Για ακόμη μία φορά όλα ξεκίνησαν Αύγουστο! Οπως, για παράδειγμα, εκείνο το απομεσήμερο της 4ης Αυγούστου 1914, όταν η δολοφονία του Αρχιδούκα Φερδινάνδου στο Σαράγεβο σηματοδοτούσε το πέρασμα από μια μακρά περίοδο σταθερότητας και ανάπτυξης στην περίοδο των δύο Παγκόσμιων Πολέμων. Ετσι και στην εποχή μας, η 9η Αυγούστου 2007 έμελλε να αποδειχθεί το ορόσημο μεταξύ μιας μακράς περιόδου ευδαιμονίας στις αγορές και της βαθύτερης κρίσης που έχει αντιμετωπίσει μεταπολεμικά η παγκόσμια οικονομία.

Μισή δεκαετία αργότερα, και ακόμα η αρχική πληγή δεν έχει κλείσει. Μόλις το τελευταίο διάστημα παρουσιάζουν πειστικές ενδείξεις σταθεροποίησης οι τιμές στην αμερικανική αγορά ακινήτων, η υποχώρηση των οποίων οδήγησε στο χείλος της αβύσσου το τραπεζικό σύστημα και πυροδότησε την παγκόσμια κρίση. Η αμερικανική οικονομία βυθίστηκε στη βαθύτερη και μεγαλύτερης διάρκειας κρίση μεταπολεμικά, από την οποία πασχίζει ακόμα να ξεφύγει οριστικά. Την Ανοιξη ο ρυθμός ανάπτυξης υποχώρησε στο 1,5% και οι αναλυτές τρέμουν στην ιδέα ότι στα τέλη του έτους θα πρέπει να ξεκινήσει μια τεράστια προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης, γνωστή ως «δημοσιονομικός γκρεμός», που οι αρμόδιες υπηρεσίες του Κογκρέσου εκτιμούν ότι θα στερήσει από το ΑΕΠ 4%.

«Πακέτα»

Η έξοδος της αμερικανικής οικονομίας από την κρίση στηρίχθηκε σε τεράστια «πακέτα» δημοσιονομικής τόνωσης και στη «χαλαρότερη» νομισματική πολιτική που έχει υπάρξει ποτέ. Το βασικό επιτόκιο της Fed βρίσκεται στο 0% από το τέλος του 2008 και η κεντρική τράπεζα έχει δεσμευτεί να μην το αυξήσει μέχρι το 2015. Εχοντας ήδη εκτυπώσει περί τα 2,7 τρισ. δολ. (περί τα 2,2 τρισ. ευρώ), η Fed καλείται να προχωρήσει το Φθινόπωρο σε έναν τρίτο γύρο εκτύπωσης (QE3), με τους φανατικότερους υποστηρικτές της πρότασης να ζητούν αυτή τη φορά το όριο να είναι? ο ουρανός: Να δεσμευτεί, δηλαδή, ότι θα τυπώνει δολάρια μέχρι η οικονομία να ξεφύγει οριστικά από την κρίση.

Σε νέο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης ετοιμάζεται να προχωρήσει και η Τράπεζα της Αγγλίας, έχοντας ήδη τυπώσει 375 δισ. λίρες (πάνω από 475 δισ. ευρώ). Στην Ασία, το Πεκίνο έχει ήδη εγκρίνει «πακέτα» δημοσιονομικής στήριξης άνω των 500 δισ. ευρώ και το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι σύντομα θα ακολουθήσει ακόμα ένα, καθώς η οικονομία βρίσκεται σε πορεία? απότομης προσγείωσης. Οσο για την Ευρωζώνη, κυβερνήσεις και ΕΚΤ αντιστάθηκαν? σθεναρά στις Σειρήνες της δημοσιονομικής και νομισματικής χαλάρωσης. Στη Σύνοδο του G-20 στο Λονδίνο, τον Απρίλιο του 2009, συμφωνήθηκε ότι το ευρώ θα είναι η παγκόσμια άγκυρα νομισματικής σταθερότητας.

