομίζουν ότι μπορούν να αποκοπούν από την Ε.Ε. και την ίδια στιγμή να κρατήσουν επιλεκτικά τα προνόμια που τους αρέσουν, όπως έκαναν οι Ελβετοί, τότε πλανώνται πλάνην οικτράν. Ακόμα και η Ελβετία δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει παρά μια συμφωνία «όλα ή τίποτα» — με ρήτρες-γκιλοτίνα. Αυτό σημαίνει πως εάν μια διμερής συμφωνία ακυρωθεί, σε ό,τι αφορά την Ε.Ε. ακυρώνονται και όλες οι υπόλοιπες, κι αυτό έχει δυνητικά καταστροφικές συνέπειες. Η επιχειρηματική κοινότητα της Ελβετίας, τα νοσοκομεία, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια, ο τουρισμός και η κατασκευαστική βιομηχανία, όλοι σχεδόν οι κλάδοι της οικονομίας που βασίζονται σε εργατικό δυναμικό από την Ε.Ε., είναι εξαιρετικά ανήσυχοι. Από τους φοιτητές, οι οποίοι επωφελούνται από τα προγράμματα ανταλλαγής της Ε.Ε., έως τον κλάδο της ενέργειας, ο οποίος θέλει να πουλήσει στην Ένωση τις αποθηκευτικές του δυνατότητες, όλοι πλέον φοβούνται πως το μέλλον τους είναι αβέβαιο.

Η αναγωγή της Ελβετίας σε πρότυπο αυτονομίας ή επαναπατρισμού της εθνικής κυριαρχίας μαρτυρεί αδυναμία κατανόησης της πραγματικότητας. Όσο περισσότερες διμερείς συμφωνίες με την Ε.Ε. εξασφάλιζε η Ελβετία, τόσο πιο ξεκάθαρο γινόταν ότι απλώς επικύρωνε ευρωπαϊκές οδηγίες, έστω και με έναν «αυτεξούσιο» τρόπο. Η αυτονομία της ήταν μια αυταπάτη. Το 2012, τόσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όσο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκαθάρισαν στους Ελβετούς ότι καμία νέα διμερής συμφωνία δεν θα ήταν εφικτή εάν δεν υιοθετούσαν όλες τις μελλοντικές μεταρρυθμίσεις που θα υπαγορεύονταν από την Ε.Ε. Από τότε, οι διμερείς συμφωνίες που ζητά η Ελβετία για τις υπηρεσίες και την ενέργεια συνεχώς αναβάλλονται — και τώρα είναι βέβαιο πως δεν θα υπάρξει καμία συμφωνία στο ορατό μέλλον.

Φυσικά, ο Μπλόχερ και οι οπαδοί του ακόμα πιστεύουν πως η ΕΕ δεν θα αρνηθεί τη χείρα βοηθείας της όποτε τη χρειαστούν. Αλλά αυτό που οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θέλουν από την Ελβετία είναι να τους επιτραπεί να φορολογήσουν τις αδήλωτες καταθέσεις των πολιτών τους στις ελβετικές τράπεζες. Η ιστορία του Μπλόχερ για τον φτωχό χωρικό που αντιμάχεται τον ξένο βασιλιά, ιδωμένη μέσα από το πρίσμα του ελβετικού πλούτου, είναι εντελώς γελοία. Οι Ιταλοί, που δεν είναι πια ευπρόσδεκτοι  ως εργαζόμενοι στην Ελβετία, λένε τώρα πως θέλουν πίσω τους φόρους που οι συμπατριώτες τους καταθέτες καταχώνιασαν σε ελβετικούς λογαριασμούς — και πως, αν κριθεί απαραίτητο, θα κατονομάσουν και θα διαπομπεύσουν τους φοροφυγάδες τους, όπως κάνουν οι Γερμανοί.

Εάν η Ελβετία χρησιμεύσει ως παράδειγμα για τις χώρες της Ε.Ε. που επιθυμούν μεγαλύτερη αυτονομία όπως η Ολλανδία ή η Βρετανία, αυτό πρέπει να είναι παράδειγμα προς αποφυγή. Δεν ήταν μόνο οι υπερσυντηρητικοί της ελβετο-γερμανικής υπαίθρου που ψήφισαν υπέρ του περιορισμού της μετανάστευσης από την Ευρώπη. Ήταν επίσης πολλοί εργαζόμενοι που αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό των φτηνότερων μεταναστών συναδέλφων τους, ήταν οι καθημερινοί επιβάτες των συνωστισμένων τρένων, ήταν οι μεσοαστικές οικογένειες που δεν αντέχουν πλέον τα ολοένα και πιο υψηλά ενοίκια των διαμερισμάτων στις πόλεις. Και όμως, αυτοί οι μετριοπαθείς ψηφοφόροι –που υπολογίζεται ότι εκπροσωπούν το 20% των ψήφων του «Ναι» στην πρόταση του SVP– έλαβαν ελάχιστα εχέγγυα που θα περιόριζαν πραγματικά τους φόβους τους. Ήθελαν συγκράτηση των ενοικίων, μέτρα ενάντια στις περικοπές των αποδοχών τους και τη διασφάλιση ενός κατώτατου μισθού. Ωστόσο, ξεκάθαρη υποστήριξη των αιτημάτων αυτών δεν υπήρξε, ούτε από τις ενώσεις των εργοδοτών (που άλλωστε κερδίζουν περισσότερο από την ελεύθερη μετακίνηση των εργαζομένων) ούτε από την κυβέρνηση.

Έτσι, οι απολύτως εύλογες ανησυχίες τους έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης από την εκστρατεία φόβου που εξαπέλυσαν οι πλούσιοι αυλητές της Δεξιάς. Υπάρχουν πολλοί αυλητές που περιτριγυρίζουν την Ευρώπη, με εύκολες, δημοφιλείς λύσεις, όπως η μετατροπή των μεταναστών σε αποδιοπομπαίους τράγους, προσπαθώντας να κερδίσουν τις ψήφους εκείνων που δικαιολογημένα φοβούνται για το μέλλον τους. Η Ελβετία έχει ποσοστό ανεργίας 3,5%· οι Ελβετοί έχουν πολλά να χάσουν.

Η Ελβετία δεν αποτελεί κάποιο πρότυπο για περισσότερο πλούτο συνδυασμένο με αυτονομία εντός της Ε.Ε. Τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα, όπως η τραπεζική εχεμύθεια και η χαμηλή φορολόγηση μαραίνονται σιγά σιγά, και ο πλέον σημαντικός πόρος της, η διανοητική δύναμη των ανθρώπων, περιορίζεται πια από τις ποσοστώσεις στις μεταναστευτικές ροές. Η Ελβετία πρέπει να αποτελέσει μια αυστηρή προειδοποίηση στις επιχειρήσεις, στους οργανισμούς και στους επαγγελματίες οι οποίοι προέρχονται από την Ε.Ε. και, ενώ δρέπουν τους καρπούς της ενιαίας αγοράς και της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, νοιάζονται ελάχιστα ή καθόλου για τα εκατομμύρια των συνηθισμένων εργαζόμενων που έχουν πάρα πολλά να χάσουν εάν αποτύχει το ευρωπαϊκό εγχείρημα.

Πηγή : ενθέματα