Σε λιγότερο από ένα χρόνο, η Ευρωζώνη είχε μετατραπεί στο κύριο «μέτωπο» της κρίσης και σήμερα απειλείται άμεσα με διάλυση. Το πλέον ανησυχητικό όλων είναι ότι στην πενταετία που μεσολάβησε οι πραγματικές αιτίες της κρίσης ενισχύθηκαν αντί να αντιμετωπιστούν. Η κρίση οφείλεται στην απουσία αγοραστικής δύναμης ικανής να απορροφήσει τη διαρκώς αυξανόμενη παραγωγή. Σε μια οικονομία όπου κυριαρχούν οι αγορές, αυτοσκοπός είναι η διαρκής άνοδός τους και για να συμβεί αυτό πρέπει οι εταιρείες να προχωρούν σε όλο και μεγαλύτερες επενδύσεις. Ως αποτέλεσμα η παραγωγή αυξάνεται διαρκώς και άρα προκύπτει η ανάγκη για αντίστοιχη αύξηση της κατανάλωσης. Εκμεταλλευόμενες, όμως, τον κυρίαρχο ρόλο τους, οι αγορές μοιράζουν σε όλο και λιγότερες τσέπες τον παραγόμενο πλούτο, με αποτέλεσμα να αποκτούν όλο και περισσότερα όσοι έχουν ήδη καλύψει τις ανάγκες τους και όλο και λιγότερα όλοι οι υπόλοιποι, που θα μπορούσαν να αυξήσουν αισθητά την κατανάλωσή τους.

Η «φούσκα» στην αμερικανική αγορά ακινήτων δημιουργήθηκε για να προσφέρει στα αμερικανικά νοικοκυριά την ψευδαίσθηση ενός διαρκώς αυξανόμενου πλούτου, ώστε να συνεχίζουν να αυξάνουν την κατανάλωσή τους. Οταν η «φούσκα» έσκασε, αποκαλύφθηκε το μέγεθος του προβλήματος υπερπαραγωγής και ξέσπασε η κρίση. Με τις πολιτικές που ακολούθησαν αυτά τα πέντε χρόνια, κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες καταφέρνουν κυρίως να στηρίζουν τις αγορές. Χαρακτηριστικό είναι ότι σήμερα οι βασικοί δείκτες στη Wall Street βρίσκονται στα ίδια επίπεδα με εκείνα που διαπραγματεύονταν προ πενταετίας. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα που θεωρήθηκε βασικός υπαίτιος για την κρίση, ήταν και παραμένει ο μεγαλύτερος ωφελημένος των πολιτικών που ακολουθήθηκαν.

Σαν να μην έφτανε αυτό, ο τρόπος που χειρίστηκαν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις την κρίση, οδήγησε στη μεγαλύτερη επίθεση που έγινε ποτέ στο ευρωπαϊκό κοινωνικό κράτος. Αντί με τις πολιτικές τους να στηρίζουν τη ζήτηση για να απορροφηθεί η υπερβάλλουσα παραγωγή, προσπαθούν να μετατρέψουν τους Ευρωπαίους από καταναλωτές εφάμιλλους των Αμερικανών σε εργαζόμενους φθηνότερους των Κινέζων.

Φυσικό επακόλουθο είναι η όξυνση των κοινωνικών συγκρούσεων, στις οποίες απαντούν τα καθεστώτα με όλο και πιο αυταρχικές πολιτικές. Φέτος το Καλοκαίρι, ύστερα από δεκαετίες, η αστυνομία χρησιμοποίησε σφαίρες (έστω και πλαστικές) για να αντιμετωπίσει διαδηλωτές στην Ισπανία.

Στην Ουγγαρία η κυβέρνηση έχει εξαπολύσει ανελέητο κυνηγητό των Ρομά, στην Ελλάδα η νεοναζιστική «Χρυσή Αυγή» βρίσκεται ήδη στα έδρανα του Κοινοβουλίου και στη Γαλλία το φασιστικό Εθνικό Μέτωπο συγκέντρωσε 13,6% στις βουλευτικές εκλογές. Η Ιστορία διδάσκει ότι σε περιόδους τόσο μεγάλων κρίσεων οι ελευθερίες και τα ατομικά δικαιώματα συγκαταλέγονται μεταξύ των θυμάτων.

20 γεγονότα – σταθμοί

[9 Αυγούστου 2007]
H BNP Paribas ανακοινώνει ότι «κλείνει» δύο επενδυτικά funds, εξαιτίας της έκθεσης που έχουν σε τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια sub-prime. Στις αγορές κυριαρχεί πανικός, αναγκάζοντας τις μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες σε συντονισμένη παρέμβαση χορήγησης ρευστότητας.

[14 Σεπτεμβρίου 2007]
Η αναταραχή συνεχίζεται διεθνώς, αν και οι τιμές στις αγορές ανακάμπτουν. Στη Βρετανία η ανησυχία των επενδυτών για τις καταθέσεις τους προκαλεί τον πρώτο «τραπεζικό πανικό» (bank run) ύστερα από δεκαετίες, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να διασώσει την Northern Rock.

[14 Μαρτίου 2008]
Η Fed αναγκάζεται να οργανώσει τη διάσωση της επενδυτικής τράπεζας Bear Stearns. Λίγες εβδομάδες αργότερα (6/5), ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Χανκ Πόλσον, δηλώνει ότι «έχουμε αφήσει πίσω μας τα χειρότερα».

[15 Σεπτεμβρίου 2008]
Το κλίμα επιδεινώνεται απότομα τις τελευταίες ημέρες του Αυγούστου. Στα μέσα Σεπτεμβρίου η κρίση στο αμερικανικό τραπεζικό σύστημα κορυφώνεται, παρασύροντας τις μεγαλύτερες επενδυτικές τράπεζες. Η Lehman Brothers εξωθείται σε χρεοκοπία, η Merrill Lynch απορροφάται από την Bank of America, ενώ η Goldman Sachs και η JPMorgan αναγκάζονται να μετατραπούν σε κανονικές τράπεζες για να επιβιώσουν. Η κυβέρνηση διασώζει τους πυλώνες της αγοράς στεγαστικών δανείων, Freddie Mac και Fannie Mae και τον ασφαλιστικό κολοσσό AIG.

[8 Οκτώβρη 2008]
Ο πανικός επιδεινώνεται στις αγορές, αναγκάζοντας τις κεντρικές τράπεζες να προχωρήσουν σε μείωση κατά μισή μονάδα των επιτοκίων τους. Στις ΗΠΑ, η απερχόμενη κυβέρνηση Μπους παρουσιάζει το «πακέτο» TARP, που εστιάζει στη διάσωση των τραπεζών. Αντιμετωπίζει τη γενική κατακραυγή και τον Νοέμβριο αναγκάζεται να εστιάσει τα μέτρα του πακέτου στη διάσωση της οικονομίας.

[4 Νοεμβρίου 2008]
Ο Μπαράκ Ομπάμα εκλέγεται πανηγυρικά πρόεδρος των ΗΠΑ και οι Δημοκρατικοί πετυχαίνουν ιστορικό θρίαμβο στις εκλογές για το Κογκρέσο. Ο νέος πρόεδρος υπόσχεται να ανακτήσει τις χαμένες θέσεις εργασίας και να δημιουργήσει εθνικό σύστημα Υγείας. Στην τετραετία που ακολούθησε κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες, αλλά με περιορισμένα αποτελέσματα.

[16 Δεκεμβρίου 2008]
Η Fed μειώνει το βασικό της επιτόκιο στο μηδέν για πρώτη φορά στα χρονικά. Το μόνο που μπορεί πλέον να πράξει η κεντρική τράπεζα για να στηρίξει την οικονομία είναι να τυπώσει χρήμα. Οντως τα επόμενα χρόνια προχωρεί σε δύο προγράμματα «ποσοτικής χαλάρωσης», αυξάνοντας τη ρευστότητα στην οικονομία περίπου κατά 2,7 τρισ. δολ.

[5 Μαρτίου 2009]
Οι χρηματιστηριακοί δείκτες στη Wall Street «πιάνουν πάτο» (όπως αποδείχθηκε αργότερα), με τον S&P-500 να υποχωρεί στις 682,55 μονάδες, περίπου 55% χαμηλότερα από τα επίπεδα-ρεκόρ όπου βρισκόταν προ 18μήνου.

[2 Απριλίου 2009]
Στη Σύνοδο του Λονδίνου, οι ηγέτες των 20 πλουσιότερων κρατών συμφωνούν να επιδοθούν σε προσπάθειες στήριξης των οικονομιών με κάθε δημοσιονομικό και νομισματικό μέσο. Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Ευρωζώνη, οι κυβερνήσεις των οποίων επιμένουν να μετατρέψουν το ευρώ σε παγκόσμια νομισματική άγκυρα. Οι αποφάσεις της Συνόδου σηματοδοτούν την έναρξη ενός από τα μεγαλύτερα ράλι ανόδου στις αγορές.

[27 Σεπτεμβρίου 2009]
Οι Χριστιανοδημοκράτες της Αγκελα Μέρκελ πετυχαίνουν μεγάλη νίκη στις εκλογές για την ομοσπονδιακή Βουλή, εξασφαλίζοντας άνετη πλειοψηφία σε συνεργασία με τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές και τους Ελεύθερους Δημοκράτες. Μία εβδομάδα αργότερα εντυπωσιακή νίκη πετυχαίνει και το ΠΑΣΟΚ, εξασφαλίζοντας άνετη αυτοδυναμία στις βουλευτικές εκλογές.

[23 Απριλίου 2010]
Από το ακριτικό Καστελόριζο, ο Ελληνας πρωθυπουργός ανακοινώνει την πρόθεση της κυβέρνησης να ζητήσει τη χρηματοδοτική στήριξη από τους Ευρωπαίους και το ΔΝΤ. Το αίτημα εγκρίνεται στις 2 Μαΐου και υπογράφεται το πρώτο Μνημόνιο.

[28 Νοεμβρίου 2010]
Η Ιρλανδία ακολουθεί την τύχη της Ελλάδας και προσφεύγει στη στήριξη της τρόικας. Σε αυτή την περίπτωση το πρόβλημα δεν είναι τα χρόνια δημοσιονομικά ελλείμματα αλλά το δυσβάστακτο χρέος που ανέλαβε το Δουβλίνο για να διασώσει τις ιρλανδικές τράπεζες.

[5 Μαΐου 2011]
Η Πορτογαλία γίνεται η τρίτη οικονομία της Ευρωζώνης που αναγκάζεται να υπογράψει Μνημόνιο για να λάβει δάνειο από την τρόικα.

[21 Ιουλίου 2011]
Υστερα από διαπραγματεύσεις πολλών εβδομάδων, εγκρίνεται δεύτερο δάνειο προς την Ελλάδα καθώς γίνεται σαφές ότι το πρώτο δεν είναι δυνατό να αποπληρωθεί. Συμφωνείται, επίσης, το «κούρεμα» των ομολόγων που κατέχουν οι ιδιώτες, δημιουργώντας προηγούμενο και επιταχύνοντας τη μετάδοση της κρίσης σε Ισπανία και Ιταλία.

[5 Αυγούστου 2011]
Η Standard & Poor’s ανακοινώνει την υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας των ΗΠΑ. Στις αγορές επικρατεί αρχικά πανικός, αλλά σύντομα αποδεικνύεται ότι το πλήγμα στα αμερικανικά ομόλογα δεν είναι σημαντικό.

[8 Δεκεμβρίου 2011]
Η ΕΚΤ ανακοινώνει ότι θα χορηγήσει στις τράπεζες υπό μορφή τριετών δανείων όση ρευστότητα αυτές επιθυμούν. Ακολουθούν δύο «ενέσεις», συνολικού ύψους άνω του 1 τρισ. ευρώ. Το κλίμα στις αγορές βελτιώνεται σημαντικά και δεν διαταράσσεται ούτε από την υποβάθμιση της Γαλλίας από την S&P, στα μέσα Ιανουαρίου.

[12 Φεβρουαρίου 2012]
Η ελληνική Βουλή εγκρίνει τη συμφωνία για το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων, αλλά και τα σκληρά μέτρα που τη συνοδεύουν. Η Αθήνα συγκλονίζεται από τεράστια αυθόρμητη διαδήλωση, που καταλήγει σε βίαιες συγκρούσεις με την αστυνομία. Δεκάδες βουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ διαφωνούν με την κομματική γραμμή και διαγράφονται.

[8 Μαΐου 2012]
Στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών στη Γαλλία ο Φρανσουά Ολάντ αποκτά σημαντικό προβάδισμα έναντι του Νικολά Σαρκοζί -του σημαντικότερου συμμάχου της καγκελαρίου Μέρκελ. Στην Ελλάδα, ΝΔ και ΠΑΣΟΚ καταποντίζονται στις βουλευτικές εκλογές και ο ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύεται αξιωματική αντιπολίτευση.

[9 Ιουνίου 2012]
Υστερα από πυρετώδεις διαπραγματεύσεις, η Ισπανία γίνεται το τέταρτο κράτος που προσφεύγει στην τρόικα. Η κυβέρνηση Ραχόι επιμένει ότι το δάνειο 100 δισ. ευρώ αφορά αποκλειστικά τις τράπεζες και δεν συνοδεύεται από Μνημόνιο. Σύντομα αποδεικνύεται ότι δεν είναι έτσι.

[26 Ιουλίου 1012]
Με το κόστος δανεισμού Ισπανίας και Ιταλίας να εκτοξεύεται σε δυσβάστακτα επίπεδα παρά τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι αναλαμβάνει πρωτοβουλία, δηλώνοντας ότι «θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να σώσει το ευρώ».

Πηγή : Ημερησία

Αναδημοσίευση : praxisred